Pandusia Danusia, czyli jak oswoić dzieci z procedurami medycznymi

Nie bez przyczyny niektóre szpitalne ściany pełne są podobizn tygrysów i żyraf, personel częściej zakłada scrubs ze wzorem w jednorożce, a szóstego grudnia święty Mikołaj osobiście wręcza prezenty małym pacjentom (nawet tym nie do końca grzecznym). Mowa oczywiście o oddziałach pediatrycznych, gdzie każdego dnia medycy muszą mierzyć się nie tylko z codziennymi obowiązkami, ale też z wyzwaniami stawianymi przez bardzo wymagających i dociekliwych pacjentów..

Mali pacjenci, duże problemy

Dziecięca hospitalizacja bywa stresująca zarówno dla pacjentów, jak i ich opiekunów, dlatego warto zadbać o ich komfort podczas pobytu na oddziale. Hospitalizacja i związane z nią procedury stanowią często pierwszy duży stresor w życiu dziecka – jest ono “wsadzone” w nowe realia: wokół kręci się wiele obcych osób, dostępna jest tylko część ulubionych pluszaków, zabawy bywają przerywane przez kolejne badania i, co najważniejsze, pojawia się ona – choroba, która zaburzyła dotychczasowy rytm życia i która może wiązać się z bólem, słabością, cierpieniem [1]. 

Właśnie dlatego tak ważne jest zapewnienie dziecku komfortu, bliskości z rodzicami, czasu na wspólne gry i zabawy. Warto również zadbać o warunki do otwartej i szczerej komunikacji; takiej, która zapewni przestrzeń także dla tych najtrudniejszych pytań.

Mali pacjenci często odbierają sytuację przez pryzmat reakcji swoich rodziców, w związku z czym bardzo istotne jest budowanie relacji na linii lekarz-rodzic, w szczególności gdy mamy do czynienia z przewlekłą czy potencjalnie śmiertelną chorobą. Dzieci mogą również wykazywać tendencję do obarczania się winą za chorobę oraz za smutek najbliższych członków rodziny, co tym bardziej przemawia za postawieniem na szczery i otwarty model komunikacji, z przestrzenią na emocje dziecka i rodziców [1]. W sytuacjach szczególnie trudnych warto rozważyć zaproponowanie konsultacji psychologicznej/psychiatrycznej – znaczny stres w okresie dzieciństwa może wpływać na rozwinięcie zaburzeń psychicznych również w wieku dorosłym [1].

Panda pomoże najmłodszym onkologicznym pacjentom

Z myślą o nich dr. Małgorzata Sawicka-Żukowska oraz lek. Anna Krętowska-Grunwald z Oddziału Onkologii i Hematologii UDSK w Białymstoku stworzyły Pandusię Danusię – uroczą maskotkę, która pomaga dzieciom w adaptacji do nowych realiów [2]. 

Panda, jaka jest, każdy widzi – idealnie nadaje się do przytulania, ale ma również założony cewnik lub port naczyniowy, kolorową chusteczkę na głowie i wkłucie obwodowe [2]. Co więcej, dzieci mogą strzykawką podawać wodę do dostępów naczyniowych zabawki, dzięki czemu interwencje, którym same są poddawane, nabierają jaśniejszych barw [2]. Celem lekarek jest zapewnienie Pandusi każdemu dziecku w Polsce z nowo rozpoznaną chorobą onkologiczną – gorąco zachęcamy do wsparcia tej inicjatywy: https://zrzutka.pl/67966r

Książkowi bohaterowie na ratunek

Wśród publikacji o tematyce szpitalno-zdrowotnej dla dzieci możemy znaleźć zarówno kontynuacje serii, jak np. przygody Kici Koci i Franklina w szpitalu, ale także książki poświęcone w całości temu zagadnieniu. Również medycy, bazując na wieloletnim doświadczeniu pracy z dziećmi, wypuszczają swoje propozycje na rynek, jak w przypadku lek. Róży Hajkuś i lic. Mateusza Sieradzana. 

Lekarka, specjalistka pediatrii, jest autorką książki Budowa twojego ciała. Co jest czym i jak działa, w której w przystępnej dla najmłodszych formie opowiada o tajemnicach ludzkiej anatomii i fizjologii, oswajając czytelników z medyczną tematyką i rozbudzając ich dziecięcą ciekawość [3]. To też dobry sposób na “przemycenie” takich treści do codziennych rytuałów, takich jak czytanie na dobranoc – dziecko nie traktuje wtedy tematów związanych z ciałem jako wyłącznie takie, które poruszane są na wizytach u lekarza. Do przeczytania recenzji książki zapraszamy tutaj. 

Drugą wspomnianą wyżej pozycją jest książka Mateusza Sieradzana, znanego również jako Pan Pielęgniarka, w której autor zawarł niejako dwie pozycje: jedną dla dzieci, a drugą dla dorosłych. Dzięki historiom opowiedzianym przez synów autora czytelnik ma szansę zanurzyć się w dziecięcej percepcji wizyty w SOR, szczepienia i hospitalizacji; z kolei druga część to rozważania pielęgniarza dotyczące tego, jak my, dorośli, medycy i niemedycy, traktujemy w codziennym zgiełku najmłodszych w tak stresujących dla nich momentach, jak wyżej wymienione [4]. Znajdziemy tu również głos wielu specjalistów pracujących na co dzień z dziećmi, co dodatkowo zwiększa walor edukacyjny tej pozycji. Zachęcamy do przeczytania naszej obszernej recenzji.

Czasem wystarczy niewiele

Gdy nie dysponujemy ani naklejkami dzielny pacjent, ani nie mamy na podorędziu ulubionych zabawek naszych podopiecznych, warto improwizować – w ten sposób badanie USG może być pretekstem do oglądania bajek w brzuchu, a żel sprawdzi się również gdy przedstawimy go jako dżem. Strach przed osłuchiwaniem możemy okiełznać, osłuchując najpierw ulubionego misia czy lalkę dziecka i tłumacząc powoli kolejne etapy badania fizykalnego. A jeśli dysponujemy większym zapasem czasu, poranną wizytę można rozpocząć od krótkiego rozeznania: kto jest ulubionym bohaterem Psiego Patrolu (szybki poradnik – do wyboru: Chase, Marshall, Skye, Rocky, Everest, Zuma, Tracker, Rubble), co słychać u rodziny Świnki Peppy, a wśród “starszaków” przydać może się znajomość członków YouTube’owej ekipy GENZIE. 

Nawet z okrojonymi możliwościami jesteśmy w stanie od pierwszych chwil budować relację z małymi pacjentami, zyskując ich zaufanie, co może przełożyć się na to, jak w przyszłości, już jako dorośli, traktować będą wizyty u lekarza i szerzej, dbanie o swoje zdrowie. A jak wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć.