Tryb rezydencki vs. pozarezydencki

Nareszcie. To słowo tkwi niewypowiedziane na ustach każdego lekarza, który po długich trzynastu miesiącach stażu podyplomowego otrzymuje pełne prawo wykonywania zawodu. Nie jest to jednak koniec przygody z edukacją medyczną. W większości przypadków bowiem młodzi lekarze decydują się wówczas na rozpoczęcie szkolenia specjalizacyjnego, które po kilku latach pełnowymiarowej pracy zawodowej i zdaniu Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego (PES) umożliwi im otrzymanie tytułu specjalisty w wybranej dziedzinie medycyny. Dla wielu osób sam wybór konkretnej specjalizacji jest trudny – tym, którzy nadal nie są pewni specjalizacyjnego wyboru, polecamy Encyklopedię Rezydentur. Tym natomiast, którzy wybrali już ścieżkę zawodową, ale zastanawiają się nad konkretnym trybem szkolenia specjalizacyjnego postaramy się pomóc w tym artykule.

Szkolenie specjalizacyjne można odbywać w dwóch trybach: rezydenckim i pozarezydenckim. Czym zatem różnią się te dwie ścieżki szkolenia?

Rezydentura – z czym to się je?

Od jesieni 2022 rekrutacja na rezydentury odbywa się na nowych zasadach. Umożliwiono jednoczesne rekrutowanie się na miejsca w kilku województwach – w razie niepowodzenia w jednostkach pierwszego wyboru, kandydat może podjąć szkolenie z interesującej go dziedziny, w placówce odległej o kilkaset kilometrów od obecnego miejsca zamieszkania. Takie rozwiązanie daje szansę na realizowanie specjalizacji zgodnej z zainteresowaniami.

Rezydentura, inaczej niż w przypadku trybu pozarezydenckiego, jest skierowana tylko do osób, które nie posiadają I/II stopnia specjalizacji ani tytułu specjalisty [1]. Oznacza to, że w przypadku trybu rezydenckiego o miejsca ubiegają się głównie osoby zaraz po stażu podyplomowym lub lekarze bez specjalizacji. Rezydenturę można odbywać łącznie ze studiami doktoranckimi (prócz wynagrodzenia za szkolenie specjalizacyjne lekarz otrzymuje wówczas jeszcze stypendium doktoranckie) [2], a w niektórych ośrodkach uniwersyteckich przydzielona jest osobna pula miejsc dla osób, które otworzyły przewód doktorski w danej klinice.

W przypadku trybu rezydenckiego, jeśli szkolenia specjalizacyjnego nie rozpocznie się w okresie 3 miesięcy od dnia wskazanego na skierowaniu, można złożyć kolejny wniosek o odbywanie rezydentury bez konsekwencji. Natomiast po rozpoczęciu szkolenia, ponowny wniosek o rezydenturę z innej specjalizacji można złożyć nie więcej niż raz, bez konieczności podawania przyczyny rezygnacji z pierwotnie wybranej specjalności [1].

Z kolei zmiana miejsca odbywania rezydentury, bez jednoczesnej zmiany specjalizacji, możliwa jest po ukończeniu pierwszego roku szkolenia, a wnioski o zmianę miejsca odbywania specjalizacji nie są rozpatrywane w czasie, w którym jest prowadzone podstawowe postępowanie kwalifikacyjne na rezydenturę [3].

A może inaczej – tryb pozarezydencki

W tym przypadku lekarz podpisuje umowę z danym szpitalem i to placówka wypłaca mu pensję. Inaczej niż w przypadku rezydentury, szkolenie można rozpocząć nawet mając tytuł specjalisty lub I/II stopień specjalizacji [1]. To dwie najważniejsze różnice panujące między tymi trybami.

W przypadku trybu pozarezydenckiego, poza dostępnym miejscem w wybranej jednostce szkoleniowej, kandydujaca osoba musi otrzymać zgodę na podjęcie specjalizacji w tym trybie, co wiąże się najczęściej z rozmowami z zarządem szpitala, w którym chce się podjąć szkolenie.

Podpisać umowę?

W ramach rezydentury podpisujemy umowę o pracę zawartą na czas określony (zależny od dziedziny medycyny, w której będziemy się kształcić) z podmiotem prowadzącym szkolenie, który posiada odpowiednią akredytację. Wysokość wynagrodzenia w takim przypadku jest ustalona odgórnie.

