Recepty – jakie są typy refundacji? Jak przedłużać recepty bez szkody dla pacjenta i siebie?

100%

Prawidłowe wypełnianie recept może być z początku wyzwaniem – zwłaszcza, gdy pojawia się kwestia odpowiedniego oznaczenia refundacji leków. Wpisanie właściwej odpłatności jest istotne dla pacjenta – w przypadku braku odpowiedniej adnotacji, sprzedający wydaje pacjentowi lek z najniższą refundacją (np. jeżeli lek jest dostępny w odpłatnościach: 100%, 30% i “R”, to w przypadku braku oznaczenia refundacji na recepcie pacjent otrzyma lek z odpłatnością 30%) [1]. Trzeba pamiętać, że za wpisanie nieprawidłowej refundacji odpowiedzialność ponosi lekarz – musi on sprawdzić, czy dany pacjent jest ubezpieczony, a tym samym ma prawo do otrzymania recepty refundowanej oraz czy istnieją tzw. dodatkowe uprawnienia do konkretnych ulg (np. zasłużony honorowy dawca krwi) [2]. Jeśli lekarz nie umieści informacji o dodatkowym uprawnieniu, farmaceuta może je uwzględnić, gdy pacjent okaże odpowiedni, potwierdzający je dokument, np. książeczkę Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi. W przypadku wystawienia refundowanej recepty osobie do tego nieuprawnionej, NFZ nakłada kary finansowe – na lekarza, jeśli prowadzi on indywidualną praktykę lekarską lub na świadczeniodawcę, czyli przychodnię [2]. Więcej o odpowiedzialności cywilnej lekarza w zależności od formy wykonywania zawodu (umowa o pracę, indywidualna praktyka lekarska etc.) przeczytacie w naszym poradniku Lekarz Przesiębiorca – “Obowiązkowe ubezpieczenie OC indywidualnej praktyki lekarskiej”.

Jak zatem wystawiać recepty bez szkody dla pacjenta i siebie? Zanim odpowiemy na to pytanie, skupmy się na rodzajach odpłatności za produkty lecznicze.

Jakie są typy refundacji leków?

bezpłatny
ryczałtowy
30%
50% [4,5].

Kwota ryczałtu aktualnie wynosi 3,20 zł do wysokości limitu – w przypadku leków gotowych [3]. Z kolei odpłatność ryczałtowa za leki recepturowe wynosi 0,50% minimalnego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów [1]. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że refundacja leku 50% nie oznacza, że pacjent płaci 50% ceny danego preparatu – ulgę 50% oblicza się bowiem od tzw. limitu ceny danego leku. Koszt leku dla pacjenta to pozostałe 50% plus różnica ceny leku i limitu [6].

Wykaz leków refundowanych jest ogłaszany cyklicznie przez Ministerstwo Zdrowia [7] – co 2 miesiące [8]. Płynie z tego jasny wniosek, że refundacje poszczególnych preparatów mogą się zmieniać. Zatem, pracując jako lekarz w POZ, warto na bieżąco sprawdzać, jaka odpłatność aktualnie obowiązuje za dany lek.

Przedłużanie recept – jak zrobić to dobrze?

Jest kilka rzeczy, o których należy pamiętać, wypisując e-receptę, czy to po raz pierwszy, czy też w ramach jej przedłużenia. Wystawiając pacjentowi receptę, musimy nie tylko prawidłowo wybrać odpłatność w danym wskazaniu leku, ale i sprawdzić, czy pacjent nie ma dodatkowych uprawnień do ulg. Jakie są kategorie ulg przysługujące chorym w Polsce?

S – dla seniorów, czyli pacjentów po 75 roku życia; bezpłatne zaopatrzenie w leki określone w wykazie leków refundowanych; przed wypisaniem leków należy w systemie P! sprawdzić zrealizowane recepty na konkretny preparat;
IB – inwalida wojenny, do tej kategorii zaliczają się:
- inwalidzi wojenni
- osoby represjonowane
- małżonkowie wyżej wymienionych (ale tylko jeśli są przez nich utrzymywani)
- wdowy i wdowcy po inwalidach wojennych, osobach represjonowanych i żołnierzach poległych (uprawnieni do renty rodzinnej)
- żołnierze zastępczej służby wojskowej, którzy byli przymusowo zatrudnieni w zakładach wydobywania i wzbogacania rud uranowych (i otrzymali z tego tytułu odszkodowanie)
- żołnierze zastępczej służby wojskowej, którzy byli zatrudnieni w kamieniołomach, kopalniach węgla, batalionach budowlanych i zakładach rud uranu i w związku z tym orzeczono wobec nich inwalidztwo
- cywilne niewidome ofiary działań wojennych
- wyżej wymienionym osobom przysługują bezpłatne leki w ramach kategorii dostępności “Rp.” lub “Rpz.” oraz refundowane środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego;

