Wyszukaj w publikacjach
Na początku kariery lekarskiej warto się zastanowić, który wariant zatrudnienia będzie wam bardziej odpowiadał. Specyfika pracy w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ) i nocnej pomocy lekarskiej (NPL) znacząco się różni, głównie ze względu na profil zgłaszających się pacjentów. Kolejnym aspektem są odmienne godziny pracy i zakres udzielanych świadczeń.
Praca w POZ
Wizyty w ramach podstawowej opieki zdrowotnej zwykle stanowią rutynową kontrolę długotrwałego procesu terapeutycznego (co jednak nie powinno zwalniać z zachowania czujności diagnostycznej!). Pacjenci pojawiają się cyklicznie, co zapewnia lepszą znajomość ich historii choroby i obciążeń, a także możliwość długofalowej oceny stosowanego leczenia oraz postępów terapeutycznych (lub ich braku). Rzadziej niż w NPL zdarzają się również nagłe przypadki wymagające udzielenia szybkiej pomocy.
W ramach POZ istnieje również koszyk badań, które można zlecić pacjentowi. Zawiera on większość kluczowych badań biochemicznych, hematologicznych i koagulologicznych, podstawowe badania obrazowe, np. USG czy RTG, a także możliwość skierowania pacjenta na endoskopię górnego lub dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Oczywiście nie uwzględniono tam każdego badania, o którym można przeczytać w podręcznikach – dokładny opis dostępnych w POZ badań zamieściliśmy w rozdziale „Diagnostyka w POZ”.
Zdecydowaną zaletą pracy w POZ jest możliwość skontrolowania pacjenta po wprowadzeniu nowego leczenia i ocena skuteczności tego postępowania. Wielu lekarzy ceni sobie fakt, że w ramach POZ mogą sprawować opiekę nad pacjentem kompleksowo, ze szczególnym naciskiem na profilaktykę. Z POZ korzysta wiele osób obciążonych wielochorobowością; lecząc je, trzeba więc zwracać uwagę m.in. na interakcje między zażywanymi lekami czy planować długoterminową opiekę, a zakres schorzeń wymagających diagnostyki i terapii jest bardzo szeroki.
Tym samym lekarz przyjmujący w POZ jest pierwszą linią zetknięcia się pacjenta z ochroną zdrowia. Warto też pamiętać, że zwykle to właśnie na lekarzu POZ spoczywa prowadzenie diagnostyki w początkowej fazie, kiedy często jeszcze nie wiadomo, jakie jest źródło zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości, a nie da się ich łatwo dopasować do danej specjalizacji.
Za minus pracy w przychodni można uznać stale wypełnioną (zazwyczaj) listę pacjentów. Stanowi to nieustanne źródło stresu, zwłaszcza jeśli przyjmuje się osoby obciążone wielochorobowością, których historia choroby liczy wiele stron i samo jej przeczytanie jest sporym wyzwaniem. Pozostawia to lekarzowi niewiele czasu na samą interakcję czy rozmowę, co pogarsza relacje z pacjentem i zwiększa prawdopodobieństwo wyładowywania przez niego frustracji w gabinecie. Dla wielu osób minusem pracy w POZ może być też mnogość obowiązków administracyjnych, które często sprawiają wrażenie mających mało wspólnego z zakresem materiału na studiach – jak np. pisanie wniosków do sanatorium.
W ramach pracy w podstawowej opiece zdrowotnej mogą zdarzyć się również pacjenci dopisani ponadprogramowo do listy, których trzeba przyjąć. Wiele przychodni jest przeciążonych i nie funkcjonuje prawidłowo pod względem organizacyjnym, jednak pamiętajcie, że zatrudniając się w danym miejscu, zawsze możecie negocjować umowę.
Praca w NPL
Przychodnie nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej funkcjonują wieczorem i w nocy – od 18.00 do 8.00 dnia następnego oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy. Z tego względu częściej niż w POZ można tam spotkać stany nagłe, aczkolwiek nierzadko zdarzają się pacjenci przychodzący – niesłusznie – po receptę czy zaświadczenie.
W ramach NPL nie przyjmuje się pacjentów na wizyty kontrolne w związku z wcześniej rozpoczętym leczeniem, nie wystawia się recept na leki stałe pacjenta ani rutynowych zaświadczeń o jego stanie zdrowia.
Zadaniem nocnej pomocy lekarskiej jest doraźne zaopatrzenie stanów wymagających leczenia, które nie zagrażają życiu chorego – w przeciwnym razie należy skierować pacjenta do szpitala. Warto to zaznaczyć, ponieważ zdarza się, że pacjenci traktują NPL jak działający w godzinach wieczornych i nocnych POZ. Jednak w ramach NPL nie prowadzi się rutynowej diagnostyki ani leczenia – wynika to m.in. z faktu, że lekarz w większości przypadków ma do dyspozycji jedynie podstawowy sprzęt, tj. stetoskop, otoskop, ciśnieniomierz, pulsoksymetr oraz termometr. Nie jest więc możliwe wykonanie badań krwi ani obrazowych (wyjątkiem są niektóre placówki przyszpitalne, które mogą mieć dostęp do szerszej diagnostyki).
