Wyszukaj w publikacjach
Co warto przeczytać, planując pracę w POZ?
Praca w POZ lub NPL jest często pierwszą samodzielną pracą lekarzy tuż po stażu podyplomowym. Do waszego gabinetu zawitają pacjenci obciążeni wieloma chorobami przewlekłymi, będziecie mieć do czynienia z infekcjami, dermatozami czy schorzeniami chirurgicznymi. Nie można również zapomnieć o stanach nagłych, które – choć mniej powszechne w POZ – są na pewno dla młodych medyków najbardziej stresujące.
Mnogość jednostek chorobowych, jakie można spotkać w gabinecie, budzi respekt. Nie sposób opanować wytyczne postępowania w każdej z nich, jednak istotne jest, żeby wiedzieć, gdzie szukać niezbędnych informacji.
Od czego zacząć?
Podejmując pracę w POZ, często po raz pierwszy staniecie przed wyzwaniem, jakim jest samodzielne diagnozowanie i leczenie obciążonych wielochorobowo pacjentów. Do publikacji pozwalających poczuć się w pracy pewniej należą:
- Interna Szczeklika – mały podręcznik 2024/2025, red. Gajewski, P. (2024), Medycyna Praktyczna:
- krótka i kompleksowa analiza schorzeń internistycznych,
- w połączeniu z wytycznymi dotyczącymi diagnostyki i leczenia chorób cywilizacyjnych stanowi nieocenioną i podręczną pomoc w podejmowaniu decyzji terapeutycznych;
- Repozytorium medycyny rodzinnej, red. Windak, A., Chlabicz, S. (2023), Vesalius:
- na szczególną uwagę zasługują rozdziały dotyczące najczęstszych jednostek chorobowych spotykanych w praktyce lekarza POZ oraz ich diagnostyki i leczenia;
- Diagnostyka różnicowa oparta na EBM, red. Stern, S.D.C., Cifu, A.S., Altkorn, D. (2023), Medycyna Praktyczna:
- pozycja skupiająca się na różnicowaniu najczęstszych objawów zgłaszanych przez pacjentów,
- poza algorytmami diagnostycznymi zawiera opisy przypadków, które urozmaicają naukę;
- 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać. Jak interpretować, Caquet, R. (2022), PZWL;
- EKG to proste, Hampton, J.R. (2022), Edra Urban & Partner:
- krótki przewodnik zawierający niezbędne podstawy interpretacji EKG. Recenzja podręcznika dostępna na Remedium.
Stany nagłe
Choć możliwości terapeutyczne lekarzy POZ są znacznie ograniczone w kontekście terapii stanów zagrożenia życia, najistotniejsze pozostaje szybkie rozpoznanie oraz opanowanie stanu pacjenta do czasu przejęcia czynności ratunkowych przez zespół ratownictwa medycznego. Więcej na ten temat przeczytacie w osobnym rozdziale.
W poniższych publikacjach znajdziecie najważniejsze elementy postępowania w stanach nagłych:
- Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji 2021:
- postępowanie w razie zatrzymania krążenia (rozdział IV – BLS, rozdział V – ALS),
- zasady udzielania pierwszej pomocy (rozdział VIII);
- Interna Szczeklika – mały podręcznik 2024/2025:
- opis rozpoznawania i postępowania w internistycznych stanach nagłych, takich jak stany pilne i naglące w nadciśnieniu tętniczym, ostre zespoły wieńcowe, anafilaksja, zaostrzenie astmy lub POChP, krwawienie z przewodu pokarmowego, kolka żółciowa, przełom hipermetaboliczny lub nadnerczowy, ostre powikłania cukrzycy, kolka nerkowa;
- niestety stany nagłe zawarte są w różnych rozdziałach książki, co utrudnia szybkie korzystanie z podręcznika – z najpoważniejszymi z nich warto zapoznać się zawczasu.
Pamiętajcie, że w warunkach POZ najważniejsze jest skupienie się na odpowiednim rozpoznaniu i ocenie ciężkości stanu pacjenta – ostateczne leczenie większości takich chorych wymaga transportu do szpitala.
Wytyczne towarzystw naukowych
W związku ze starzeniem się społeczeństwa i coraz większym odsetkiem osób cierpiących na choroby przewlekłe (w tym cywilizacyjne) aktualne wytyczne diagnostyki i leczenia opracowywane przez ekspertów z towarzystw naukowych są jednymi z najważniejszych lektur, które powinny zostać wzięte pod uwagę przed rozpoczęciem pracy w POZ.
