Pacjentki w ciąży z nadciśnieniem tętniczym

Szanowni Państwo, witamy serdecznie wkolejnym odcinku Medycznego Espresso.Dzisiaj jestem wspólnie z profesoremPrzemysławem Kosińskim.Dzień dobry, witamy bardzo serdecznie.Specjalista, specjalista, ginekolog, położnik, perinatolog.Witam serdecznie.Witam państwa, witam cię.Ja się nazywam Paweł Balsam,jestem kardiologiem internistą i razem zPrzemysławem pracujemy w Warszawskim UniwersytecieMedycznym.Dwa budynki obok siebie, jedendla dorosłych, drugi dla dzieci idorosłych.No bo, bo dorosłymi sięgłównie zajmujesz, kobietami, które, -oprócz tego, że zachodzą wciążę i ta ciąża jest prowadzonaz punktu widzenia ginekologicznego, noto czasami zdarzają się również problemykardiologiczne.I najczęstszym problemem kardiologicznym,u kobiet, które są w ciąży,jest nadciśnienie tętnicze.Jakbyś mógł ze swojejtakiej praktyki codziennej przedstawić nam właśnietaki, taką pacjentkę, która trafiado Ciebie właśnie z problemem nadciśnieniatętniczego, żebyśmy tutaj naszym widzom,naszym osobom, które nas oglądają, mogliprzedstawić to, kiedy ginekolog samporadzi sobie z tym nadciśnieniem, kiedywarto jednak skierować do kardiologa,kiedy wspólnie powinniśmy taką pacjentkę poleczyć?No porozmawiamy też o tym,jak w ogóle to ciśnienie zdiagnozowaćw ciąży, kiedy holter ciśnieniowyjest potrzebny.Porozmawiamy też o tym, jakleczyć w ciąży to nadciśnienie tętnicze,no i co zrobić pozakończeniu ciąży, no bo często tenproblem nie kończy się wcale-W momencie rozwiązania ciąży.

To jest-- bardzo bym chciał,żeby ciąża zawsze przebiegała fizjologicznie, aleniestety tak nie jest inawet dziesięć procent kobiet, które sąw ciąży, mają powikłanie wpostaci nadciśnienia tętniczego.I to są pacjentki, którewymagają szczególnej opieki, dlatego, że boimysię bardzo powikłań samego nadciśnieniatętniczego- I tak jak wspomniałeś, taprzygoda z kardiologiem

i z położnikiem nie kończy sięw momencie porodu.Pacjentka na pewno będzie wymagałaopieki i kontroli także wiele tygodni,wiele miesięcy po porodzie.

Taka typowa pacjentka, uktórej rozpoznajemy nadciśnienie tętnicze, to jestpacjentka, która zwykle ma więcejniż trzydzieści pięć lat, a kobiety,które mają więcej niż trzydzieścipięć lat i są w ciąży,to jest w tej chwilinawet do piętnastu procent populacji wszystkichkobiet ciężarnych- Tak, bo tojest często odkładane w czasie już-Pewnie, no, zmienił się świat,troszkę inaczej planujemy swoje życie, więcrzeczywiście ten odsetek kobiet, którepóźniej zachodzą w ciążę, jest wtej chwili większy.Czyli też tych, tych kobietz nadciśnieniem tętniczym mamy więcej wtej chwili- Naturalnie, oczywiście.

W związku z tym, żekażda wizyta położnicza wiąże się zszeregiem różnych pomiarów, z, oczywiściez zebraniem wywiadu, między innymijednym z pomiarów jest pomiarciśnienia tętniczego, więc lekarz położnik kontrolujeto ciśnienie tętnicze.No i w momencie, kiedyte ciśnienia są nieprawidłowe, kiedy sąpowyżej wartości sto czterdzieści nadziewięćdziesiąt, czyli dokładnie tak samo, jaku pozostałych pacjentów- To jestbardzo ważne, ponieważ czasem, ehm, pojawiasię gdzieś jakaś taka myśl,że być może u kobiet ciężarnychrozpoznaje się od innych wartości,może inaczej się rozpoznaje to ciśnienie-Nie, nie, dokładnie tak samo.Co więcej, na początku ciążyto ciśnienie nawet może spaść, wzwiązku z czym te punktyodcięcia nadal sto czterdzieści na dziewięćdziesiątpowinny być zachowane.I to jest fizjologia, teżmożemy o tym powiedzieć- Tak.Że w pierwszym trymestrze ciśnienieulega obniżeniu- Tak.Nawet do dziesięciu procent wartościsprzed ciąży, ale już po piętnastym,szesnastym tygodniu ciśnienie tętnicze wracado wartości sprzed ciąży.

