Jak tworzyć dobre fiszki?

Fiszki są jedną z najpopularniejszych metod aktywnej nauki. Można je bardzo szybko stworzyć, a dzięki różnym aplikacjom do nauki są one zawsze pod ręką: w telefonie, na tablecie czy komputerze. Co jest kluczem do przygotowania dobrych fiszek?

Medycyna wymaga od nas zapamiętania ogromnej ilości informacji, dlatego uważam, że fiszki w połączeniu ze spaced repetition to jedno z najlepszych narzędzi skutecznej nauki. Pisałem wcześniej o aplikacjach, które możemy wykorzystać do ich tworzenia, np. Quizlet czy RemNote, przy okazji je porównując - przeczytajcie, żeby dowiedzieć się więcej. Niemniej uważam, że najlepszym programem do tego celu jest Anki. W tym tekście chciałbym skupić się na tym, jak tworzyć dobre fiszki. Rady tu zawarte są uniwersalne i nie ma znaczenia, jakiego programu używacie.

Najpierw zrozum temat

Jednym z często popełnianych błędów jest tworzenie fiszek, zanim w ogóle zapoznamy się z tematem. Musimy mieć na uwadze, że fiszki to narzędzie do powtarzania i zapamiętywania, a nie uczenia się sensu stricto. Szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że jedna fiszka to jedna informacja, a więc koncepcje zostają rozbite na mniejsze fragmenty, przez co może nam być trudniej zrozumieć temat w całości. 

Po drugie, musimy wiedzieć, co jest ważne, ponieważ nie jest sztuką zrobić 1000 fiszek z jednego tematu. Jeśli najpierw przeanalizujemy wszystkie zagadnienia, będziemy w stanie nie tylko poukładać informacje w głowie, ale też zidentyfikować te, które są dla nas łatwe do zapamiętania. A takich nie ma sensu umieszczać na fiszkach.

Jedna fiszka = jedna informacja

Popularną, lecz moim zdaniem niesłuszną praktyką, jest zadawanie i wpisywanie na fiszce zbyt obszernego pytania, na które odpowiedź jest niezwykle długa. Fiszki mają być łatwe do powtórki, w przeciwnym wypadku o wiele trudniej będzie nam się zmotywować i sam proces powtórek stanie się zbyt mozolny - szybko się zniechęcimy.

Przykład: jaki jest mechanizm działania, działania niepożądane, przeciwwskazania i wskazania do stosowania buprenorfiny? 

Wyobraźcie sobie, że jedziecie tramwajem, chcecie powtórzyć materiał i trafiacie na takie monstrum. Czy będzie Wam się chciało powtarzać kilka podobnych fiszek z rzędu? Nie macie nawet warunków, by zanotować obszerną odpowiedź, którą wymusza tak postawione pytanie. Zamiast tego warto rozbić je na mniejsze fragmenty, czyli osobno zapytać o mechanizm działania, o działania niepożądane itd.

Uwaga na fiszki z luką!

Wiele programów ma możliwość wprowadzenia luki, tzn. ukrycia fragmentu tekstu, który pokazuje się dopiero wtedy, gdy odkryjemy tył fiszki. Jest to bardzo zdradliwy sposób tworzenia fiszek, który może przynieść więcej szkody niż pożytku. Wynika to z faktu, że często kontekst zdradza odpowiedź, a bez niego trudno nam będzie odtworzyć daną informację. Z tego też powodu fatalnym pomysłem jest wklejanie do fiszki fragmentu podręcznika czy skryptu i zastosowanie luki do różnych elementów. 

Przykład: Do obrazu klinicznego zespołu Cushinga należy [...], wynikająca ze spadku aktywności osteoblastów.

Nie dość, że druga część zdania zapewnia kontekst dla odpowiedzi, to jeszcze odmiana słów (wynikająca) sugeruje odpowiedź. Ucząc się z takich fiszek, możemy boleśnie przekonać się, że próby przypomnienia sobie podczas zaliczenia informacji na nich zawartych spełzną na niczym.

Ułatwienie zapamiętywania

Mnemoniki, grafiki oraz schematy zwiększą efektywność nauki, ponieważ fiszki łatwiej nam będzie zapamiętać. Błędem jest wrzucenie w odpowiedzi długiej listy elementów i oczekiwanie, że po prostu ją zapamiętamy. Wykorzystujmy więc skrótowce, obrazki itp.

Przykład: zamiast uczyć się punkt po punkcie objawów szpiczaka mnogiego, możemy wykorzystać popularny mnemonik CRAB (hypercalcemia, renal involvement, anemia/amyloidosis, bone lytic lesions/back pain), aby ułatwić sobie zapamiętanie.

Unikajmy też nieprecyzyjnych fiszek.

Przykład: zatorowość płucna dotyczy najczęściej [...] 

Tak stworzona fiszka może się wydawać jasna podczas kilku pierwszych powtórek, ale po czasie zapomnimy, co autor miał na myśli. Czy chodzi o lokalizację? Demografię pacjentów? Lepiej jest zastosować podpowiedź w nawiasie lub zamienić lukę na zwykłe pytanie. Wtedy fiszka będzie wyglądać tak: zatorowość płucna dotyczy najczęściej (lokalizacja) lub jaka jest najczęstsza lokalizacja zatorowości płucnej?

Fiszki w dwie strony

Jeśli zapamiętamy coś tylko w jedną stronę, może nam być trudno odwrócić informację.

Przykład: W jakiej chorobie występuje nerka podkowiasta?

Będzie nam się wydawało, że odpowiedź jest prosta, ale gdy pewnego dnia padnie pytanie odwrotne, tzn. jaka wada układu moczowego jest najczęstsza w zespole Turnera?, może się okazać, że wiedza nie przyjdzie nam do głowy. Tworząc fiszki, warto rozważyć, czy dana informacja nie wymaga odwrócenia pytania i stworzenia dodatkowej fiszki.

Podsumowanie

Fiszki są znakomitym narzędziem do efektywnego zapamiętywania informacji. Wykorzystują active recall (aktywne przywoływanie wiedzy), są zawsze pod ręką, więc możemy powtarzać materiał zawsze i wszędzie. Jednak, aby czerpać z nich jak najwięcej, warto zastosować powyższe rady w praktyce - dzięki temu nauka będzie efektywniejsza.