Do najważniejszych z nich należą:
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą (2024). Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego;
- Wytyczne ESC/ESH dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym (2018);
- Wytyczne ESC (2021) dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej;
- Wytyczne ESC (2020) dotyczące diagnostyki i leczenia migotania przedsionków opracowane we współpracy z European Association of Cardio‑Thoracic Surgery (EACTS),
- przydatne szczególnie w kontekście leczenia przeciwkrzepliwego u pacjentów z nowo rozpoznanym migotaniem przedsionków;
- Wytyczne PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce (2021);
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość (2022).
Na portalu Remedium w ramach cyklu „Wytyczne w pigułce” znajdziecie m.in. opracowanie wyżej wymienionych wytycznych dotyczących diagnostyki zaburzeń lipidowych, a także leczenia boreliozy.
Podczas czytania wytycznych warto skupić się przede wszystkim na rozdziałach dotyczących diagnostyki i postępowania z nowo rozpoznanymi chorobami. Pomoże to optymalnie prowadzić proces leczniczy pacjenta do ewentualnej konsultacji specjalistycznej.
Bardzo przydatne są tabelarycznie przedstawione streszczenia zawarte na początku rozdziałów wytycznych – umożliwiają one szybsze odnajdywanie poszukiwanych informacji w głównym tekście oraz ułatwiają zapamiętanie najważniejszych informacji.
Polskie Towarzystwo Lekarzy Rodzinnych wydało szereg rekomendacji dotyczących postępowania w jednostkach chorobowych często spotykanych w POZ.
Antybiotykoterapia
Schorzenia infekcyjne to jedne z najczęstszych problemów spotykanych w POZ, w szczególności w okresie jesienno-zimowym. Racjonalna antybiotykoterapia jest kluczowa nie tylko ze względu na efektywność postępowania terapeutycznego, ale także ze względu na narastającą antybiotykooporność bakterii.
Do przydatnych publikacji, które pomagają w doborze antybiotyków, należą:
- Przewodnik antybiotykoterapii 2024, red. Dzierżanowska-Fangrat, K. (2024), Alfa-Medica Press:
- kieszonkowy podręcznik, aktualizowany co roku zgodnie z najnowszymi zaleceniami dotyczącymi antybiotykoterapii;
- Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego.
We współpracy z prof. dr hab. n. med. Katarzyną Dzierżanowską-Fangrat przygotowaliśmy kurs „Racjonalna antybiotykoterapia w praktyce lekarza POZ”, który pozwoli wam przygotować się do prawidłowego leczenia infekcji.
Dermatologia w POZ
Różnicowanie zmian skórnych może stanowić poważne wyzwanie w trakcie pierwszych tygodni pracy w POZ.
Najwygodniejszą metodą nauki różnicowania dermatoz są książki wzbogacone w wiele fotografii. Należą do nich:
- Dermatologia – diagnostyka różnicowa, Dinulos, J.G.H. i wsp. (2021), Edra Urban & Partner:
- podręczne fiszki ze zdjęciami ponad 160 najczęściej spotykanych jednostek chorobowych;
- Dermatologia w gabinecie lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, red. Zalewska-Janowska, A., Błaszczyk, H. (2021), PZWL.
Szczepienia ochronne
Poradnie POZ prowadzą zarówno obowiązkowe szczepienia ochronne, jak i szczepienia zalecane. Do podstawowych obowiązków lekarzy należy zbadanie pacjenta i kwalifikacja do podania szczepionki, choć czasem sytuacja może wymagać ustalenia kalendarza szczepień czy porady dotyczącej wyboru optymalnego preparatu.
Podstawowa literatura zaznajamiająca z tematem szczepień ochronnych to:
- Program Szczepień Ochronnych na rok 2024,
- wykaz obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych ustalony przez Ministerstwo Zdrowia;
- Poradniki Remedium:
Pediatria
Choć wielu lekarzy i wiele lekarek zaczynających swoją pracę w POZ stroni od przyjmowania pacjentów pediatrycznych, warto zaznajomić się z niektórymi publikacjami dotyczącymi dzieci w POZ.
Wśród nich należy wymienić pozycje takie jak:
- Dermatologia pediatryczna. Diagnostyka różnicowa, Weston, W.L., Morelli, J.G. (2022), Edra Urban & Partner:
- pediatryczna wersja fiszek, złożona ze zdjęć i opisów najczęstszych zmian skórnych u dzieci;
- Pediatria w praktyce lekarza POZ, z serii: „Standardy Medyczne”, red. Dobrzańska, A., Obrycki, Ł., Socha, P. (2022), Media Press:
- bardzo konkretne przedstawienie problemów klinicznych spotykanych w POZ,
- ujęta w literaturze zarówno do LEK-u, jak i PES-u z medycyny rodzinnej.
Publikacja jest fragmentem e-booka ,,Pierwsze kroki w POZ - edycja IV (2024/2025)", którego pełną wersję można pobrać tutaj.