I taka typowa pacjentka wtej chwili to jest powiedzmy trzydzieścisześć lat, pierwsza ciąża, pacjentkado tej pory niechorująca na żadnąchorobę przewlekłą, w tym nanadciśnienie tętnicze.W badaniu pierwszego trymestru, którewykonuje się między jedenastym, a trzynastymtygodniem, opisuje się ryzyko wystąpieniapreeklampsji, zaburzeń wzrastania płodu.No i te pacjentki częstoz powodu swojego wieku, pozostałych parametrów,mają podwyższone ryzyko preeklampsji.Takie pacjentki otrzymują profilaktykę farmakologiczną

w postaci kwasu acetylosalicylowego.I to jest rzeczywiście skutecznaprofilaktyka, ale mimo wszystko u niektórychkobiet dojdzie do rozwinięcia preeklampsji.Dokładnie.A powiedz mi, kiedywłaśnie tą profilaktykę stosujemy?No bo z tego, copamiętam to cukrzyca jak jest typupierwszego, typu drugiego to sątakie silne czynniki ryzyka: choroby autoimmunologiczne-Jak toczeń, no występowanie nadciśnieniatętniczego w poprzedniej ciąży albo sprzedciąży również, czyli to, którebyło już przewlekłe.Kiedy jeszcze pomyślimy o kwasieacetylosalicylowym?

To są parametry demograficzne, któresą bardzo ważne, ale skuteczność screeningutylko na podstawie wywiadu tojest zaledwie pięćdziesiąt procent.W tej chwili potrafimy wyłonićznacznie większą grupę kobiet.Ten screening sięga nawet dziewięćdziesięciupięciu procent, pod warunkiem, że onpolega na ocenie parametrów ultrasonograficznych,tutaj jest przepływ w tętnicach macicznychoraz parametrów biochemicznych, ocenia sięw tej chwili białko PAPP-A orazPLGF.Więc ten pierwszy trymestr tojest moment- Jeżeli jest bardzo niskiestężenie białka PAPP-A, jeżeli jestniskie stężenie PLGF, czyli uryzkowego czynnikawzrostu, wzrast-wzrostu, to rzeczywiście toryzyko preeklampsji u pacjentki znacznie, znaczniewzrośnie.Ale pomiary ciśnienia tętniczegotutaj też mają znaczenie, więc mierzymyciśnienie tętnicze przy okazji badaniapierwszego trymestru i te wszystkie parametrywrzuca się do kalkulatora iten kalkulator nam pokazuje, jakie jestryzyko.Jeżeli ryzyko jest większe niżjeden na sto pięćdziesiąt, wtedy włączamyprofilaktykę z wykorzystaniem kwasu acetylosalicylowego.

No i mamy tą pacjentkę,która dostała tą profilaktykę w pierwszymtrymestrze, ale trafia do naspóźniej i później stwierdzamy w gabineciepodwyższone ciśnienie tętnicze i corobimy?To przede wszystkim będzie wymagałopotwierdzenia nadciśnienia tętniczego.W warunkach domowych na przykład-W warunkach domowych, chyba że mamyekstremalnie wysokie wartości.Jeżeli pacjentka ma powyżej, ciśnieniepowyżej stu sześćdziesiąt na sto, tonie wymaga to terapii domowej-Tylko od razu, od razu trzebawłączyć leczenie.Tak jest i od razumamy rozpoznanie i wiemy, że tojest nadciśnienie tętnicze.W pierwszym trymestrze zwykle prosimy,aby pacjentki mierzyły ciśnienie tętnicze wwarunkach domowych.Bardzo przydatne są do tegodzienniczki, które bardzo lubimy- Ponieważ te

dzienniczki narzucają pacjentce- Reżim.Reżim, tak i sposób pomiarucieśn-- ciśn-- wartości ciśnienia tętniczego.Pacjentki chętnie by sobie mierzyłyosiem, dziewięć razy w ciągu dniaciśnienie tętnicze.Nie o to chodzi, nie. Pomiaryrano, wieczorem.Tak jest, dwa pomiary rano,dwa pomiary wieczorem- Średnia z tego-Taki mamy schemat.

