Kształcenie lekarzy – Ministerstwo Zdrowia stawia na upraktycznienie

Ministerstwo Zdrowia od niedawna pracuje nad upraktycznieniem kształcenia przyszłych medyków. Z zapowiedzi wynika, że wiele ma się zmienić. Resort zaznacza, że jakość się nie pogorszy. 

Zmiany w standardach kształcenia opracował zespół powołany przez ministra zdrowia, który pracował od grudnia 2021 r. do marca 2022 r. Główny kierunek zmian to upraktycznienie kształcenia, by studenci zdobywali praktykę już w trakcie studiów.

Chcemy ułatwić młodym ludziom wejście do zawodu, dlatego przesuwamy ciężar nauczania na kształtowanie kompetencji i umiejętności. Proponujemy także egzamin umiejętności praktycznych OSCE (Objective Structured Clinical Examination/Obiektywny Ustrukturyzowany Egzamin Kliniczny) 

– mówi Jarosław Rybarczyk, główny specjalista z Biura Komunikacji Ministerstwa Zdrowia.

Jest to egzamin standaryzowany sprawdzający umiejętności praktyczne w zakresie podstawowych dyscyplin medycznych, których nie sprawdzą egzaminy pisemne. Opiera się na zweryfikowaniu umiejętności realizacji scenariuszy klinicznych, przygotowanych przez zespoły kliniczne poszczególnych przedmiotów.   Najważniejsze zmiany jakie zaproponowali eksperci na kierunku lekarskim to: przegląd wszystkich efektów kształcenia i ich dostosowanie do postępu w naukach medycznych, stworzenie listy 45 konkretnych, kompletnych umiejętności nabywanych przez studentów kierunku lekarskiego w trakcie nauczania praktycznego wykonywanych w pełni samodzielnie, np.: udrożnienie dróg oddechowych, wykonanie i interpretacja badania USG w stanach zagrożenia życia, czynności resuscytacyjne, cewnikowanie, zmniejszenie o 100 godzin liczby zajęć na pierwszych dwóch latach studiów (podstawy medycyny i nauki morfologiczne) i przesunięcie ich na zajęcia kliniczne zabiegowe i niezabiegowe, rezygnacja z seminariów  na roku praktycznym (wyłącznie zajęcia o charakterze praktycznym – klinicznym), rok praktyczny zakończony standaryzowanym egzaminem, który powinien być przeprowadzony w warunkach Centrum Symulacji Medycznych - weryfikacja osiągniętych efektów uczenia się w kategorii umiejętności w zakresie komunikowania się oraz proceduralnych (manualnych), wymaga bezpośredniej obserwacji studenta demonstrującego umiejętność w czasie tradycyjnego egzaminu klinicznego i egzaminu standaryzowanego.

Ponadto zaproponowano: wprowadzenie zmiany dotyczącej nauczania komunikacji wraz ze wskazaniem minimalnej liczby godzin (120), która powinna zostać przeznaczona na poszerzenie aspektów dotyczących komunikacji, wprowadzenie nowoczesnych metod nauczania, wzmocnienie onkologii w treści nauczania, wprowadzenie e-usług (e-recepta, e-skierowanie).

Zaproponowane zmiany pozwolą na przeprowadzenie nauczania na kierunku lekarskim w taki sposób, żeby po zakończeniu cyklu kształcenia absolwent mógł przystąpić do wykonywania zawodu lekarza 

– dodaje Rybarczyk.

Nowe standardy wejdą w życie w roku akademickim 2023/2024 i będą obowiązywały na wszystkich uczelniach. Zmian należy się spodziewać także w standardach kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej. Zespół przygotował zmiany obszarów kompetencyjnych absolwentów studiów I i II stopnia tych kierunków oraz upraktycznił kształcenie tak, aby było dostosowane do aktualnych potrzeb rynku pracy. Standardy także będą obowiązywać od nowego roku akademickiego. Należy się również spodziewać zmian w zakresie kształcenia przyszłych farmaceutów, ratowników medycznych, fizjoterapeutów.

