Lekarz bez specjalizacji w POZ – obowiązki

Wielu lekarzy decyduje się na pracę w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ). Dla części z nich jest to etap przejściowy w oczekiwaniu na rozpoczęcie specjalizacji lub sposób na dodatkowy dochód w trakcie szkolenia. Są też tacy, którzy świadomie wybierają tę ścieżkę zawodową, odkładając specjalizację na później. Choć wszyscy ci lekarze pracują w POZ, formalnie nie są lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, tylko lekarzami ubezpieczenia zdrowotnego. Jakie są ich uprawnienia? Co mogą, a czego nie mogą robić w ramach pracy w POZ? 

Uprawnienia lekarzy w POZ

Lekarz bez specjalizacji pracujący w POZ w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia, zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, nosi tytuł lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Jego uprawnienia wynikają z ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, która definiuje wykonywanie zawodu lekarza jako:

„badanie stanu zdrowia, rozpoznawanie chorób i zapobieganie im, leczenie i rehabilitacja pacjentów, udzielanie porad medycznych, a także wydawanie opinii i orzeczeń lekarskich.”

Zatem każdy lekarz zatrudniony w POZ ma prawo do:

• badania pacjentów; 
• diagnozowania chorób; 
• wystawiania recept (w tym na leki S i DZ); 
• wystawiania zwolnień lekarskich; 
• wystawiania skierowań na badania lub do specjalistów;
• wystawiania opinii i orzeczeń.

Wymienione czynności stanowią znaczną część obowiązków wszystkich lekarzy pracujących w POZ, dlatego lekarze bez specjalizacji łatwo mogą znaleźć zatrudnienie w takich placówkach. Jednak te kompetencje są ograniczone w porównaniu do lekarzy, którzy zgodnie z ustawą o podstawowej opiece zdrowotnej mogą być nazywani lekarzami POZ.

Lekarz POZ ma możliwość prowadzenia długoterminowej opieki nad pacjentem oraz zbierania deklaracji wyboru świadczeniodawcy udzielającego podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest bardziej ograniczony w swoich działaniach i powinien pracować pod nadzorem lekarza POZ.

Obowiązki lekarza ubezpieczenia zdrowotnego w POZ

Obecność lekarzy bez specjalizacji w POZ jest istotna, ponieważ odciąża system podstawowej opieki zdrowotnej. W zakresie ich obowiązków znajduje się przede wszystkim świadczenie podstawowych usług medycznych dla pacjentów zapisanych do poradni, w tym w zakresie opieki koordynowanej, realizowania Indywidualnego Planu Opieki Medycznej (IPOM) oraz wizyt edukacyjnych. Oznacza to, że zajmują się oni głównie leczeniem bieżących problemów zdrowotnych, zlecaniem badań czy kierowaniem pacjentów do lekarzy specjalistów. 

Lekarza bez specjalizacji – czego nie może zrobić w POZ?

Przede wszystkim nie może on pełnić funkcji lekarza pierwszego kontaktu, który zgodnie z prawem ma szerokie uprawnienia do zarządzania opieką zdrowotną pacjentów. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego nie może:

• orzekać:
  • o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w oddziale i szkole sportowej oraz oddziale i szkole mistrzostwa sportowego; 
  • o bardzo dobrym stanie zdrowia, umożliwiającym podjęcie nauki w liceum prowadzonym przez Ministra Obrony Narodowej albo oddziale przygotowania wojskowego w publicznej szkole ponadpodstawowej; 
  • o stanie zdrowia umożliwiającym bezpieczne uczestnictwo we współzawodnictwie sportowym lub o zdolności do uprawiania danego sportu; 
  • o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, w przypadku których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne);
• zaświadczać:
  • o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia kształcenia w szkole lub placówce artystycznej;
  • o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w przedszkolu/szkole lub oddziale przedszkolnym/szkolnym, placówce oświatowo-wychowawczej, do kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych lub odbycie kwalifikacyjnego kursu zawodowego;
  • o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania funkcji ławnika;
  • o zdolności do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka; 
  • o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;
  • że stan zdrowia osoby, która udzieliła pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek w placówce pocztowej, uniemożliwia lub w znacznym stopniu utrudnia osobiste odebranie pisma w placówce pocztowej;
• wystawiać:
  • kart DiLO;
  • zleceń na zaopatrzenie w refundowane wyroby medyczne. 

Warto zaznaczyć, że kartę DiLO może wystawić lekarz bez specjalizacji, jednak tylko wtedy, gdy udziela ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, świadczeń szpitalnych albo świadczeń w ramach programów zdrowotnych. 

A jakie zaświadczenia można wystawić?

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego może natomiast wydać:

• zaświadczenie o stanie zdrowia ucznia chorego przewlekle lub niesprawnego czasowo wymagającego dostosowania warunków/formy zdawania egzaminów – maturalnych, ósmoklasisty;
• zaświadczenie lekarskie zawierające opis stanu zdrowia do postępowania w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wniosku o świadczenie uzupełniające;
• zaświadczenie lekarskie o pozostawaniu przez kobietę pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu;
• zaświadczenie lekarskie o konieczności sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz niezamieszkującymi wspólnie matką, ojcem lub rodzeństwem; 
• zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.

Każda praca popłaca?

Praca w POZ to cenne doświadczenie zawodowe i możliwość realnego wsparcia pacjentów, Jednak brak pełnych uprawnień lekarza POZ może być wyzwaniem, szczególnie w przypadku bardziej wymagających sytuacji medycznych. Dlatego decydując się na tę ścieżkę, warto dokładnie poznać swoje obowiązki i ograniczenia. Kluczem do sukcesu jest znajomość przepisów oraz umiejętność dostosowywania się do oczekiwań pacjentów lub współpracowników.