I tutaj też jeszcze sięwtrącę z punktu widzenia kardiologicznego mymamy taki zestaw certyfikowanych ciśnieniomierzy,dlatego, że kobiety w ciąży, now wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznegonadal jest mowa o ciśnieniemie-- ciśnieniomierzachrtęciowych, sfigmomanometrach takich tradycyjnych.Natomiast oczywiście są ciśnieniemierze automatyczne,certyfikowane i warto przeczytać w ulotcedanego urządzenia, czy ono rzeczywiściejest dla kobiet certyfikowane, bo tepomiary potrafią być zaburzone, jeżelijest to niecertyfikowany ciśnieniomierz.Pełna zgoda, pełna zgoda.

Te pomiary powinny być wodpowiednich też warunkach.To znaczy pacjentka powinna siedzieć,nie wolno jej skrzyżować nóg, powinnamieć podparte plecy i pokilku minutach spokoju powinna dopiero wykonaćpomiar ciśnienia tętniczego.Dokładnie.I rzeczywiście warto jest pamiętać,jaki to powinien być, tak jakwspomniałeś, aparat do mierzenia ciśnienia.Na przykład powinno się unikaćnadgarstkowych ciśnieniomierzy- Tak, dokładnie- Prawda?Powinny to być ciśnieniomierze takieklasyczne z-z mankietem, który znajdujesię na ramieniu.

No i cóż, jeżeli rozpoznajemyu pacjentki wartości powyżej sto czterdzieścina dziewięćdziesiąt, to w ciągupierw-- w ciągu tak naprawdę tygodniapowinno się zweryfikować, czy pacjentkama wysokie wartości, czy też nie.Za pomocą tych pomiarówdomowych.W drugim i w trzecimtrymestrze już staramy się ograniczyć tenczas do około dwóch, trzechdni.Czyli chcemy, żeby pacjentka wróciłado nas trochę szybciej, dlatego, żeryzyko powikłań jest jednak większew drugim i trzecim trymestrze- Dokładnie.

No i jeżeli potwierdzamy nadciśnienietętnicze, jeżeli te wartości są konsekwentniepowyżej sto czterdzieści na dziewięćdziesiąt,włączamy leczenie.I jeżeli chodzi o leczeniewłaśnie kobiet, które są w drugimtrymestrze ciąży, to co dzisiajz punktu widzenia ginekologicznego jest takimnajczęstszym rozwiązaniem, które stosujemy?

Nie mamy tak dobrze jakkardiolodzy, ponieważ kardiolodzy mają całe spektrumleków- Których jest bardzo wiele,są wspaniale przebadane.My mamy dużo mniej leków,które możemy zastosować, dlatego, że taknaprawdę leki, które mają dobrebardzo badania kliniczne są trzy, zczego lekiem, który ma najwięcejbadań jest alfametyldopa.Lek, który od bardzo wielulat jest stosowany w położnictwie.Jest lekiem o działaniu ośrodkowym,co ma swoje zalety w przypadkukobiet ciężarnych.Jest lekiem, który działadosyć łagodnie, co jest również korzystne,dlatego że możemy eskalować dawki-To dawki nawet trzech gramów nadobę.Czyli pacjentka może zażywać nawetdo dwunastu tabletek na dobę, cojest korzystne z punktu widzeniadawkowania.A zaczynamy od ilu najczęściej?Jak jest takie między stoczterdzieści a sto sześćdziesiąt właśnie, czylijeszcze nie ten stan, kiedy,kiedy jest no stan zagrożenia?Zwykle rozpoczynamy leczenie od dwóchtabletek, czterech tabletek na dobę- Mhm.Dwa razy po dwie tabletkidwa razy po jedną.Czyli rano i wieczorem rozkładamy.Rano, wieczorem staramy się, abyzeskalować dawkę po dopiero dwóch, trzechdniach, tak żeby zaobserwować działanieleku.Jeżeli potrzebujemy eskalować dawkę, todopiero po tych trzech dniach weryfikacjiskuteczności leczenia możemy tą dawkęzwiększyć i staramy się zwykle zwiększaćtą dawkę wieczorną.Dlatego, że alfametyldopa może działaćnieco sytuacyjnie na pacjentki.W związku z tym tadawka wieczorna zwykle jest pierwszą, którą,którą zwiększamy- Ja też tutajjakby cofnę się troszeczkę do czasu,kiedy kobieta planuje ciążę.

