PES i inne wyzwania – wskazówki dla młodych lekarzy rodzinnych

Szkolenie specjalizacyjne, niezależnie od dziedziny, stawia przed młodymi lekarzami i lekarkami specyficzne wyzwania. Medycyna rodzinna nie jest tu wyjątkiem. Obszerny zakres przypadków, pacjenci w każdym wieku czy tworzenie długotrwałych relacji z chorymi dla jednych są wielką zaletą tej specjalizacji, a dla innych źródłem stresu. Medycyna rodzinna wymaga od lekarzy ogromnej wszechstronności, czego zwieńczeniem jest wymagający Państwowy Egzamin Specjalizacyjny (PES). Co tak naprawdę oznacza wybór tej specjalizacji i jak radzić sobie z jej wyzwaniami?

Medycyna wszechstronna

Od katarów, przez zaburzenia lękowe, po ciężkie choroby przewlekłe i stwierdzanie zgonu – praca w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ) wymaga szerokiego zakresu wiedzy i umiejętności. 

Eksperci z Europejskiego Stowarzyszenia Medycyny Rodzinnej zdefiniowali 6 kompetencji tworzących rdzeń tej specjalności, które doskonale obrazują jej charakter: 

• zapewnienie ciągłości opieki;
• wszechstronność opieki (niezależnie od dolegliwości, płci i wieku);
• koordynacja opieki między innymi specjalistami; 
• dominacja prewencji (podejmowanie licznych działań profilaktycznych u osób zdrowych);
• opieka w kontekście warunków środowiskowych (uwzględnianie zagrożeń i patologii społecznych np. alkoholizmu, złych warunków socjalnych, narażeń epidemiologicznych);
• opieka w kontekście rodziny [1].

Dokładny opis kwalifikacji, które należy uzyskać, aby tytułować się specjalistą medycyny rodzinnej, można oczywiście znaleźć w programie specjalizacji. Jak wiadomo, w praktyce pojawiają się jednak również inne wyzwania, które ciężko opisać w jednym artykule. Walka z biurokracją, agresywni pacjenci, komunikacja z innymi specjalistami – to problemy, na które nie zawsze da się przygotować. Aby Wam to ułatwić, stworzyliśmy e-booka “Pierwsze kroki w POZ”, w którym znajdziecie wskazówki jak radzić sobie w trudnych sytuacjach. 

Praktycznym aspektom pracy w POZ poświęcony jest także drugi dzień bezpłatnej konferencji online „EPE Młodzi Profesjonaliści”, która odbędzie się w dniach 5-6.10.2024.  W programie m.in. niezbędnik młodego lekarza, komunikacja z pacjentem i zagadnienia prawne.

Co ciekawe, w najnowszym dokumencie The European Definition of General Practice / Family Medicine wstęp został poświęcony pracy lekarzy rodzinnych w obliczu zmian klimatu. Podkreślono rolę medyków w edukacji społeczeństwa na temat konsekwencji przemian zachodzących w naszym środowisku, a także konieczność podejmowania działań mających im zapobiegać [2]. 

Można się więc domyślać, że lista zadań specjalistów w tej dziedzinie może się wydłużać wraz z pojawianiem się nowych zagrożeń dla zdrowia publicznego. 

Czego oczekują pacjenci?

Praca w Podstawowej Opiece Zdrowotnej w dużym stopniu wymaga tzw. umiejętności miękkich, np. okazywania empatii. Kilka metaanaliz wykazało, że pacjenci, którzy mają lepszą relację ze swoim lekarzem rodzinnym, częściej przestrzegają planów leczenia [3].

Budując relacje z chorymi, nie da się pominąć ich oczekiwać względem lekarzy – temat ten bywa nawet poruszany w publikacjach naukowych. Przykładowo, w badaniu, w którym udział wzięło 104 pacjentów z Polski, wykazano, że najważniejszym elementem wizyty było dla nich wyjaśnienie, na czym polega ich schorzenie, następnie uzyskanie informacji na temat badań i leczenia a dopiero w dalszej kolejności wsparcie emocjonalne [4]. 

W portugalskiej publikacji wzięto natomiast pod uwagę bardziej szczegółowe aspekty wizyty. Okazało się, że dla większości z 556 ankietowanych pacjentów, istotny jest m.in.:

• uścisk ręki przy przywitaniu, 
• widoczny identyfikator, 
• biały fartuch [3]. 

Oczekiwań pacjentów nie należy jednak mylić z roszczeniowością. W badaniu pt. “Czy lekarze rodzinni u progu kariery mają powody do zmartwień?” 17 lekarzy rodzinnych w trakcie szkolenia specjalizacyjnego zostało zapytanych o trudności, z którymi mierzą się w pracy. Mimo niewielkiej próby badanej uzyskano ciekawe odpowiedzi. Medycy wymieniali m.in. przykłady roszczeniowych zachowań pacjentów:

• żądanie badań lekarskich i wybranych terapii bez wskazań, 
• żądanie skierowań na konsultacje,
• wymuszanie zwolnień lekarskich, 
• wymuszanie przyjęcia bez rejestracji [5]. 

Odmowa powyższych żądań nierzadko kończyła się agresją ze strony chorych [5].

PES – co warto wiedzieć?

Państwowy Egzamin Specjalizacyjny (PES) to ostatni krok do upragnionego tytułu specjalisty, który spędza sen z powiek wielu medyków. Szerokie spektrum wiedzy lekarzy rodzinnych, odzwierciedla długi wykaz piśmiennictwa obowiązującego do egzaminu. Na tegorocznej liście znalazło się:

• 6 podręczników,
• 9 tekstów wytycznych lub rekomendacji towarzystw naukowych,
• 25 pozycji zalecanych, m.in. artykuły naukowe [6]. 

Jak przygotować się do egzaminu? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. Dlatego zachęcamy Was do wzięcia udziału w bezpłatnej konferencji online “EPE Młodzi Profesjonaliści” organizowanej w ramach Eksperckiego Programu Edukacyjnego, w czasie której eksperci omówią pytania z poszczególnych działów i udzielą cennych wskazówek dotyczących zdawania PES. 

Zachęcamy również do korzystania z naszego modułu Pytania i testy, w którym znajdziecie gotowe do rozwiązania online egzaminy z poprzednich lat. 

Podsumowanie 

Medycyna rodzinna to specjalizacja, która z pewnością ma wiele zalet. Młodzi lekarze doceniają m.in. brak dyżurów, spokojny tryb pracy i dużą niezależności. Specyfika pracy w POZ wiąże się jednak z licznymi wyzwaniami. Zmieniające się oczekiwania pacjentów, nowe zagrożenia zdrowotne czy trudny egzamin specjalizacyjny, to tylko kilka problemów, z którymi muszą się mierzyć przyszli specjaliści. Świadomość tych wyzwań i odpowiednie przygotowanie mogą jednak pomóc młodym lekarzom rodzinnym skutecznie stawić im czoła, a tym samym rozwijać się w tej kluczowej dziedzinie medycyny.