Obecnie lekarz rezydent specjalizacji deficytowych może liczyć miesięcznie na pensję w wysokości 9368 zł przez pierwsze dwa lata i 10220 zł przez kolejne. W przypadku pozostałych specjalizacji pensja wynosi odpowiednio 8516 zł za pierwsze dwa lata oraz 8772 zł za kolejne [5]. Więcej informacji o konkretnych specjalizacjach i obowiązujących w nich zarobkach znajdziesz w Encyklopedii Rezydentur. Miesięczną pensję na rezydenturze w zależności od liczby przepracowanych dni w miesiącu, wraz z dyżurami i bez możesz obliczyć przy pomocy naszego kalkulatora zarobków.

Więcej możliwości mamy w przypadku trybu pozarezydenckiego. Możemy wówczas wykonywać zawód w ramach:

• umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (zawartej z danym podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne);
• płatnego urlopu szkoleniowego udzielonemu lekarzowi na czas trwania szkolenia;
• umowy o pracę, ale zawartej z innym podmiotem niż ten, który prowadzi szkolenie specjalizacyjne;
• umowy o pracę;
• studiów doktoranckich – jako poszerzanie programu zajęć [1].

Co istotne, w trybie pozarezydenckim lekarz sam negocjuje wysokość swojego wynagrodzenia. Warto przed podpisaniem umowy związanej ze szkoleniem pozarezydenckim w danym ośrodku porozmawiać ze starszymi kolegami odbywającymi szkolenie w tym trybie, a przed podpisaniem umowy należy szczegółowo zapoznać się z jej treścią. Jeśli jednak w danym szpitalu brakuje specjalistów na jakimś oddziale, być może placówka zdecyduje się na wypłacanie szkolącemu się lekarzowi wynagrodzenia wyższego, niż otrzymałby on w ramach szkolenia w trybie rezydenckim. Sprawa płac pozostaje więc kwestią otwartą. Pamiętajmy, że zgodnie z nowelizacją Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty nie istnieje już możliwość odbywania szkolenia specjalizacyjnego w ramach tzw. “wolontariatu”. Lekarz podczas szkolenia musi mieć zapewnione wynagrodzenie o wysokości przynajmniej minimalnej stawki godzinowej. 

Reglamentacja stosowana – specjalizacje na kartki

Liczba miejsc rezydenckich ustalana jest odgórnie, w założeniu ma odzwierciedlać potrzeby lokalnego systemu zdrowotnego, nie jest zaś dopasowana do realnej liczby chętnych. Ale kto decyduje o tym, ile zostanie przyznanych z danej dziedziny w poszczególnych województwach? Pula miejsc rezydenckich określana jest przez ministra zdrowia. Zarówno miejsca rezydenckie, jak i pozarezydenckie ogłaszane są na stronie CMKP.

Program szkolenia

A co jest wspólne dla obu trybów? Program specjalizacji. Niezależnie od tego, czy zostaniemy rezydentem, czy będziemy szkolić się w ramach trybu pozarezydenckiego, w trakcie szkolenia powinniśmy odbyć określone kursy oraz wykonać ustaloną odgórnie ilość znajdujących się w wykazie procedur diagnostycznych i leczniczych [6].

Kto, kiedy, jak? – terminarz przyszłego rezydenta

Bez względu na to, czy chcemy odbywać szkolenie w ramach rezydentury czy w trybie pozarezydenckim, do procesu rekrutacyjnego niezbędne będzie posiadanie aktywnego konta w SMK (Systemie Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych) [7]. W tym systemie generujemy wniosek o szkolenie specjalizacyjnego i dołączamy odpowiednie załączniki – o szczegółach możecie przeczytać w Vademecum Remedium na temat procesu rekrutacji.

Stażysto, młody lekarzu! Rekrutacja na szkolenia specjalizacyjne zbliża się wielkimi krokami! To już ostatni moment, żeby zastanowić się, jak będzie wyglądało Twoje życie w ciągu najbliższych kilku lat. Czy spędzisz je w wielkomiejskiej klinice uniwersyteckiej, czy na oddziałach szpitala powiatowego, oceniając radiogramy czy badając dno oka, jako rezydent czy może etatowy lekarz – redakcja Remedium życzy powodzenia!