To też jest taki dobrymoment, bo kiedy chcemy tą pacjentkęodpowiednio ustawić na lekach.Bo jednak, jeżeli mamy kobietę,która ma nadciśnienie tętnicze przed ciążą,to dziewięćdziesiąt pięć procent tychpacjentek będzie na ACE inhibitorze albona sartanie- A nie sąto leki dobre dla ciężarnych kobiet-Czyli są to leki bezwzględnieprzeciwwskazane w okresie ciąży.I to jest moment, kiedymy powinniśmy przygotować tą pacjentkę jeszczenawet przed wizytą u ginekologa.Kardiolog czy internista, czy lekarzrodzinny zamiana tych leków i możemyod razu zamienić na metyldopę

właśnie u takich pacjentek- Która jestbezpieczna w momencie, kiedy pacjentkizajdą w ciążę- A trzeba pamiętać,że nie wszystkie ciąże sąplanowane- Dokładnie.Nawet do trzydziestu procent ciąż,wszystkich ciąż, to są ciąże, którenie były planowane.Więc powinniśmy i tak teżmówią nasze rekomendacje, nasze wspólne rekomendacje-Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników,Kardiologów, Hipertensjologów- Tak, dokładnie- Mówią, żewłaściwie każdą kobietę w takzwanym wieku rozrodczym, każdą miesiączkującą kobietępowinniśmy traktować jako taką, którapotencjalnie może zajść w ciążę- Dokładniei u-u tych pacjentek teACE inhibitor-- i nie stosuje skutecznejantykoncepcji, tak?Tak jest.No to, to u-u tychpacjentek ACE inhibitory czy sartany niesą dobrym rozwiązaniem.Metyldopa leczymy.Oprócz tego mamy jeszcze inneleki, które możemy też zastosować, tak?Mamy antagonistów kanałów wapniowych- Tak.I tutaj preferowany jest nifedypina-Nifedypina o przedłużonym działaniu oraz labetalol-Oraz labetalol- I to sątrzy leki, które mają dobre, dobrebadania.

W kwestii bezpieczeństwa w okresie-Tak, a to oczywiście jest bardzoważne, biorąc pod uwagę rozwóji teratogenność leków, musimy wiedzieć napewno, że to są lekibezpieczne.Więc rzeczywiście te trzy lekina pewno są uznane za bezpieczne.Są stosowane od bardzo wielulat i alfametyldopa, labetalol oraz nifedypinao przedłużonym działaniu.To są leki, które mająnajwięcej badań. Jeżeli już to nadciśnienie tętniczerozpoznamy, włączymy leczenie, to jeszczewarto zrobić badania, badania laboratoryjne utakiej pacjentki, zarówno zkrwi, jak i moczu, tak?No bo przy preeklampsji, czyteż już dalej, bardziej zaawansowanym stanie,no to będziemy się balio uszkodzenie nerek, o uszkodzenie równieżwątroby czy też ośrodkowego układunerwowego.Na pewno powinniśmy mieć morfologię,powinniśmy mieć czynność nerek, czyli kreatyninę,sód, potas u takiej pacjentkiocenioną, próby wątrobowe również, ale badanieogólne moczu, nawet test paskowyna początek.Jeżeli ten test paskowy nabiałko wyjdzie dodatni, to powinniśmy oznaczyćbiałko w moczu, powinniśmy oznaczyćwskaźnik ACR, czyli albumina kreatynina, aw razie potrzeby, nawet wrazie wątpliwości dobowa zbiórka moczu zoceną wydalania białka.No bo to są teetapy, to jest jakby taki wczesnyetap, kiedy może dojść do

