Kwas ursodeoksycholowy (UDCA)

Dzień dobry państwu.Kwasy żółciowe są heterogenną grupąamfipatycznych związków chemicznych, czyli związków rozpuszczalnychzarówno w wodzie, jak itłuszczach syntetyzowanych z cholesterolu.Dzielą się na pierwszo, drugoi trzeciorzędowe.Endogenne kwasy żółciowe, czyli kwashenodeoksycholowy i deoksycholowy syntetyzowane są wwątrobie z cholesterolu i służądo emulgacji tłuszczów.

Kwas ursodeoksycholowy powstaje z kwasuhenodeoksycholowego przy udziale bakterii jelitowych wjelitach.W warunkach fizjologicznych w ludzkiejżółci kwas ursodeoksycholowy stanowi od jednegodo trzech procent całkowitej pulikwasów żółciowych.Po przemianie w jelitach wchłanianyjest do krwi wrotnej, a następniedo krążenia ogólnoustrojowego.

UDCA jest kwasem silnie hydrofilnym,w związku z tym jest mniejtoksyczny, ma działanie immunomodulacyjne, madziałanie żółciopędne, obniża cholestazę, wykazuje działaniecytoprotekcyjne, przeciwzapalne, antyapoptotyczne, zmniejsza stresoksydacyjny przez hamowanie syntezy cytokin prozapalnychjak TNF alfa czy interleukinaszósta.

Wpływa korzystnie na gospodarkę lipidowąprzez zmniejszenie wchłaniania cholesterolu w jelitach,obniża stężenie cholesterolu LDL itryglicerydów.

Wpływa również na gospodarkę glikemiczną,zmniejszając stężenie glikemii, a jednocześnie oddziałującna stres oksydacyjny i nawykazując działanie przeciwzapalne zmniejsza insulinooporność.

W chorobach wątroby związanych zcholestazą oddziałuje on silnie na proceswłóknienia.Hamując proces włóknienia, a jednocześniepoprawiając rokowanie u pacjentów i zmniejszająckonieczność wykonywania transplantacji wątroby upacjentów z niektórymi chorobami cholestatych-nymi.

Cytoprotekcyjne działanie kwasu ursodeoksycholowego nabłonę plazmatyczną hepatocytów wynika z ograniczeniauszkodzeń hepatocytów przez zmniejszenie wiązaniahydrofobowych kwasów żółciowych uszkadzających organella komórkowew hepatocytach i jednocześnie usuwanietych kwasów hydrofobowych przez tworzenie miceli,jak choćby z kwasem henodeoksycholowym,co ogranicza uszkodzenie nabłonka dróg żółciowychi zmniejsza cholestazę.

Kwas ursodeoksycholowy jest, jak wspomniałem,kwasem silnie hydrofilnym, a zarazem mniejtoksycznym.Po ciągłej podaży doustnej woptymalnej dawce kwas ursodeoksycholowy staje sięz czasem kwasem dominującym wnaszej żółci i od czasu wprowadzeniana rynek kwasu ursodeoksycholowego wpierwszej połowie ubiegłego wieku do dniadzisiejszego na całym świecie badanajest efektywność w różnych jednostkach chorobowychwykazano bezsprzecznie przydatność i korzyśćze stosowania kwasu ursodeoksycholowego w pierwotnejzmarskości żółciowej wątroby, obecnie zwanejpierwotnym zapaleniem dróg żółciowych.

Stosowanie kwasu ursodeoksycholowego pozwala zdecydowaniena zmniejszenie szybkości progresji choroby, zahamowaniewłóknienia, a więc tym samymzapobiega rozwojowi powikłań zaawansowanej choroby wątrobyi konieczności transplantacji wątroby utych pacjentów.Należy pamiętać, że lek tenpowinien być stosowany w odpowiedniej dawcestale, a więc w dawcetrzynaście do piętnaście miligramów na kilogrammasy ciała.

W związku z jego plejotropowymdziałaniem podjęto próby stosowania w innychchorobach i okazało się, żelek ten może być przydatny winnych chorobach cholestatycznych jak cholestazaciężarnych czy pierwotne stwardnienie, pierwotne stwardniejącezapalenie dróg żółciowych.