Za zaletę pracy w NPL można uznać możliwość spania w nocy, jeśli nikt się nie zgłosi bądź zgłosi się mało osób. Jak jednak łatwo się domyślić, bywa różnie i spokojna noc zdecydowanie nie jest standardem.
| Podstawowa opieka zdrowotna (POZ): | Nocna i świąteczna pomoc lekarska (NPL): |
|---|---|
– praca w godzinach dziennych, – dostępny koszyk badań POZ, – prowadzenie długotrwałego procesu diagnostyczno-terapeutycznego, – stali pacjenci, – wizyty kontrolne, – nadzór specjalisty medycyny rodzinnej (warto taki zapis zawrzeć w umowie – np. lekarz nadzorujący dostępny pod telefonem). | – praca w godzinach nocnych, – brak dostępu do diagnostyki, – wizyty nieplanowe, – związane z nagłym pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta, – możliwość spania w nocy, jeśli zgłosi się mało pacjentów, – brak superwizji (zazwyczaj). |
Umowa – która forma zatrudnienia będzie właściwa?
Wybierając placówkę, w której będziecie pracować, koniecznie przeczytajcie dokładnie proponowaną umowę. O tym, na co konkretnie warto zwrócić uwagę, piszemy w rozdziale „Przed podpisaniem umowy”. Pamiętajcie, że zawsze możecie negocjować! Jeżeli jakiś zapis budzi wasze wątpliwości, nie bójcie się skorzystać z porady prawnika lub wsparcia doświadczonych lekarzy i lekarek.
Dla osób, którym zależy na stabilnej, długoterminowej pracy, dobrą formą zatrudnienia jest umowa o pracę (UOP). Gwarantuje ona wszystkie zasiłki z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (chorowanie „na etacie” jest zdecydowanie lepszą opcją niż chorowanie „na kontrakcie”), ustawowo zagwarantowany, w pełni płatny urlop oraz ochronę w postaci zapisów Kodeksu pracy.
Z drugiej strony bardziej atrakcyjne finansowo jest zwykle zatrudnienie na umowie zleceniu lub w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, na tzw. kontrakcie/B2B. Jest to dobre rozwiązanie m.in. dla osób posiadających umowę o pracę w ramach rezydentury, które chcą zwiększyć swoje zarobki. Niezależnie od tego, którą formę wybierzecie, upewnijcie się, że rozumiecie wszystkie postanowienia zawarte w umowie i zgadzacie się na nie. Więcej informacji na temat poszczególnych form zatrudnienia znajdziecie w rozdziale „Wybór formy rozliczeń”.
Zatrudniając się w poradni, można negocjować liczbę pacjentów na godzinę, zasady przyjmowania pilnych przypadków i dodatkowy czas na niektóre procedury (patronaż, bilanse, pacjent pierwszorazowy). Warto zwrócić na to uwagę podczas podpisywania umowy.
Zarobki
Ważnym aspektem pracy w POZ i NPL są oferowane przez pracodawców stawki. Dla wielu młodych lekarzy i lekarek jest to okazja, aby dorobić do pensji rezydenckiej czy też mieć zatrudnienie w okresie pomiędzy stażem podyplomowym a rozpoczęciem specjalizacji. W naszej mapie wynagrodzeń możecie sprawdzić, jak plasują się oferty na polskim rynku pracy.
W pierwszej chwili może się wydawać, że im wyższa stawka, tym lepsza oferta. W niektórych przypadkach okaże się to prawdą, ale warto pamiętać, że jest wiele innych czynników wpływających na atrakcyjność danego zatrudnienia, jak chociażby liczba pacjentów na godzinę, możliwości diagnostyczne danej placówki czy wsparcie starszego stażem lekarza. Przed podjęciem decyzji upewnijcie się, że wiecie, jak wygląda sytuacja na rynku pracy, i rozważcie wszystkie za i przeciw.
W tym miejscu odrobina motywacji – młodzi lekarze i młode lekarki, macie ogromną wiedzę i jeszcze większe możliwości dalszego rozwoju. Nie bójcie się negocjować wynagrodzenia zgodnego z waszym wykształceniem i waszymi kompetencjami, a także realiami danego rynku. Fakt, że dopiero zaczynacie karierę lekarską, nie musi oznaczać waszej zgody na każdą ofertę.
Pamiętajcie o negocjacjach! Jeżeli podoba się wam dana placówka, ale proponowana stawka wydaje się zbyt niska, zapytajcie, czy jest możliwość jej podniesienia – chociażby w perspektywie jakiegoś czasu. Zawsze lepiej zapytać i usłyszeć odmowę, niż nie zapytać i stracić okazję na podwyższenie wynagrodzenia.