dalszych uszkodzeń i to uszkodzenie nerek będzie nam wskazywało, że to ryzyko preeklampsji jest znacznie podwyższone. Ale to jest też moment, kiedy my rozpoznamy preeklampsję- Kiedy nadciśnienie tętnicze- Przechodzi nam w preeklampsję. I tu, jeżeli pozwolisz, to przypomnę, że rzeczywiście kiedyś rozpoznawaliśmy, ehm, preeklampsję troszkę na podstawie innych parametrów, to znaczy potrzebny był białkomocz, potrzebne były obrzęki. Kiedyś mówiło się o pH gestozie. W tej chwili wystąpienie białkomoczu nie jest niezbędne, żeby rozpoznać preeklampsję. Już od wielu lat według kryteriów FIGO tak naprawdę zagrożenie dobrostanu matki, choćby hipertransaminazemia albo, albo zaburzenia wzrastania płodu to w połączeniu z nadciśnieniem tętniczym to jest już preeklampsja, czyli nie jest niezbędnym elementem białkomocz i o tym trzeba zdecydowanie pamiętać. Czyli dużo wcześniej mogą być, zanim się pojawi białkomocz, już, już tak jak powiedziałeś- Może być preeklampsja.

Powiedz mi teraz, jak przygotować pacjentkę do zakończenia ciąży? Kiedy to, zakończenie ciąży, czy to w sposób naturalny, czy jednak cięcie cesarskie? Jakie są wskazania do takiego postępowania? Zasadniczo pacjentka, która ma tak zwaną łagodną preeklampsję, czyli jesteśmy w stanie za pomocą jednego, dwóch czy trzech leków regulować wartości ciśnienia. Staramy się, staramy się taką ciążę kontynuować tak długo, jak jest to bezpieczne dla pacjentki i dla płodu. Znalezienie tego odpowiedniego momentu jest tak naprawdę w pracy położnika najtrudniejsze- Bo chcemy kontynuować ciążę najdłużej, jak jest to możliwe ze względu na dojrzałość płodu. Ale z drugiej strony musimy również patrzeć na bezpieczeństwo dla matki. W przypadku łagodnej preeklampsji pacjentka może rodzić siłami natury. To nie jest absolutnie wskazanie do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego. Natomiast w sytuacji, kiedy na przykład pacjentka ma w sali porodowej zwyżkę ciśnienia tętnicze-- wartości ciśnienia tętniczego, a pacjentka ma rzucawkę- Zaburzenie widzenia. Tak jest, to jest już sytuacja, która będzie wymagała najpewniej zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego. Chyba że to jest drugi

okres porodu i, i-i-i wówczaswymaga to na przykład ukończeniaporodu drogą zabiegową.Yhm.Założenia próżniociągu na przykład.Więc zawsze wymaga to napewno indywidualnej oceny przez, przez położnika.Na pewno tak.Ale co do zasady samapreeklampsja nie jest wskazaniem do-do-do porodudrogą cięcia cesarskiego.

Rozmawiamy o nadciśnieniu.Tutaj nie powiedzieliśmy na początkuo klasyfikacji, ale mamy to nadciśnienietętnicze, które jest indukowane ciążą,czyli typowo pojawia się po dwudziestymtygodniu ciąży i w ciągupierwszych sześciu tygodni po porodzie onozanika, czyli to ciśnienie wracado normy.Ale bywają też sytuacje,kiedy pacjentka miała wcześniej nadciśnienie tętniczei ono na nią siępóźniej nakłada to tętni-- nadciśnienie tętniczeciążowe, czyli dodatkowo wzrasta namto nadciśnienie i znowu później, wciągu tych sześciu tygodni będzienam się zmniejszało.No i teraz pacjentka rodzi,nadal ma podwyższone wartości, jestna leczeniu, no bo zaczęłarodzić jak otrzymywała od nas metyldopęczy nifedypinę właśnie, czy labetalol.