Kolejną jednostką chorobową, gdzie wykazanoprzydatność ze względu na jego działanieplejotropowe jest niealkoholowa stłuszczeniowa chorobawątroby, zwana obecnie MASLD, a więcmetabolic associated steatotic liver disease.Dzięki działaniu cytoprotekcyjnemu i monomodulującemu,zmniejszającemu stres oksydacyjny, chroniącemu hepatocyty ipoprawiającemu gospodarkę lipidową i gospodarkęglikemiczną.

Wydaje się, że ma onkorzystny wpływ na parametry metaboliczne, któresprzyjają progresji niealkoholowej stłuszczeniowej chorobywątroby.

Kolejną jednostką chorobową, w którejwykazano przydatność stosowania kwasu ursodeoksycholowego jestżółciowe zapalenie błony śluzowej żołądka,wiązanie przez kwas ursodeoksycholowy hydrofobowych kwasówżółciowych, które mają potencjał uszkodzenianabłonka żołądka, jak choćby kwas henodeoksycholowy,z którym tworzy micelle, zapobiegauszkodzeniu błony śluzowej żołądka i poprawiastan ogólny pacjentów, zmniejszając dolegliwościwynikające z żółciowego zapalenia żołądka.

Następną jednostką chorobową, w którejbył wykorzystany kwas ursodeoksycholowy jest kamicażółciowa.Dowiedziono, że u osób, uktórych nie ma możliwości wykonania zabieguoperacyjnego lub u których występująniewielkie złogi cholesterolowe bez zwapnienia, zastosowanietego leku może spowodować rozpuszczeniezłogów i nie, te osoby niebędą wymagały zabiegu operacyjnego.

Kolejną jednostką chorobową, w którejbezsprzecznie przydatne jest stosowanie kwasu ursodeoksycholowegojest kamica żółciowa wynikająca zniskiego poziomu fosfolipidów, a więc lowphospholipid associated cholelithiasis, pojawiająca sięu osób młodych, często nie otyłych.Uwarunkowana jest ona genetycznie izdarza się, że kamica przewodowa poprzedzatutaj powstanie kamicy pęcherzykowej istosowanie kwasu ursodeoksycholowego w tej jednostcechorobowej, chorobowej jest bezwzględnie koniecznezarówno jako prewencja pierwotna czy prewencjawtórna bądź jako cel terapeutycznyu pacjentów, którzy mają złogi wdrogach żółciowych. E, w celu zapobieganiatworzeniu nowych złogów bądź powiększania złogówjuż istniejących.

Jednostką chorobową, która również, wktórej również może mieć znaczenie stosowaniekwasu ursodeoksycholowego, jest mukowiscydoza.Dzięki działaniu cholest-- choleretycznemu zmniejszaon niekorzystne działanie kwasów żółciowych uosób z mukowiscydozą i ga-zagęszczonążółcią.

Kolejną grupą pacjentów, u którejprzydatne jest stosowanie kwasu ursodeoksycholowego sąpacjenci z szybką utratą,masy ciała, a więc szczególnie pacjencipoddani zabiegom bariatrycznym albo pacjencistosujący drastyczną dietę powodującą szybki iznaczny spadek masy ciała.Stosowanie, preparatów kwasuursodeoksycholowego u tych pacjentów w dawcepięćset, siedemset pięćdziesiąt miligramów nakilogram masy ciała zapobiega powstawaniu złogówpęcherzyka żółciowego.Należy pamiętać, że ryzyko powstawania,złogów u tych pacjentów zmniejszasię dopiero dwa lata poustabilizowaniu, masy ciała.

Należy jednocześnie dodać na samkoniec, że kwas ursodeoksycholowy jest preparatembardzo bezpiecznym, który rzadko powodujedziałania niepożądane, a jednocześnie jest lekiem,który może być stosowany wciąży, jest preparatem bezpiecznym w ciążyi rzadko wchodzi w interakcjez innymi lekami.