Przeciwwskazania do realizacji szkolenia specjalizacyjnego w wybranych dziedzinach

Zgodnie z Ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zmiana dziedziny specjalizacji jest możliwa raz bez podawania przyczyny, oraz raz w przypadku istniejących przeciwwskazaniach zdrowotnych. Jakie są przykładowe przeciwwskazania? Kto wystawia odpowiednie zaświadczenie?

Stan prawny

Lekarz jest uprawniony do złożenia wniosku o zmianę dziedziny specjalizacji w przypadku posiadania orzeczenia o istniejących przeciwwskazaniach do kontynuowania szkolenia wydanego przez lekarza medycyny pracy [1]. Orzeczenie takie może być jednak wykorzystane tylko raz; obecne prawo zabrania lekarzowi, który dwukrotnie zakwalifikował się na rezydenturę, ponownej kwalifikacji, nawet z orzeczeniem. Orzeczenie o przeciwwskazaniu do kontynuowania dotychczasowej specjalizacji musi zostać wystawione przez lekarza medycyny pracy. Ustawowo określone jest też minimum badań i konsultacji, jakie trzeba wykonać w przypadku konkretnych narażeń. Następnie orzeczenie musi zostać przedłożone przez organ przyjmujący wniosek okręgowej izbie lekarskiej, do której należy lekarz [2]. 

Przeciwwskazania do poszczególnych specjalizacji

Przeciwwskazania różnią się w zależności od rodzaju pracy i zazwyczaj dane  przeciwwskazanie nie dyskwalifikuje całkowicie z wykonywania zawodu lekarza. Chociaż praca lekarza klasyfikowana jest jako lekka, wymaga dobrej ogólnej sprawności fizycznej i odporności na stres, a często także pracy w dyżurach nocnych.

Zazwyczaj uznaje się, że przeciwwskazaniem do kontynuowania dotychczasowej specjalizacji mogą być różnego rodzaju choroby, które uniemożliwiają wykonywanie czynności niezbędnych do spełnienia warunków szkolenia specjalizacyjnego. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie i trzeba pamiętać, że nasilenie niektórych objawów może zmieniać się w czasie.

W specjalizacjach zabiegowych (chirurgia, ortopedia, ginekologia) do przeciwwskazań takich mogą należeć [3]:

• postępująca wada wzroku;
• choroby uniemożliwiające wykonywanie precyzyjnych czynności manualnych, tj. zniekształcenia czy uraz ręki;
• choroby kręgosłupa uniemożliwiające długie stanie przy stole operacyjnym;
• znacznie nasilona alergia skórna;
• nosicielstwo przewlekłych chorób zakaźnych (nie jest to bezwzględne przeciwwskazanie).

W specjalizacjach niezabiegowych istnieje mniej przeciwwskazań, ale następujące dolegliwości mogą uniemożliwiać wykonywanie pracy:

• zaburzenia nastroju;
• inne zaburzenia psychiatryczne (np. PTSD);
• słaba odporność na pracę pod presją i w przewlekłym stresie;
• przeciwwskazania do pracy na dyżurach nocnych.

Szczególnie wymóg dyżurowania w porze nocnej jest niezbędny do ukończenia większości specjalizacji: zarówno zabiegowych, jak i niezabiegowych. Niektóre specjalizacje, tj. medycyna sądowa, genetyka, farmakologia, mikrobiologia i patomorfologia często nie wymagają pełnienia dyżurów w godzinach nocnych i mogą być alternatywą przy istnieniu przeciwwskazań do pracy nocnej.

Podsumowując, to lekarz medycyny pracy stwierdza, czy lekarz jest zdolny do kontynuacji szkolenia specjalizacyjnego. Wiele dolegliwości nasila się pod wpływem silnego stresu i trudnych warunków pracy. Z drugiej strony występowanie wyżej wymienionych dolegliwości też jednoznacznie nie przekreśla szans na ukończenie specjalizacji, czasami wymaga jedynie leczenia lub adaptacji stanowiska pracy.