Jakie leki w tym okresiepołogu możemy stosować, gdy matka karmi?Tutaj też musimy być ostrożni,dlatego że pacjentki zazwyczaj karmią itrzeba pamiętać, że tak naprawdęmoglibyśmy kontynuować leczenie sprzed porodu, aczkolwiekstaramy się zmniejszać sukcesywnie dawkialfametyldopy po to, żeby, żebyuzyskać war-- zadowalające wartości ciśnieniatętniczego, wartości ciśnienia tętniczego z wykorzystanieminnych leków.Metyldopa na pewno nie jestlekiem pierwszego rzutu u pacjentek, któresą po porodzie.W ciąży jak najbardziej tak,ponieważ jest to lek, który siędobrze dawkuje, który jest zwykleskuteczny w monoterapii również, o czymwarto powiedzieć, w badaniu CHIPS,na które bardzo często się powołujemy.Tak naprawdę większość kobietsześćdziesiąt, sześćdziesiąt pięć procent kobiet wymagałomonoterapii.W odpowiednich dawkach oczywiście.Tak, tak jest większość, takjak widzę pacjentki, które przychodzą donas do-do poradni, to rzeczywiściena jednym leku.Tylko kwestia dawkowania- Często widzę,

że te dawki metyldopy są bardzomałe, włączone jedna tabletka rano,jedna wieczorem, tak jak powiedziałeś, dodwunastu tabletek w sumie.Tak jest.W związku z czym niebójmy się eskalować tego jednego leku.Nie dołączajmy kolejnych leków, zanimnie wyeskalujemy dawki alfa metyldopy.Dlatego powiedziałem na początku, żeto jest dosyć słaby lek, aleto jest korzyść, bo możemyłatwo- Bardzo szerokie spektrum dawki.Tak jest.Ale też z drugiej stronynie należy się bać obniżać wartościciśnienia.Jeżeli widzimy, że ten jedenlek, lek pierwszego rzutu nie dajerady, to zdecydowanie włączamy lekdrugiego, a nawet trzeciego rzutu.Jak najbardziej tak.Jeżeli mamy też wątpliwości, wsensie czy ten lek rzeczywiście działa,czy nie, bo w gabinet--pomiarach gabinetowych mamy podwyższone wartości, niebójmy się też zlecać holteraciśnieniowego.

Kobiety w ciąży to jestta populacja, której holter ciśnieniowy tojest to badanie przewidziane dlanich, tak?Mamy pacjentów z cukrzycą, dlaktórych to jest przewidziane, gdzie mamyzaburzenia dobowego rytmu ciśnienia tętniczego.I tak samo kobiety ciężarne.To jest to badanie, którerzeczywiście jest najdokładniejsze i najbardziej nampowie, jak wygląda to ciśnienie.Co więcej, zobaczymy dobowy profilciśnienia tętniczego i tak jak wspominałeś,zwiększamy wieczorną dawkę, bo jestten efekt też sedacyjny, ale teżmożemy zobaczyć, czy jest naprzykład nocny spadek ciśnienia tętniczego, którymy jako kardiolodzy bardzo lubimy,żeby był, bo on powinien poprostu w nocy wystąpić ote dziesięć, piętnaście procent.Ten holter ciśnieniowy to jestrzeczywiście super metoda, zwłaszcza że pacjentkiciężarne mają mnóstwo emocji- Więcto nadciśnienia białego fartucha ma tutajogromne znaczenie.Pacjentki się zawsze denerwują, przychodządo lekarza na wizytę rutynowo, nicsię nie dzieje i onezwykle mają podwyższone wartości, bo siępo prostu denerwują, chcą, chcą,żeby wszystko było dobrze.Więc w sytuacjach wątpliwych tenholter jest na pewno dobrym rozwiązaniem.

Ale ja mam pytanie doCiebie. Bo nie zawsze udaje nam sięuzyskać takie wartości, jak byśmysobie tego życzyli.I po-- jest taki moment,kiedy pacjentkę jednak powinno się skierowaćdo kardiologa, do hipertensjologa, kiedypołożnik, ginekolog może oczekiwać pomocy odhipertensjologa?Kiedy powinien skierować pacjentkę na

