Praktyka kliniczna

Zaburzenia rytmu dobowego a choroby cywilizacyjne – gdy praca zmianowa niszczy zdrowie

Zaburzenia rytmu dobowego a choroby cywilizacyjne – gdy praca zmianowa niszczy zdrowie
18 grudnia
·

Zdolność organizmu do synchronizacji z cyklem dnia i nocy stanowi jeden z fundamentów homeostazy. Współczesny styl życia – obejmujący pracę zmianową, nieregularne pory snu i ekspozycję na sztuczne światło – coraz częściej zaburza tę równowagę. Coraz więcej badań wskazuje, że przewlekła desynchronizacja rytmów biologicznych zwiększa ryzyko otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych. Z perspektywy klinicznej zaburzenia rytmu dobowego przestają być więc jedynie problemem snu – stają się istotnym czynnikiem ryzyka metabolicznego i sercowego.

Rytm okołodobowy jest podstawowym mechanizmem regulacyjnym organizmu, obejmującym niemal wszystkie procesy fizjologiczne – od wydzielania hormonów, przez metabolizm glukozy, po aktywność układu sercowo-naczyniowego. Centralnym koordynatorem tego systemu jest jądro nadskrzyżowaniowe (SCN) w podwzgórzu, które reaguje na bodźce świetlne docierające z siatkówki i zsynchronizowuje działanie peryferyjnych zegarów biologicznych obecnych w niemal każdej tkance.

Za rytmiczność procesów komórkowych odpowiada zestaw genów zegarowych – CLOCK, BMAL1, PER, CRY – tworzących cykl sprzężeń zwrotnych o długości około 24 godzin. Ich ekspresja decyduje o dobowych wahaniach wydzielania melatoniny, kortyzolu, insuliny, a także o rytmie temperatury ciała i ciśnienia tętniczego. Dzięki tej precyzyjnej koordynacji organizm utrzymuje równowagę między fazą aktywności i odpoczynku.

Zobacz
Najnowsze

Praktyka Kliniczna to sekcja poświęcona analizie rzeczywistych wyzwań medycznych, diagnostyce różnicowej oraz podejmowaniu decyzji terapeutycznych. Znajdziesz tu opisy przypadków klinicznych, interpretacje badań oraz omówienia nowoczesnych metod leczenia, które pomagają lepiej zrozumieć codzienną pracę lekarzy. To przestrzeń dla studentów i praktykujących specjalistów, którzy chcą rozwijać swoje umiejętności w oparciu o konkretne przykłady i aktualne wytyczne.