Programy specjalizacyjne będą zaktualizowane

W przypadku lekarzy planowane są też zmiany w kształceniu podyplomowym. Wśród zmian w szkoleniu specjalizacyjnym jest przede wszystkim centralny nabór na szkolenie, a także nowe programy specjalizacyjne. Zmiany do programów specjalizacyjnych od 1 stycznia 2023 r. wprowadza ustawa. Są to między innymi: kurs atestacyjny podsumowujący odbyte szkolenie, wskazanie jednostek organizacyjnych podmiotu leczniczego prowadzącego szkolenie specjalizacyjne, w których dopuszcza się pełnienie dyżurów medycznych, wskazanie co najmniej okresu 6 miesięcy szkolenia specjalizacyjnego odbywanego w szpitalu pierwszego lub drugiego stopnia podstawowego poziomu zabezpieczenia zdrowotnego, w zakresie stażu podstawowego ujętego w module podstawowym z chirurgii ogólnej, chorób wewnętrznych i pediatrii. Z programów znikną kursy: z ratownictwa medycznego, zdrowia publicznego i prawa medycznego, które zostają przeniesione na poziom stażu podyplomowego. W ich miejsce pojawią się nowe niezbędne dla realizacji świadczeń w odpowiedniej dziedzinie medycyny, a także przygotowujące kadrę medyczna na zmianę organizacji pracy związaną z mogącymi się pojawić kolejnymi epidemiami. Treść programów zostanie przygotowana z uwzględnieniem w nich aktualnej wiedzy i nowoczesnej technologii medycznej.

Staż podyplomowy zostaje 

Resort zdrowia nie planuje w najbliższym czasie likwidacji stażu podyplomowego, choć wcześniej zapowiadał, że będzie on zlikwidowany. O zniesienie obowiązkowego stażu zawodowego dla lekarzy wystąpiła w październiku 2021 r. Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM), a minister zdrowia pomysł poparł. – W opinii KRAUM zniesienie obowiązkowego stażu podyplomowego dla absolwentów kierunków lekarskiego i lekarsko-dentystycznego jest w pełni uzasadnione wysokim poziomem kształcenia na tych kierunkach, potwierdzonym przez Polską Komisję Akredytacyjną oraz liczne akredytacje międzynarodowe. (…) obecnie większość krajów europejskich odeszło od obowiązkowego stażu podyplomowego, uznając dyplom lekarza jako w pełni wystarczający dla uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu. Co niezwykle ważne, skrócenie cyklu kształcenia specjalisty o rok, w obliczu znaczącego niedoboru kadr medycznych w Polsce, ma także szczególne znaczenie społeczne. Sugerujemy, aby oszczędzone środki przeznaczyć na zwiększenie liczby kształconych lekarzy w Polsce oraz poprawę jakości kształcenia w uczelniach medycznych – czytamy w uzasadnieniu KRAUM. Lekarzom bardzo zależało na jego utrzymaniu, bo według nich jest on niezbędnym etapem szkolenia, przygotowującym do podjęcia pracy. 
– Nowe przepisy dotyczące kwalifikacji na staż podyplomowy oraz odbywania stażu będą obowiązywać po raz pierwszy do stażu podyplomowego, który rozpocznie się 1 marca 2023 r.  Nowy program stażu podyplomowego przewiduje odbywanie przez wszystkich lekarzy, oprócz części stałej, również części personalizowanej, w ramach której będą oni mogli odbyć staż w wybranych przez siebie dziedzinach medycyny. Staż ten także będzie obejmował szkolenia z zakresu: komunikacji z pacjentem i zespołem terapeutycznym oraz przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu, zdrowia publicznego, w tym profilaktyki szczepień ochronnych, orzecznictwa lekarskiego oraz prawa medycznego, w tym bioetyki. Projektowane rozporządzenie w sprawie stażu podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów określi zarówno program stażu podyplomowego lekarza i program stażu podyplomowego lekarza dentysty oraz sposób ich realizacji i czas odbywania, uwzględniający część stałą i część personalizowaną stażu, jak i sposób organizacji stażu podyplomowego, w tym dyżurów medycznych, oraz warunki odbywania i zaliczania stażu – informuje resort zdrowia. 

Powstanie ośrodek zajmujący się kształceniem podyplomowym

Resort wprowadza też zmiany organizacyjne. Planowane jest połączenie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) i Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych. CMKP aktualnie realizuje kształcenie podyplomowe lekarzy, dentystów, farmaceutów, fizjoterapeutów, diagnostów laboratoryjnych, ratowników medycznych oraz innych osób legitymujących się dyplomem ukończenia studiów wyższych, które wykonują zawody medyczne. Integracja tych jednostek zapewni pielęgniarkom i położnym łatwiejszy dostęp do prowadzenia działalności naukowej, dydaktycznej oraz uczestnictwa w inicjowaniu i wspólnym prowadzeniu badań naukowych. Ułatwi także wymianę doświadczeń przedstawicieli wszystkich zawodów medycznych i jak zaznacza resort, przyczyni się do poprawy jakości kształcenia i realizowanych świadczeń zdrowotnych.