konsultację?No to jest na pewnota pacjentka, o której mówiliśmy, czylitaka, gdzie dawkę zwiększamy dawkęleku i nie ma odpowiedniej reakcji.Czyli mamy już osiem, dziewięć,dziesięć tabletek alfametyldopy.Pacjentka nadal ma ciśnienie przekraczającete sto czterdzieści na dziewięćdziesiąt.Nam jest łatwiej zlecić holterciśnieniowy.To jest raz i powinna,powinniśmy to zobaczyć.A druga sprawa u takiejpacjentki wypadałoby też zrobić echo serca,tak?Zobaczyć, czy ona nie macech przerostu mięśnia sercowego, przeciążenia praweji lewej komory, powiększonych przedsionków,które mogą być właśnie konsekwencją tegonadciśnienia tętniczego.Czyli sytuacji, kiedy rzeczywiście niema dobrej reakcji na leczenie hipotensyjne.Cały czas wartości są podwyższone,ale też, gdy pacjentka z nadciśnieniemtętniczym zaczyna zgłaszać nam objawytypu spadek tolerancji wysiłku, kołatania, nierównebicie serca, bo to znaczy,że temu nadciśnieniu towarzyszy, może towarzyszyćcoś innego jeszcze.Może towarzyszyć arytmia na przykład,może towarzyszyć też niewydolność serca.W związku z czym tosą takie sytuacje, kiedy rzeczywiście kardiologmoże tutaj zerknąć i możeno zrobić USG serducha i zobaczyć,co się dzieje właśnie wsercu.Właśnie, bo to nie jesttylko nadciśnienie tętnicze- Prawda?Pacjentka może zgłaszać albo niezgłaszać dolegliwości innych niż nieprawidłowe albo,albo nie obserwować innych nieprawidłowychwyników badań niż wartość ciśnienia tętniczego,a jednak będzie wymagała rzeczywiściedodatkowej opieki kardiologa.

Ja bym tutaj jeszcze dorzuciłjedno wskazanie przebycie nadciśnienia, przebycie preeklampsjiw ciąży- Wcześniej.Tak i taka pacjentka, któraw ciąży ma preeklampsję.Po zakończeniu już połogu, potych sześciu tygodniach zdecydowanie powinna odbyćwizytę u kardiologa.I tu jest ogromna prośbado położników, aby kierowali pacjentki poporodzie do poradni kardiologicznych, dohipertensjologa, do kardiologa.Ponieważ nam z punktu widzeniapołożniczego wydaje się czasem, że tenproblem związany z preeklampsją kończysię w momencie, kiedy pacjentka wychodziz dzieckiem do domu, madobre wartości ciśnienia tętniczego, no bopreeklampsja się już skończyła, urodziłosię łożysko.W związku z tym pacjentkajuż ma prawidłowe, normalne wartości ciśnieniatętniczego.Nie musi często brać jużżadnych leków.Ale to nie jest prawda,ponieważ jest mnóstwo nowych doniesień naukowych,które sugerują, że kobiety, któreprzebyły preeklampsję- Mają podwyższone ryzyko sercowo-naczyniowe.To jest niebywałe!Dwa razy większe ryzyko chorobywieńcowej, trzy razy większe ryzyko krótszegożycia, nagłego zgonu sercowego.Więc rzeczywiście należy zadbać ote kobiety i należy je wysłaćna konsultację do kardiologa.Na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego.Tak jest.I one już powinny byćna stałe, prawda?W waszych gabinetach.

Tak, zwłaszcza to, co powiedziałeśna początku.To są kobiety przeważnie jużbliżej czterdziestego roku życia.W związku, z czym toteż jest moment, kiedy trzeba naprawdęzacząć oceniać te czynniki ryzyka.Lipidogram, glukoza na czczo, czyligospodarka węglowodanowa, kontrola właśnie ciśnienia tętniczego.Dlatego, że no kobiety, coprawda później chorują na serce podkątem choroby miażdżycowej, ale poczterdziestce trzeba o te czynniki bardzozadbać, tak?I tu jest ten moment,że jeżeli wystąpiła preeklampsja, by-- towiemy o tym, że onajuż ma w związku z tympodwyższone ryzyko sercowo-naczyniowe, trzeba ocenićczynniki ryzyka i te czynniki ryzykaodpowiednio trzymać w ryzach poto, żeby nie doszło do przedwczesnegorozwoju miażdżycy u takiej pacjentki.Tak, to jest sposób, żebyzadbać o nie tylko dłuższe życietych kobiet, ale także lepsząjakość życia tych kobiet.Tak jest.Bardzo Ci dziękuję.Bardzo dziękuję.Było mi bardzo miło.Dziękuję również państwu za wysłuchaniekolejnego miedzianego espresso i zapraszamy dokolejnych.Naszym gościem był Przemysław Kosiński,ginekolog, położnik, perinatolog, Warszawski Uniwersytet Medyczny.Bardzo dziękuję.Dziękuję bardzo.