Przyjmowani pacjenci
W tym miejscu warto poruszyć dwie kwestie. Pierwszą z nich jest liczba pacjentów na godzinę, których będziecie przyjmować. Jest to również ważny punkt podpisywanej umowy – koniecznie zwróćcie na to uwagę!
Niejakim standardem jest przyjmowanie 4 pacjentów na godzinę, co daje średnio 15 minut na pacjenta. Niektóre placówki chętnie zgadzają się na tymczasowe zmniejszenie tej liczby do 3 pacjentów na godzinę dla początkujących lekarzy.
Dodatkowe 5 minut może wydawać się niewielką różnicą, ale sami wiemy, że potrafi być zbawienne przy wypełnianiu dokumentacji medycznej. Oczywistym minusem przyjmowania mniejszej liczby pacjentów jest zwykle niższa stawka, aczkolwiek znacznym plusem – większy komfort pracy. Przeprowadzenie bilansu i ostateczny wybór należy oczywiście do was! Na początku kariery warto jednak zwrócić uwagę na ten punkt zawieranej umowy.
Druga kwestia to rozważenie, jakich pacjentów będziecie przyjmować: zarówno dorosłych, jak i dzieci czy tylko jedną z tych grup. Wiele osób zaczynających pracę w POZ lub NPL decyduje się najpierw na przyjmowanie jedynie osób powyżej 18. roku życia. W czasie studiów w większości uczymy się postępowania z osobami dorosłymi, dlatego wydaje się to łatwiejszą opcją dla lekarza po stażu podyplomowym. Praca z dziećmi wymaga odpowiedniego podejścia, wiedzy i żelaznych nerwów – nie tylko wobec chorego, ale i jego rodziców.
Jeżeli jednak czujecie się na siłach przyjmować małych pacjentów, to nie ma do tego żadnych prawnych przeciwwskazań. W e-booku znajdziecie rozdział z kilkoma wskazówkami, jak przygotować się do pracy z pacjentami pediatrycznymi.
Lokalizacja
Rozważając wybór placówki POZ lub NPL, warto zastanowić się nie tylko nad jej bliskością względem miejsca zamieszkania i możliwościami dojazdu, ale również nad tym, w jakiej okolicy jest ona zlokalizowana. Czy znajduje się blisko szpitala? Czy w pobliżu są inne przychodnie świadczące takie same usługi? Jaki rejon „obsługuje” dana placówka?
Zatrudniając się w POZ, warto zwrócić także uwagę, ile osób pozostaje pod opieką danej przychodni. Informacja ta bywa nawet umieszczana w umowie. W miejscach, w których gęstość zaludnienia jest wyższa, możemy spodziewać się pod opieką większej liczby pacjentów.
Warto również zastanowić się nad strukturą wiekową populacji korzystającej ze świadczeń danej placówki – w niektórych miejscach będą to raczej osoby młode lub w średnim wieku, często z dziećmi, a w innych głównie seniorzy. Co więcej, na terenach poza dużymi miastami przychodnia POZ może być oddalona od najbliższego szpitala o wiele kilometrów, więc w sytuacji nagłego zagrożenia życia pacjenta musimy być przygotowani na samodzielne udzielenie pomocy do czasu przyjazdu ZRM przez dłuższy czas niż na terenach miejskich.
Do NPL może zgłosić się każda osoba, niezależnie od tego, gdzie mieszka i gdzie ma swoją przychodnię POZ. Sprawia to, że trudniej przewidzieć, ilu pacjentów (i z jakimi problemami) zgłosi się na dyżurze, ale podobnie jak w przypadku POZ w rejonach gęściej zaludnionych prawdopodobieństwo to będzie wyższe. Ponownie ważnym aspektem jest bliskość szpitala – w niektórych placówkach nocnej pomocy lekarskiej znajdujących się w sąsiedztwie szpitala możliwe jest wykonanie badań diagnostycznych.
Superwizja
Rozpoczynając pracę w POZ lub NPL, dobrze jest mieć możliwość konsultacji z bardziej doświadczonym lekarzem czy doświadczoną lekarką. W placówkach podstawowej opieki zdrowotnej pracuje się jako lekarz pod nadzorem, co w teorii oznacza, że w każdej chwili czuwa nad wami lekarz POZ (o tym, kto może pełnić tę funkcję, piszemy w rozdziale „Aspekty prawne pracy w POZ – czy każdy lekarz może pracować w POZ?”).
W praktyce przez większość czasu pracuje się bez jakiegokolwiek nadzoru. Sytuacja w NPL wygląda podobnie, więc trzeba być przygotowanym na samodzielne rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji.
Podsumowanie
Zanim podejmiecie decyzję dotyczącą wyboru miejsca pracy, pamiętajcie, aby przemyśleć tę sprawę z różnych stron i wziąć pod uwagę mniej oczywiste szczegóły.
Publikacja jest fragmentem e-booka ,,Pierwsze kroki w POZ - edycja IV (2024/2025)", którego pełną wersję można pobrać tutaj.
