Heparyny

Heparyny drobnocząsteczkowe są szeroko stosowanągrupą leków przeciwkrzepliwych.W przeciwieństwie do heparyny niefrakcjonowanej,wykorzystywane są zarówno w leczeniu szpitalnym,jak i ambulatoryjnym.Z pewnością spotykasz się znimi na co dzień w swojejpraktyce lekarskiej, ale czy pamiętasz,jakie są najważniejsze wskazania do ichstosowania?Obejmują one profilaktykę i leczenieżylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, do której predysponujeszereg czynników ryzyka, między innymiwiek, urazy, operacje, długotrwałe unieruchomienie, nowotwory,przyjmowanie preparatów hormonalnych czy chorobyukładowe.Jedną z najpowszechniej stosowanych heparyndrobnocząsteczkowych jest enoksaparyna, na przykład Neoparin.Może być stosowana w profilaktyceżylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, a także wleczeniu jej obu postaci: zakrzepicyżył głębokich i zatorowości płucnej.Dawka profilaktyczna zależy od ryzyka,które w zależności od sytuacji klinicznejmożna ocenić za pomocą różnychskal.

Przypomnijmy sobie te narzędzia.Do oceny ryzyka w profilaktyceżylnej choroby zakrzepowo-zatorowej mamy do dyspozycjikilka skal.U chorych poddawanych zabiegom chirurgicznymprzydatny jest zmodyfikowany model oceny ryzykawedług Capriniego.Do oceny ryzyka u pacjentówpoddawanych chemioterapii skala Horany.Do oceny ryzyka u pacjentówinternistycznych skala Padewska.Z kolei skala Wellsa pomagaokreślić prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepicy żył głębokichna podstawie objawów przedmiotowych orazwywiadu.Istnieje również jej wersja dlazatorowości płucnej, a sama zatorowość możebyć również oceniana za pomocąskali genewskiej.Pamiętajmy jednak o powikłaniach.

Głównym działaniem niepożądanym stosowania heparyndrobnocząsteczkowych są krwawienia.Z tego powodu przed włączeniemleku należy zebrać od pacjenta dokładnywywiad.Nie może zabraknąć pytania ochorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, przebyteurazy, zabiegi i operacje czyteż stwierdzone skazy krwotoczne.Warto również zapytać, czy uchorego występują lub występowały smoliste stolce,krwiomocz lub krwawienia z nosa.Istotne jest także ustalenie, czypacjent już wcześniej przyjmował heparynę drobnocząsteczkowąi czy wystąpiły po niejdziałania niepożądane, na przykład nadwrażliwość lubmałopłytkowość, które są silnymi przeciwwskazaniamido jej stosowania.Stosowanie heparyny drobnocząsteczkowej nie wymagakontrolowania jej skuteczności, nie jest więckonieczne oznaczanie wskaźników takich jakAPTT czy też INR.Pod tym względem jest toterapia wygodna dla pacjenta.Należy jednak pamiętać, że upacjentów z niewydolnością nerek i obniżonąwartością GFR istnieje konieczność zredukowaniadawki.W profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej

stosuje się małe dawki enoksaparyny dwadzieścialub czterdzieści mg.Jak ją dawkujemy?U pacjentów chirurgicznych z umiarkowanymryzykiem podaje się dwadzieścia mg podskórnieraz na dobę, zaś uosób z wysokim ryzykiem czterdzieści mgpodskórnie raz na dobę.W przypadku pacjentów poddawanych operacjomz powodów ortopedycznych należy stosować czterdzieścimg.Podobnie u pacjentów z zaostrzeniemchorób internistycznych o ograniczonej mobilności.W przypadku obniżenia wartości filtracjikłębuszkowej do piętnastu, trzydziestu mililitrów naminutę wskazane jest stosowanie jednorazowejdawki dwadzieścia mg podskórnie.Dawka terapeutyczna enoksaparyny wynosi miligramna kilogram masy ciała dwa razyna dobę lub półtora miligramana kilogram masy ciała raz nadobę.Stosowanie dawki jednorazowej w leczeniużylnej choroby zakrzepowo-zatorowej odnosi się jedyniedo pacjentów bez powikłań, zmałym ryzykiem nawrotu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.Pozostali chorzy powinni być leczeniw schemacie podawania heparyny dwa razyna dobę.

Jeżeli występują ciężkie zaburzenia czynnościnerek, podaje się miligram na kilogrammasy ciała raz na dobę.W przedłużonym leczeniu zakrzepicy żyłgłębokich i zatorowości płucnej oraz zapobieganiuich nawrotom u pacjentów zaktywną chorobą nowotworową, lekarz powinien dokładnieocenić indywidualne ryzyko zakrzepowo-zatorowe iryzyko wystąpienia krwawienia u pacjenta.Zalecana dawka to miligram nakilogram masy ciała podawana dwa razyna dobę we wstrzyknięciach podskórnychprzez pięć do dziesięciu dni, anastępnie półtora miligrama na kilogrammasy ciała raz na dobę wewstrzyknięciu podskórnym, podawana do sześciumiesięcy.Podsumowując, dawka profilaktyczna enoksaparyny wynosidwadzieścia do czterdziestu mg podskórnie razna dobę, a dawka terapeutyczna:miligram na kilogram masy ciała dwarazy na dobę lub półtoramiligrama na kilogram masy ciała razna dobę.W praktyce oznacza to dwukrotnepodanie sześćdziesięciu do osiemdziesięciu mg lubjednokrotne podanie stu do studwudziestu mg enoksaparyny u przeciętnego pacjentaważącego sześćdziesiąt do osiemdziesięciu kilogramów.

Przepisując pacjentowi heparynę drobnocząsteczkową dosamodzielnego podawania, pamiętaj o przekazaniu mudokładnej instrukcji podawania leku.Heparyna jest lekiem podawanym głębokopodskórnie, najlepiej do podskórnej tkanki tłuszczowej.Zastrzyki powinny być wykonywane naprzemienniew lewą i prawą przednio-boczną itylno-boczną część powłok brzusznych poodkażeniu wybranego miejsca.Warto pokazać pacjentowi, w jakisposób złapać fałd skórny i jakwstrzykiwać lek pod kątem prostym.Chory musi zostać poinformowany omożliwości wystąpienia powikłań, zwłaszcza krwawień ikonieczności zgłoszenia się do lekarzaw przypadku ich wystąpienia.Heparyny drobnocząsteczkowe, w tym enoksaparyna,są często stosowane i każdy lekarzpowinien posiadać podstawową wiedzę naich temat.Mam nadzieję, że pomogłem Ciodświeżyć najważniejsze informacje.