Czego rezydent powinien oczekiwać od swojego kierownika specjalizacji?

Zgodnie z art. 16m ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej: u.z.l.) lekarz odbywa szkolenie specjalizacyjne pod kierunkiem innego lekarza, tzw. kierownika specjalizacji. Zawarta we wskazanym przepisie definicja konkretyzuje dwa aspekty. Po pierwsze, wskazuje obowiązek prawny rezydenta do tego, aby swoje szkolenie odbywał pod kierunkiem kierownika specjalizacji. Po drugie, określa wymagania, jakie musi spełniać lekarz, aby pełnić funkcję kierownika specjalizacji. Kierownikiem specjalizacji jest lekarz: 

1. specjalista w dziedzinie, w której szkolenie odbywa rezydent, 
2. zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej albo wykonujący zawód na podstawie stosunku służby, 
3. w podmiocie prowadzącym szkolenie specjalizacyjne rezydenta, 
4. wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez kierownika podmiotu zatrudniającego (np. przez dyrektora szpitala). 

Kierownik specjalizacji ma określone obowiązki względem specjalizanta i odbywanego przez niego szkolenia, które można podzielić na 3 główne grupy: 

• obowiązki organizacyjne, 
• obowiązki administracyjne,
• obowiązki merytoryczne (szkoleniowo-medyczne). 

Obowiązki organizacyjne kierownika specjalizacji koncentrują się wokół organizacji szkolenia specjalizacyjnego, jego planowania i współdziałania w tym zakresie ze specjalizantem. W ramach tych obowiązków kierownika wyróżnić można np.: 

• przekazywanie szczegółowego planu szkolenia specjalizacyjnego, 
• przekazywanie planu odbywania staży, 
• weryfikowanie realizacji rocznego planu szkolenia specjalizacyjnego, 
• organizowanie współpracy w ramach obowiązków w podmiocie leczniczym. 

W ramach tych obowiązków kierownika specjalizacji rezydent może wymagać od niego stałego współdziałania i odpowiednio wczesnego planowania poszczególnych etapów szkolenia specjalizacyjnego. Kierownik natomiast nie może się od tego uchylać, ponieważ należy to do zakresu jego obowiązków, a brak ich realizacji może spowodować np. zwolnienie z pełnienia tej funkcji. 

W ramach obowiązków administracyjnych kierownik specjalizacji został zobowiązany ustawowo m. in. do: 

• potwierdzania realizacji przez rezydenta elementów szkolenia, 
• opiniowania specjalizanta na potrzeby realizacji programu specjalizacji (np. w zakresie udzielania samodzielnie świadczeń zdrowotnych przez rezydenta), 
• wydawania zezwoleń dotyczących podejmowania określonych czynności objętych programem szkolenia (np. zezwolenie na pełnienie samodzielnych dyżurów), 
• kierowania odpowiednich wniosków wynikających z przebiegu szkolenia (np. w zakresie przedłużenia szkolenia). 

Trzeba przy tym pamiętać, że do administracyjnych obowiązków kierownika nie należy wyłącznie pozytywne opiniowanie specjalizanta, aby mógł on kontynuować szkolenie. Kierownik specjalizacji ma obowiązek, jeżeli postawa rezydenta na to wskazuje i przemawiają za tym konkretne okoliczności, negatywnego opiniowania specjalizanta. A warto pamiętać, że negatywna opinia kierownika specjalizacji bardzo utrudnia odbywanie szkolenia, nawet może przyczynić się do jego przedwczesnego zakończenia. 

Zdecydowanie najważniejszym katalogiem obowiązków kierownika są obowiązki o charakterze merytorycznym. Składają się na nie tak naprawdę wszelkie codzienne czynności kierownika względem rezydenta, które wykonywane są w ramach pracy w podmiocie leczniczym – w stosunku do pacjenta, dokumentacji medycznej czy współdziałania z innymi członkami personelu szpitalnego. Szeroki katalog obowiązków szkoleniowych kierownika specjalizacji zawarty został w art. 16m ust. 7 u.z.l. Do najważniejszych z nich należą: 

• konsultacje i ocena podejmowanych przez rezydenta działań medycznych, tj. rozpoznań, diagnostyki, prowadzonego leczenia i wydawanych zaleceń, 
• prowadzenie nadzoru nad wykonywaniem przez rezydenta zabiegów diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych objętych programem specjalizacji do czasu nabycia przez specjalizanta umiejętności samodzielnego ich wykonywania, 
• uczestniczenie w wykonywanych przez rezydenta zabiegach operacyjnych albo stosowanej metodzie leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta, do czasu nabycia przez specjalizanta umiejętności samodzielnego ich wykonywania lub stosowania. 

Wynika z tego, że obowiązki szkoleniowe kierownika specjalizacji dzielą się na dwie kategorie: obowiązki o charakterze trwałym przez cały okres specjalizacji oraz obowiązki trwające do czasu nabycia przez specjalizanta odpowiedniego poziomu wiedzy i umiejętności. Kierownik specjalizacji sprawuje więc swój nadzór nad specjalizantem stale przy okazji proponowanej przez rezydenta diagnozy, rozpoznania czy ustalania procesu leczenia. Natomiast uczestnictwo oraz nadzór przy okazji np. wykonywania zabiegów operacyjnych trwa do momentu, kiedy kierownik specjalizacji uzna i potwierdzi to odpowiednią opinią, że specjalizant posiada już odpowiednie umiejętności do samodzielnego wykonywania tego rodzaju czynności. 

Niezależnie od powyższego, kierownik specjalizacji powinien być dostępny dla swojego specjalizanta, tak żeby ten mógł się z kierownikiem porozumiewać, omawiać konkretne przypadki, zapytać o radę, poprosić o pomoc. Podstawowym obowiązkiem kierownika, nie patrząc na to, co omówiliśmy wyżej, jest uczenie rezydenta, przekazywanie mu wiedzy. Niezależnie więc, czy rezydent dopiero rozpoczyna szkolenie, czy jest na jego ukończeniu, to powinien mieć w osobie kierownika zapewnione wsparcie i merytoryczną pomoc. Ten okres życia zawodowego lekarza nie bez powodu określany jest jako szkolenie. 

Oczywiście po stronie rezydenta również występują określone wymagania względem swojego szkolenia oraz kierownika specjalizacji, niemniej jednak w ramach tej wypowiedzi ten zakres został pominięty.