Wyszukaj w publikacjach
Sezon urlopowy w POZ – o czym warto przypomnieć pacjentom przed wyjazdem?
Choć lato kojarzy się z wypoczynkiem, dla lekarek i lekarzy pracujących w POZ to często czas wzmożonych wizyt pacjentów planujących wyjazd – z pytaniami, prośbami o „coś do apteczki” i wątpliwościami dotyczącymi profilaktyki zdrowotnej. Nierzadko to też moment, w którym zbyt późno wracają do nas z problemami, którym można było wcześniej zapobiec. Właśnie dlatego warto mieć pod ręką prostą, ale przemyślaną strategię, gdy pacjent wspomina, że „jedzie na wakacje”.
Co się psuje na urlopie?
Najczęstsze problemy zdrowotne w podróży są banalne... dopóki nie przytrafią się konkretnemu pacjentowi. Na szczycie listy znajdują się:
- biegunki podróżnych,
- odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe,
- zaostrzenia przewlekłych chorób (np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, astmy),
- reakcje alergiczne,
- urazy i oparzenia słoneczne,
- infekcje dróg oddechowych i moczowych (często wynikające związane z korzystaniem z klimatyzacji lub ze zmian temperatury).
Nieco rzadziej – ale wciąż zaskakująco często – zdarzają się też sytuacje, w których pacjent zapomniał leków lub... po prostu je przestał brać, „bo przecież wyjechał odpocząć”.
Biegunka podróżnych – temat powraca co roku
To jeden z najczęstszych tematów poruszanych w gabinecie POZ przed wyjazdami do krajów o odmiennych warunkach sanitarnych i klimatycznych. Szacuje się, że biegunka podróżnych dotyka od 30 do 70% osób odwiedzających niektóre rejony Azji, Afryki czy Ameryki Łacińskiej. Trzeba jednak pamiętać, że podobne dolegliwości mogą wystąpić również podczas urlopu nad polskim morzem – wystarczy zmiana mikrobioty, dieta oparta na innym typie produktów, spożycie nieprzegotowanej wody lub po prostu stres związany z podróżą.
Ryzyko jest szczególnie wysokie u:
- dzieci,
- osób starszych,
- pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS),
- osób z niedoborami odporności,
- pacjentów z chorobami przewlekłymi, którzy przyjmują leki wpływające na mikrobiotę lub barierę jelitową.
Mikrobiom na walizkach
Zmiana klimatu, wody i jedzenia to szok nie tylko dla organizmu jako całości, ale przede wszystkim dla mikrobioty jelitowej. To właśnie zaburzenie równowagi drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym jest często jedną z głównych przyczyn biegunek podróżnych – niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z infekcją bakteryjną, wirusową, czy po prostu reakcją adaptacyjną.
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie rolą profilaktycznej probiotykoterapii w zmniejszaniu ryzyka tych zaburzeń. Szczególnie dobrze przebadanym szczepem w tym kontekście jest Lactobacillus rhamnosus GG. Warto rozważyć jego zalecenie zwłaszcza u pacjentów ze wspomnianych wcześniej grup ryzyka: dzieci, seniorów, pacjentów z IBS lub osłabioną odpornością.
Co doradzić przed wyjazdem – lista dla lekarza POZ
Kiedy pacjent przychodzi z pytaniem o wakacyjny wyjazd, warto mieć w głowie prostą listę kwestii do omówienia. Nie wszystko da się powiedzieć w jednej wizycie, ale niektóre komunikaty można przekazać dosłownie w kilka minut.
- Przegląd leków – czy pacjent ma wszystkie leki na czas wyjazdu? Czy potrzebuje recepty, zaświadczenia, transportu chłodniczego?
- Apteczka podróżna – warto przypomnieć o środkach przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, antyalergicznych, probiotykach i lekach „na zatrucia”.
- Higiena i jedzenie – nie tylko „nie pij wody z kranu”, ale też: nie jedz lodów z niepewnego źródła, unikaj surowych owoców i warzyw w rejonach o niskim standardzie sanitarnym.
- Probiotyki – w przypadku dłuższych wyjazdów, zmian klimatu i diety lub przeszłości biegunek podróżnych – warto zalecić probiotyk (np. z Lactobacillus rhamnosus GG), który pacjent może zacząć stosować jeszcze przed wyjazdem i kontynuować w trakcie podróży.
- Kontakt w razie problemów – szczególnie w przypadku dzieci, seniorów lub pacjentów z chorobami przewlekłymi – warto ustalić, gdzie pacjent może uzyskać pomoc na miejscu lub jakie objawy powinny skłonić go do szybkiej konsultacji.
Dlaczego warto mówić o zdrowiu w podróży?
Często bagatelizujemy ten temat, zakładając, że pacjent „sam wie”, co robić na wakacjach. Tymczasem to właśnie drobne, zapobiegawcze rady mogą znacząco wpłynąć na komfort i bezpieczeństwo urlopu – a także zmniejszyć liczbę powikłań, które trafiają do nas „po powrocie”.
Mówiąc o zdrowiu w podróży, budujemy także relację i zaufanie – pokazujemy, że myślimy o pacjencie całościowo, a nie tylko w kontekście jego problemów chorobowych.
Pacjent na wakacjach – co jeszcze warto wiedzieć?
Aby dowiedzieć się więcej na temat podstaw medycyny podróży, obejrzyjcie wywiad z dr. n. med. Mateuszem Babickim, specjalistą medycyny rodzinnej, który w krótkiej rozmowie podpowiada:
- jakie dolegliwości najczęściej psują pacjentom wakacje,
- jak wygląda skuteczna edukacja przedwyjazdowa,
- kiedy warto sięgnąć po probiotyki i które szczepy mają udowodnione działanie,
- co powinno znaleźć się na wakacyjnej „checkliście” każdego lekarza POZ.
Obejrzyjcie materiał już teraz i zadbajcie o zdrowie swoich pacjentów – zanim ruszą na urlop.