IW – inwalida wojskowy, czyli:
- inwalida wojskowy
- osoba, która doznała uszczerbku na zdrowiu (szczegóły w art. 7 i 8 Ustawy z dn. 29 maja 1974r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin) i nie zalicza się do żadnej grupy inwalidów
- osoba wymieniona w art. 42 i 59 tej samej ustawy
- refundacja leków zgodnie z wykazem MZ;
ZK – Zasłużony Honorowy Dawca Krwi; refundacja leków zgodnie z wykazem MZ leków refundowanych oraz leków stosowanych w związku z oddawaniem krwi;
ZK – Zasłużony Honorowy Dawca Przeszczepu; refundacja leków zgodnie z wykazem określonym przez MZ oraz leków stosowanych w związku z oddawaniem m.in. szpiku;
PO – żołnierze pełniący służbę wojskową – refundacja leków na ogólnych zasadach; uprawnieni żołnierze lub pracownicy oraz poszkodowani weterani – refundacja leków stosowanych w chorobach związanych z urazami lub chorobami nabytymi podczas wykonywania zadań poza granicami Polski;
WP – uprawnienia dla żołnierzy wojska polskiego, określone w ustawach z 1967 i 2003 r.;
AZ – pracownik i były pracownik zakładu produkującego azbest; takiej osobie przysługują leki refundowane na choroby związane z narażeniem na ten czynnik szkodliwy (określają to konkretne, odrębne przepisy);
CN – kobieta ubezpieczona w trakcie ciąży, porodu i połogu,
- przysługuje refundacja leków i wyrobów medycznych związanych z ciążą, porodem i połogiem na ogólnych warunkach, jak dla ubezpieczonych;

DN – osoba nieubezpieczona do 18 r.ż,
- przysługują leki refundowane na ogólnych zasadach, jak dla osób ubezpieczonych;
IN – osoby nieubezpieczone, które mają prawo do bezpłatnych świadczeń medycznych zgodnie z art. 12 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych [1,6,11,14].

Recepta – ramy czasowe

Należy też pamiętać, że lekarz może przepisać dany lek maksymalnie na 365 dni stosowania go przez pacjenta (obliczone zgodnie z zapisanym na recepcie dawkowaniem danego preparatu)[4]. Należy nadmienić, że dotyczy to jedynie tzw. leków gotowych. Nieco bardziej skomplikowanie wygląda to w przypadku przepisywania tzw. leków recepturowych i surowców farmaceutycznych do ich wytwarzania – jednorazowo można zapisać podwójną lub, w przypadku kremów, maści, żeli, mazideł i past do stosowania na skórę dziesięciokrotną ilość takiego leku (ilość określona w ustawie z 2011 r.). Podczas jednej wizyty można wystawić do 16 recept na maksimum 120 dni stosowania wyrobu przez pacjenta [4].

E-recepta – wybawienie czy systemowy bubel?

E-recepty wydają się być wygodną formą przepisywania leków, zwłaszcza dla młodszych lekarzy, którym obsługa programów komputerowych i rozmaitych aplikacji z pewnością nie jest obca. Co ważne, e-recepty można wystawiać poprzez rządową aplikację, ale często różne przychodnie mają swoje własne programy do ich wystawiania. Problem pojawia się jednak… gdy zawiesi się komputer. Wszystko zależy od tego, gdzie będziecie pracować i jakim sprzętem dysponuje dana placówka – czasem zdarza się bowiem, że zwłaszcza ten komputerowy wymaga natychmiastowej wymiany (do czego nie dochodzi np. z braku funduszy). Niedomogi wyposażenia gabinetu mogą rzucać się cieniem na Waszą przyszłą pracę, a problemy w wystawieniu e-recepty być źródłem frustracji i zniecierpliwienia pacjentów – dlatego na ten aspekt warto zwrócić uwagę, jeszcze zanim podpiszecie umowę z konkretną przychodnią POZ.

Recepty wysokiego ryzyka – przypadki z życia wzięte

Jak już wspomnieliśmy, lista leków refundowanych zmienia się co dwa miesiące i lekarz wystawiający recepty refundowane powinien się z nią zapoznawać na bieżąco. Należy zwrócić uwagę zwłaszcza na fakt, że dany lek może mieć różną odpłatność w zależności od rodzaju schorzenia, na jakie został zalecony. Klasycznym przykładem są tutaj nowe doustne koagulanty (NOAC) – preparaty te refundowane są m.in. w przypadku żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, nie są jednak refundowane u pacjentów z migotaniem przedsionków [12,13]. Może to nierzadko być źródłem nieporozumień w gabinecie i frustracji pacjenta, który nie rozumie, dlaczego lekarz nie chce przepisać mu leku z niższą odpłatnością, skoro znajomy pacjenta otrzymuje taki sam lek refundowany….

Prawidłowe wystawianie recept to tylko jedno z wielu wyzwań, jakie stoją przed lekarzem zaczynającym swoją przygodę z pracą w POZ. Chcesz poradzić sobie z nimi wszystkimi? Naszego e-booka "Pierwsze kroki w POZ możesz pobrać za darmo tutaj.

Informacje o wystawianiu recept pro auctore i pro familia.