Zasady wypisywania recept pro auctore i pro familiae

Jednym z przywilejów bycia lekarzem jest możliwość przepisywania leków dla siebie (pro auctore) oraz dla swojej rodziny – (pro familiae). Tego typu recepty mogą zostać wystawione zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej. 

W poniższym artykule postaramy się wyjaśnić, m.in. kto jest do tego uprawniony, kim zgodnie z prawem jest rodzina, co z bezpłatnymi lekami “S” i “Dz”, a także czy można wystawiać recepty pro auctore i pro familiae w czasie zwolnienia lekarskiego. 

Kto może wystawić receptę pro auctore lub pro familiae?

Receptę dla siebie lub swojej rodziny może wystawić każdy lekarz posiadający pełne Prawo Wykonywania Zawodu (PWZ). Oznacza to, że uprawnieni do tego nie są lekarze stażyści, mimo że technicznie jest to wykonalne np. za pomocą aplikacji gabinet.gov.pl. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: “Stażyści a recepty – co z pro auctore i pro familiae na stażu?”. 

Warto dodać, że możliwość wystawiania recept pro auctore i pro familiae posiadają również farmaceuci oraz niektóre pielęgniarki i położne. 

Staż podyplomowy

Stażyści a recepty – co z pro auctore i pro familiae na stażu?

Sprawdź

Kto jest rodziną w rozumieniu prawa?

Ustawa – Prawo farmaceutyczne – wskazuje stopień pokrewieństwa i powinowactwa osób, którym można wystawić recepty pro auctore i pro familiae. Niestety interpretacje dotyczącego tego zapisu mogą się między sobą różnić. 

Najczęściej wymieniany katalog osób, którym można wystawić tego typu recepty, znajdziecie w poniższej tabeli. 

Warto jednak dodać, że niektóre interpretacje zakładają również możliwość przepisywania leków dla powinowatych w linii bocznej tzn.:

• rodzeństwa współmałżonka (szwagier, szwagierka), 
• dzieci rodzeństwa współmałżonka, 
• współmałżonków rodzeństwa rodziców lekarza.

Temat ten w porozumieniu z prawniczkami omówiliśmy szerzej w osobnym artykule.

Opinie

Komu lekarz może wystawić receptę pro familiae?

Sprawdź

Recety pro auctore i pro familiae na bezpłatne leki “Dz” i “S”

Wiele wątpliwości dotyczących wystawiania recept pro auctore i pro familiae budzą zasady przepisywanie bezpłatnych leków dla osób, które ukończyły 65 lat (“S”) oraz dla dzieci i młodzieży do 18 roku życia (“Dz”). 

Odpowiedzi na trudne pytania dotyczące tego tematu znajdziecie w artykule: Leki S i DZ – jak wypisać, by się nie pomylić? — Q&A.

Wywiady

Leki S i DZ – jak wypisać, by się nie pomylić? — Q&A

Sprawdź

Zgodnie z informacjami znajdującymi się na portalu ministerstwa zdrowia, leki tego typu dla siebie i rodziny mogą przepisać lekarze z pełnym PWZ, którzy zaprzestali wykonywania zawodu (tzn. złożyli oświadczenie na ten temat we właściwej okręgowej izbie lekarskiej) oraz wszyscy uprawnieni do tego medycy. 

Dokładniej chodzi o:

• lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, w tym pediatrę oraz lekarza w Nocnej i Świątecznej Opiece Zdrowotnej;
• lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, lub z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w ramach umowy, o której mowa w art. 159a ustawy o świadczeniach (przez tzw. lekarzy specjalistów);
• lekarza udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia szpitalnego lub z zakresu leczenia szpitalnego w ramach umowy, o której mowa w art. 159a ustawy o świadczeniach (w tym lekarzy pracujących w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i Izbach Przyjęć – jednak wyłącznie w związku z zakończeniem leczenia szpitalnego). 

Prawa takiego nie posiadają natomiast: 

• lekarze zatrudnieni w hospicjach i hospicjach domowych (zakres opieki paliatywnej i hospicyjnej); 
• lekarze realizujący świadczenia gwarantowane z zakresu świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej;
• lekarze z centrów zdrowia psychicznego i szpitali psychiatrycznych;
• lekarze z gabinetów prywatnych.

Wystawianie recept pro auctore i pro familiae na zwolnieniu lekarskim

Na początku 2024 roku w mediach społecznościowych pojawiły się alarmujące informacje dotyczące nałożenia kar przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na lekarza, który, będąc na zwolnieniu lekarskim, wystawił e-receptę. Rozpoczęło to dyskusję na ten temat, do której odniósł się sam ZUS. 

 “Wystawianie recept pro auctore i pro familiae nie jest pracą zarobkową, zatem nie zachodzą okoliczności uzasadniające odmowę prawa do zasiłku chorobowego z powodu wykonywania pracy zarobkowej” – czytamy w piśmie nadesłanym do naszej redakcji i do Naczelnej Izby Lekarskiej (NIL). 

ZUS przezornie zaznacza jednak, że każdy przypadek może być rozpatrywany indywidualnie pod kątem prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego. 

Pełną treść pisma nadesłanego przez ZUS znajdziecie tutaj. 

Recepty w formie papierowej – dokumentacja

Recepty pro auctore i pro familiae mogą być wystawiane zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej. W tym drugim przypadku należy pamiętać o konieczności prowadzenia dokumentacji zbiorczej wewnętrznej w formie wykazu. Co to oznacza?

W praktyce wystarczy założyć i przechowywać zeszyt (jeden dla całej rodziny lub odrębny dla każdej osoby), podpisany naszym imieniem i nazwiskiem, w którym znajdą się m.in. takie informacje jak:

• numer wpisu;
• data wystawienia recepty;
• numer PESEL pacjenta, w przypadku noworodka – numer PESEL matki, a w razie braku numeru PESEL – rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
• rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu;
• międzynarodową lub własną nazwę produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo rodzajową lub handlową nazwę wyrobu medycznego;
• postać, w jakiej produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny ma być wydany, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci;
• dawkę produktu leczniczego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej dawce; 
• ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, a w  przypadku produktu leczniczego recepturowego – nazwę i ilość surowców farmaceutycznych, które mają być
• użyte do jego sporządzenia;
• sposób dawkowania.