Karta zgonu – zadania osoby stwierdzającej zgon od 1 stycznia 2024

Od 1 stycznia 2024 obowiązuje nowy wzór karty zgonu. Jest on załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2023 (Dz. U. 2023 poz. 2734). Po raz kolejny okazało się, że nowości nie ułatwiają pracy, tylko wprowadzają znaczne zamieszanie w tym zakresie. Teoretycznie zmiany miały prowadzić do zinformatyzowania procesu i usprawnić przepływ informacji. Jak zwykle, skończyło się na dobrych chęciach. 

Liczne pytania, pojawiające się wśród lekarzy, wymagają wyjaśnienia, co tak naprawdę się zmieniło, a co pozostało bez zmian – poniższy tekst powinien rozwiać wszystkie wątpliwości.

Czy wszystko się zmieniło?

Bez zmian pozostały zasady stwierdzania zgonu, a więc to, kto jest zobowiązany do stwierdzenia zgonu, w jaki sposób należy zgon stwierdzić i jak się potwierdza tę czynność. Stwierdzenie zgonu jest czynnością medyczną. W jej ramach należy nie tylko stwierdzić ustanie czynności życiowych, ale też należałoby opisać znamiona śmierci, jak również trzeba ustalić, czy nie ma podejrzenia udziału osób trzecich. Uprawnionym do stwierdzania zgonu jest nie tylko każdy lekarz z PWZ, ale również kierownik zespołu ratownictwa medycznego, w tym ratownik lub pielęgniarka. 

Zaświadczeniem potwierdzającym stwierdzenie zgonu jest właśnie karta zgonu – stąd osoba, która stwierdziła zgon, zobowiązana jest taką kartę wystawić. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy nie można wykluczyć udziału osób trzecich lub gdy nie jesteśmy w stanie ustalić tożsamości zwłok. Wtedy należy zawiadomić odpowiednie służby i wystawić jedynie zaświadczenie o stwierdzeniu zgonu, na zwykłym druku zaświadczenia. Przekazujemy je wtedy policji. Poza tymi sytuacjami, osoba stwierdzająca zgon jest zobowiązana do wystawienia karty zgonu i niedopuszczalnym jest próba przerzucania tego obowiązku na innego lekarza i odsyłania rodziny zmarłego, z zaświadczeniem o zgonie, do np. lekarza POZ, by ten wystawił na tej podstawie kartę zgonu. Nadmienić tu trzeba, że procedura stwierdzenia zgonu nie jest procedurą kontraktowaną w POZ przez Narodowy Fundusz Zdrowia, stąd nie ma podstaw, by uznać, że to lekarz POZ jest zobowiązany do wystawienia karty.

Nowy wzór karty zgonu – co nowego?

Zmienił się wzór samej karty zgonu. W poprzedniej karcie lekarz lub lekarka wypełniali część przeznaczoną do zarejestrowania zgonu. Takie dane, jak miejsce zamieszkania, czas pobytu na terytorium Polski, wykształcenie, stan cywilny, czy dane rodziców zmarłego wypełniali urzędnicy w Urzędzie Stanu Cywilnego. 

W tej chwili te wszystkie dane mają być uzupełnione przez osobę stwierdzającą zgon. Nowa karta składa się bowiem z trzech części:

• I – do zarejestrowania zgonu, 
• II – przeznaczona dla administracji cmentarza,
• III – przeznaczona dla potrzeb statystyki publicznej. 

Każda z części jest wypełniana przez osobę stwierdzającą zgon, z wyjątkiem niewielkiego fragmentu części II, gdzie jest miejsce na adnotacje urzędu stanu cywilnego. 

Wzór karty zgonu można pobrać, klikając tutaj.

Każdą część karty drukujemy na oddzielnych kartkach i, po wypełnieniu, przekazujemy podmiotowi uprawnionemu do pochowania zwłok. Na dzień dzisiejszy, ponieważ nie uruchomiono skutecznie systemu przekazywania danych, również III część przekazujemy w formie papierowej osobie uprawnionej do pochowania zwłok. 

To, co poprawiono we wzorze, to format daty. Z pewnością zmniejszy to ilość technicznych błędów. W tej chwili datę będziemy zapisywali w formacie rok-miesiąc-dzień. I na tyle byłoby pozytywnych zmian. W tej chwili w gestii personelu medycznego jest wypełnienie niemal całej części II. W dodatku jest to w dużej mierze ponowne wpisywanie tych samych danych, które już zostały wpisane w części I. Jedyną informacją medyczną w tej części jest stwierdzenie, czy zgon nastąpił w wyniku choroby zakaźnej. Jeśli tak, należy to zaznaczyć. 

W części III osoba stwierdzająca zgon również ma do uzupełnienia informacje administracyjne, jak wykształcenie osoby zmarłej czy czas jej przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na szczęście nie są to informacje obligatoryjne, więc nie mając tych danych, możemy ich nie podawać. Ta część zawiera również znany nam z poprzedniego wzoru schemat określania przyczyny zgonu. Jeśli tylko osoba stwierdzająca zgon ma na ten temat wiedzę, należy rozważyć i podać, co było przyczyną wyjściową, wtórną, a co bezpośrednia przyczyną zgonu. Należy, o ile tylko to możliwe, unikać tak zwanych kodów „śmieciowych”. 

Dodatkowo, chciałabym zwrócić uwagę na fakt, iż we wzorze karty nie ma (i nie było) miejsca na wpisanie danych innego lekarza stwierdzającego zgon. W punkcie 5. części III jest tylko adnotacja o danych osoby stwierdzającej przyczynę zgonu, a nie o danych osoby stwierdzającej zgon. Jest to zasadnicza różnica. Często lekarze wpisują tam dane tego, kto wystawił zaświadczenie o zgonie i uważają, że w związku z tym nie muszą zgonu stwierdzić osobiście. Nie jest to prawdą. Jak wspomniałam wcześniej, kartę zgonu wystawia osoba stwierdzająca zgon, poza opisanymi wyżej wyjątkami. 

Urzędnik czy lekarz?

Podsumowując, nowa karta nie usprawnia w żaden sposób procedury dokumentowania zgonu. W tej chwili osoba stwierdzająca zgon musi wypełnić więcej rubryk, zaznaczyć dane, które bez problemu znalazłby w systemach urzędnik Urzędu Stanu Cywilnego, a które często są zupełnie niedostępne w momencie stwierdzania zgonu, jak wykształcenie czy nazwiska rodziców osoby zmarłej. W nowym wzorze zminimalizowano zaangażowanie urzędników a zmaksymalizowano zadania medyków. Doprawdy, to bardzo bogaty kraj, w którym zadania urzędników wykonuje lekarz.