Skierowanie do sanatorium – o czym trzeba pamiętać?

Wielu seniorów, przychodząc na wizyty do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), zwraca się z prośbą o wystawienie skierowania na leczenie sanatoryjne, które wspomaga terapię licznych chorób przewlekłych, szczególnie dotyczących układu kostno-mięśniowego. Kwalifikacja do tego typu leczenia obwarowana jest jednak ściśle określonymi wskazaniami i przeciwwskazaniami, z którymi każdy lekarz pracujący w POZ powinien się zapoznać. 

Kto może korzystać z leczenia uzdrowiskowego?

Na leczenie uzdrowiskowe można kierować pacjentów, którzy:

• są wystarczająco sprawni, aby mogli odbyć samodzielnie podróż do miejsca pobytu, 
• są zdolni do samoobsługi,
• mogą korzystać z zabiegów leczniczych oferowanych przez sanatorium.

Jakie są warunki skierowania do sanatorium?

Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe lekarz może wystawić najwcześniej 12 miesięcy po zakończeniu poprzedniego leczenia w tego typu ośrodku. Skierowanie rozpatrywane i realizowane jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) zgodnie z kolejnością wystawienia. NFZ umożliwia monitorowanie statusu skierowania na specjalnej stronie internetowej. Bez kolejki leczenie uzdrowiskowe przysługuje:

• zasłużonym honorowym dawcom krwi i zasłużonym dawcom przeszczepu, 
• inwalidom wojennym, wojskowym, kombatantom, 
• osobom posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. 

Od 1 lipca 2023 roku wystawiane są wyłącznie e-skierowania automatycznie przesyłane do odpowiedniego oddziału wojewódzkiego NFZ. Papierowe skierowania wystawiane są w wyjątkowych przypadkach, do których należą:

• skierowanie na leczenie uzdrowiskowe poza granicami kraju,
• brak dostępu do internetu i brak możliwości wystawienia skierowania w systemie elektronicznym.

Lekarz kierujący pacjenta na leczenie uzdrowiskowe musi wziąć pod uwagę wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji, które określone są w przepisach wydanych na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1662 oraz z 2021 r. poz. 36 i 97). Ponadto, lekarz musi ustalić, ile czasu upłynęło od poprzedniego leczenia uzdrowiskowego. W przypadku dorosłych minimalny odstęp wynosi 12 miesięcy, natomiast zaleca się kierowanie pacjentów do sanatorium nie częściej niż raz na 18 miesięcy. 

Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego określa przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji uzdrowiskowej. Są to:

• stan chorobowy, w którym leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitacja uzdrowiskowa przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych mogłaby spowodować pogorszenie stanu zdrowia pacjenta;
• choroba zakaźna w fazie ostrej;
• ciąża i połóg;
• czynna choroba nowotworowa oraz okres przed upływem:
  • 5 lat od zakończenia leczenia operacyjnego, chemioterapii lub radioterapii, z wyłączeniem leczenia hormonalnego w przypadku czerniaka złośliwego, białaczki, ziarnicy złośliwej, chłoniaków złośliwych, nowotworów nerki;
  • 12 miesięcy od zakończenia leczenia operacyjnego, chemioterapii lub radioterapii, z wyłączeniem leczenia hormonalnego w przypadku innych nowotworów złośliwych;

Pacjenci po przeszczepieniu narządów mogą korzystać z lecznictwa uzdrowiskowego, pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii lekarza specjalisty w dziedzinie transplantologii klinicznej lub hematologii. Konieczne jest stwierdzenie stabilnej czynności przeszczepionego narządu, ustalenie dawek leków immunosupresyjnych, a także brak ostrych schorzeń (aktywnych infekcji i poważnego uszkodzenia innych układów i narządów). Ponadto musi minąć co najmniej 6 miesięcy od dnia przeszczepienia. 

W przypadku pacjentów dializowanych konieczne jest również przedstawienie opinii lekarza specjalisty w dziedzinie nefrologii. 

Kto płaci za pobyt w sanatorium?

Leczenie uzdrowiskowe może być realizowane w formie ambulatoryjnej, w której pacjent ma możliwość korzystania z zabiegów refundowanych przez NFZ. Sam natomiast zapewnia sobie nocleg i wyżywienie. Forma ambulatoryjna dotyczy leczenia trwającego od 6 do 18 dni. 

Inną formą leczenia uzdrowiskowego jest pobyt w sanatorium w warunkach stacjonarnych, w ramach którego pacjent mieszka, żywi się i odbywa zabiegi w jednym ośrodku. Pobyt może być w całości lub częściowo refundowany przez NFZ: 

• sanatorium uzdrowiskowe:
  • dla dorosłych – 21 dni, częściowo odpłatne;
  • dla dzieci – 21 dni, bezpłatne;
• szpital uzdrowiskowy:
  • dla dorosłych – 21 dni, bezpłatny;
  • dla dzieci – 27 dni, bezpłatny;
• rehabilitacja uzdrowiskowa w sanatorium uzdrowiskowym:
  • 28 dni, częściowo odpłatna;
• rehabilitacja uzdrowiskowa w szpitalu uzdrowiskowym:
  • 28 dni, bezpłatna.

Podsumowując, pracując jako lekarz POZ, przed wystawieniem skierowania na leczenie uzdrowiskowe, należy szczegółowo zebrać wywiad od pacjenta, uwzględniając możliwe przeciwwskazania do pobytu w sanatorium oraz jego preferencje dotyczące formy odbywania leczenia (ambulatoryjnie lub w sanatorium). Od lipca 2023 roku skierowania są wyłącznie w formie elektronicznej, z wyjątkiem sytuacji szczególnych, takich jak leczenie uzdrowiskowe poza granicami kraju czy brak dostępu do internetu.