Po co nam zewnętrzny mózg? – czyli nauka z Zettelkasten

Być może zdarzyło wam się kiedyś, że próbowaliście przypomnieć sobie jakąś informację, ale nie byliście w stanie, a próby odnalezienia jej źródła spaliły na panewce. A co gdyby stworzyć jedno miesce, do którego trafiałaby cała nasza wiedza i w którym każda informacja byłaby łatwa do odnalezienia?

Wiedzę, nie tylko medyczną, przyswajamy w różny sposób: przez podcasty, filmy na Youtubie, książki itd. Jednak jak dużo tych informacji zostaje nam w pamięci i jak wiele z nich gdzieś zapisujemy? Z pewnością nie jesteśmy w stanie zapamiętać wszystkiego, ale możemy stworzyć system, który będzie naszym zewnętrznym mózgiem –  umieścimy w nim całą wiedzę, jaką absorbujemy na co dzień. 

Zettelkasten

Zettelkasten to w dosłownym znaczeniu pudełko na notatki. Pomysłodawca tego systemu, Niklas Luhmann, miał takich mnóstwo. Jednak nie chodzi jedynie o wygospodarowanie przestrzeni na przechowywanie zapisków. Zgodnie z zasadami Zettelkasten każda notatka powinna być powiązana z innymi i to jest największa zaleta tego systemu. 

Oczywiście, gdybyśmy chcieli przechowywać w pokoju notatki z całą wiedzą, na jaką się natknęliśmy, szybko skończyłoby nam się miejsce na pudełka. Na szczęście możemy korzystać z dobrodziejstw XXI wieku - aplikacji. Przykładami programów nadających się do budowania bazy wiedzy są omawiane wcześniej RemNote, Obsidian i Notion, oprócz tego dostępny jest Roam Research, logseq i mnóstwo podobnych programów. Wybór zależy od preferencji użytkownika. Ważne, aby aplikacja miała możliwość łączenia notatek, np. poprzez ich linkowanie i tagi. Notion niestety nie ma funkcji tagów, przez co jest gorszą opcją. 

Zasady

Zettelkasten ma inherentne cechy, odróżniające go od zwykłego tworzenia notatek. Po pierwsze, połączenia. Żadna notatka nie jest odosobniona, ponieważ łączy się z innymi za pomocą tagów lub linków. Priorytetem nie jest tworzenie dużej liczby notatek, a odnajdywanie relacji między nimi. Dzięki temu, szukając informacji na dany temat, możemy przejść po nitce do kłębka, odświeżając swoją wiedzę, a przy okazji kondensując treść zapisków do głównych idei. 

Po drugie, jedna notatka to jedna idea. Kojarzycie jakąś stronę, na której wiele notatek jest połączonych ze sobą i każda zawiera wiele koncepcji? Na myśl powinna wam przyjść Wikipedia. Zwróćcie uwagę, że odnośniki w artykułach nie prowadzą do jednej, konkretnej myśli, a do kolejnego długiego tekstu zawierającego miriady idei. Ponieważ celem Zettelkasten jest ułatwienie zebrania informacji z wielu źródeł i skondensowania ich,, struktura Wikipedii nie byłaby efektywna. 

Rodzaje notatek

Przypadkowe fragmenty wiedzy, które napotykamy na co dzień i zapisujemy w Zettelkasten to tzw. fleeting notes. Możemy stworzyć dla nich folder w wybranej aplikacji i nazwać go, np. inbox. Fleeting notes służą jedynie budowaniu notatek zbierających informacje z wielu ulotnych zapisków. Na tym polega praca z Zettelkasten: zbieramy drobne informacje, następnie transformujemy je w dłuższe notatki opisujące konkretną ideę, tzw. permanent notes. Pomiędzy wymienionymi typami notatek jest literature note, będące napisanym  własnymi słowami podsumowaniem wiedzy pochodzącej z danego źródła. Przedstawianie treści własnymi słowami jest niezwykle ważnym aspektem Zettelkasten, ponieważ pozwala lepiej zapamiętać i zrozumieć przyswajaną wiedzę. Oprócz tego istotne jest, aby każda notatka składała się z unikalnego tytułu, treści i zawierała bibliografię. 

Ostatnio przeczytałem ciekawy artykuł: The Atypical Antipsychotic Quetiapine Promotes Multiple Antibiotic Resistance in Escherichia coli. Mógłbym po przeczytaniu nie robić z nim nic i iść dalej przez życie. Zamiast tego zapisałem sobie cytat atypical antipsychotic quetiapine promotes multiple antibiotic resistance in E. coli, umieściłem link do artykułu i taką notatkę umieściłem w folderze inbox w Obsidian. To jest fleeting note. Kolejnym krokiem będzie literature note, czyli dokładniejsze podsumowanie artykułu.  Następnym –  permanent note czyli synteza informacji z wielu źródeł, które mówią o wpływie leków na florę bakteryjną. Oczywiście, każdą notatkę trzeba odpowiednio otagować i połączyć z innymi, gdyż, jak napisałem wyżej, w Zettelkasten żadna notatka nie powinna być samotna.

Zastosowanie w medycynie?

Wiedza, którą gromadzimy przez wszystkie lata studiów i w trakcie pracy powinna być dla nas cały czas dostępna. Tymczasem wiele informacji, z których nie korzystamy lub które uznajemy w danym momencie za nieistotne nam umyka. Szczególnie dotyczy to wiedzy zdobytej przy okazji słuchania podcastu, czytania jakiegoś artykułu itd. Przede wszystkim te drobne, ale przydatne fragmenty wiedzy powinniśmy przechowywać. 

Zettelkasten może się wydawać nieodpowiedni dla nauki medycyny, skomplikowany, wymagający dużego nakładu pracy. Nie ma jednak przymusu, by działać zgodnie z każdą regułą tego systemu. Możemy wypracować własny. Najważniejsze, by zacząć budować bazę wiedzy jak najszybciej, w przeciwnym wypadku wiedza ta przeleci nam przez palce.