Diagnozuj i lecz: Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego u pacjentki z polipragmazją

Polipragmazja to zjawisko polegające na jednoczesnym stosowaniu przez pacjenta wielu leków – najczęściej mówi się o przyjmowaniu pięciu lub więcej preparatów. Jest to szczególnie powszechne u osób starszych, u których często występują liczne schorzenia przewlekłe wymagające kompleksowego leczenia [3].

Jednym z częstszych problemów zdrowotnych w tej grupie wiekowej są zwyrodnienia stawów, które powodują przewlekły ból i znacznie obniżają jakość życia. Leczenie tego typu schorzeń zwykle obejmuje długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych. Dlatego w przypadku starszych pacjentów kluczowe znaczenie ma dobrze zaplanowana farmakoterapia, oparta na regularnym przeglądzie stosowanych leków, ocenie korzyści i ryzyka oraz indywidualnym podejściu [1,3]. 

Wywiad i objawy kliniczne

Pacjentka, lat 65, zgłosiła się do gabinetu POZ z powodu narastających dolegliwości bólowych w obrębie lewego stawu kolanowego. Ból o umiarkowanym nasileniu pojawia się głównie podczas wstawania z pozycji siedzącej oraz po dłuższym chodzeniu, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Objawy narastały stopniowo w ciągu ostatnich kilku miesięcy.

Dodatkowo pacjentka zauważa okresową sztywność stawu po dłuższym odpoczynku, ale nie zgłasza objawów ogólnych, takich jak gorączka, spadek masy ciała czy zmęczenie. Z powodu dolegliwości znacząco ograniczyła aktywność fizyczną.

Pacjentka choruje na cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, otyłość, niedoczynność tarczycy i hipercholesterolemię. W ramach leczenia cukrzycy stosuje metforminę w dawce 1000 mg 2×/d oraz dapagliflozynę 10 mg 1×/d. W terapii nadciśnienia przyjmuje ramipryl 5 mg oraz amlodypinę 5 mg. W celu kontroli gospodarki lipidowej stosuje atorwastatynę w dawce 40 mg na dobę. Z powodu niedoczynności tarczycy pacjentka przyjmuje lewotyroksynę 50 µg 1×/d. W ramach leczenia otyłości zastosowano semaglutyd w dawce 2,4 mg podskórnie 1×/tydz. Dodatkowo, miejscowo aplikuje żel z ketoprofenem w celu łagodzenia dolegliwości bólowych.

Pacjentka zgłasza dobrą tolerancję leków, jednak nadal dokuczają jej bóle lewego stawu kolanowego.

Badanie fizykalne

W badaniu stawy kolanowe symetryczne pod względem budowy i osi kończyn dolnych, bez cech wysięku stawowego. 

Lewe kolano: tkliwość przy palpacji w obrębie przyśrodkowej szpary stawowej oraz ograniczenie zgięcia do 90°. Nie stwierdzono cech niestabilności więzadłowej. Objaw balotowania rzepki – ujemny.

Prawe kolano: bez bolesności, bez ograniczeń zakresu ruchu.

Chód spowolniony, bez utykania. W badaniu pozostałych stawów oraz układów – bez istotnych odchyleń. Pacjentka cierpi na otyłość, która może nasilać obciążenie stawów kolanowych i sprzyjać progresji zmian zwyrodnieniowych.

Rozpoznanie i plan leczenia

Wdrożono modyfikację leczenia ze względu na dolegliwości bólowe u pacjentki z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych. 

Farmakoterapia

Celem leczenia farmakologicznego w chorobie zwyrodnieniowej stawów jest skuteczna kontrola dolegliwości bólowych przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka działań niepożądanych [2]. Ze względu na przyjmowanie przez pacjentkę kilku leków (polipragmazja) oraz dolegliwości bólowe zmodyfikowano terapię, poprzez włączenie do leczenia:

• siarczan glukozaminy (np. Arthryl) w dawce 1500 mg zaliczany jest do grupy leków o powolnym działaniu objawowym w chorobie zwyrodnieniowej stawów (SYSADOA – symptomatic slow acting drugs for osteoarthritis); wykazuje działanie wspomagające odbudowę chrząstki oraz łagodzące ból; zalecono stosowanie 1 saszetki dziennie, rozpuszczonej w szklance wody, spożywanej wraz z posiłkiem;
• paracetamol w dawce 500–1000 mg może być stosowany doustnie, doraźnie co 6 godzin – w zależności od potrzeb – z zachowaniem maksymalnej dobowej dawki 4000 mg.

Dodatkowo, zalecono kontynuację dotychczasowego leczenia chorób przewlekłych oraz miejscowego stosowania ketoprofenu, ze względu na dobrą tolerancję i brak działań niepożądanych.

Pacjentkę poinformowano, że efekt działania siarczanu glukozaminy (np. Arthryl) pojawia się po ok. 2 tygodniach, dlatego istotne jest regularne stosowanie preparatu przez pełne 3 miesiące w celu uzyskania efektu przeciwbólowego i chondroprotekcyjnego.

Zalecenia dodatkowe

• Pacjentkę skierowano na fizjoterapię, gdzie zostanie wdrożony indywidualny program ćwiczeń zaproponowany przez fizjoterapeutę, dostosowany do jej stanu klinicznego i możliwości ruchowych.
• Zalecono obniżenie masy ciała w celu zmniejszenia obciążenia stawu kolanowego i złagodzenia dolegliwości bólowych.

Informacje dla pacjentki

• Poinformowano pacjentkę o najczęstszych działaniach niepożądanych preparatu, takich jak przemijające i łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe (biegunka, zaparcie, nudności, wzdęcia, ból brzucha, niestrawność), ból głowy, senność, zmęczenie oraz nagłe zaczerwienienie twarzy.
• W razie braku poprawy, pogorszenia dolegliwości lub wystąpienia objawów ogólnych, zalecono ponowny kontakt z lekarzem.

Podsumowanie

Ze względu na utrzymujące się dolegliwości bólowe lewego stawu kolanowego, pomimo stosowania miejscowych NLPZ, do leczenia dołączono paracetamol jako lek doraźny w bólu o łagodnym do umiarkowanego nasileniu. W celu dodatkowego wzmocnienia działania przeciwbólowego oraz ochrony chrząstki stawowej, uzupełniono terapię o siarczan glukozaminy (np. Arthryl), który wykazuje działanie chondroprotekcyjne i może potęgować efekt przeciwbólowy. Co istotne, może być bezpiecznie łączony z NLPZ oraz innymi lekami przeciwbólowymi, co czyni go odpowiednim wyborem u pacjentki z polipragmazją i chorobami przewlekłymi. Dodatkowo, doustna postać w saszetkach sprzyja łatwości i regularności stosowania [3,4].

nr ref: 2025_10_ART_E_PS_2

data opracowania: 22.10.2025