Co warto wiedzieć w Ogólnopolskim Dniu Stomika?

Powodów wyłonienia stomii jest wiele – zabieg przeprowadza się w przebiegu m.in. raka jelita grubego, niedokrwienia jelit, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna czy choroby uchyłkowej jelita grubego [1]. Choć osoby ze stomią mogą trafić do naszych gabinetów każdego dnia, obchodzony dziś Ogólnopolski Dzień Stomika jest dobrą okazją, by zastanowić się nad potrzebami tej grupy chorych.

Stomia, jaka jest, każdy widzi…

…i ma ją wyłonioną około 50 tysięcy osób w Polsce [2]. Zazwyczaj najwięcej uwagi poświęca się jejuno-, kolo- czy ileostomii, nie należy jednak zapominać o gastrostomii, cystostomii i nefrostomii, czyli połączeniach z powierzchnią skóry fragmentów odpowiednio żołądka, pęcherza moczowego i nerki. Tym samym wyłonienie stomii jest niejako przekrojowym zabiegiem, dotyczy bowiem pacjentów i pacjentek z rozlicznymi problemami zdrowotnymi. Co więcej, dla wielu z nich stomia stanowi drogę ku zdrowieniu, co najlepiej podsumowuje Fundacja STOMAlife słowami: “Często zadajemy sobie pytanie: Mieć czy być? W przypadku, kiedy zapada decyzja o wyłonieniu stomii, to mieć czy być zmienia się na: mieć, aby być”.

Kompleksowy problem, kompleksowe rozwiązania

Mnogość chorób i stanów, w przebiegu których może wystąpić potrzeba wyłonienia stomii przekłada się na rozległość obszarów wymagających uwagi jeszcze przed wyrażeniem zgody na zabieg. Właściwa opieka nad tą grupą pacjentów powinna zakładać gruntowną edukację, najlepiej już na etapie przedoperacyjnym, i to nie tylko w zakresie nabycia umiejętności wymiany worka stomijnego [1]. Od akceptacji zabiegu i wyboru miejsca wyłonienia stomii (adekwatnie do choroby podstawowej, która stwarza konieczność takiego postępowania), przez stopniowe włączanie chorych w proces pielęgnacji, powinno się dążyć do umacniania sprawczości pacjentów oraz ich niezależności [1]. Otoczenie chorych opieką oraz ich aktywizacja mogą pomóc w zaadaptowaniu się do nowej sytuacji życiowej, co ma szansę przełożyć się na wyższą jakość ich życia [1, 3]. 

Tej grupie pacjentów warto również zaproponować pomoc psychologiczną, istotną zarówno ze względu na sam zabieg wyłonienia stomii, ale również chorobę podstawową, np. nowotworową. Ocenia się bowiem, iż procedura może prowadzić do potęgowania już istniejących zaburzeń lękowych czy depresyjnych, a także ograniczać aktywność życiową, mimo iż zwykle stanowi de facto drogę ku zdrowieniu [3]. Dbanie o dobrostan psychiczny jest (a z pewnością powinno być) nierozłącznym elementem współczesnej medycyny zorientowanej na pacjenta.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Edukacja jest kluczowa, dlatego na każdym etapie opieki nad tą grupą chorych, warto upewnić się, że posiadają oni podstawową wiedzę na temat prawidłowego koloru, ukrwienia, kształtu i rozmiaru swojej stomii [1]. Z kolei my, medycy, przy okazji konsultowania takich pacjentów powinniśmy zwracać szczególną uwagę na:

• krwawienia (obecne lub w wywiadzie),
• zmiany skórne wokół stomii,
• wciągnięcie stomii,
• wypadanie stomii,
• zwężenie stomii,
• przepuklinę okołostomijną,
• zmianę charakteru wypróżnień [1].

Części z tych powikłań można zapobiegać podejmując działania profilaktyczne, takie jak umiarkowany wysiłek fizyczny, zachowanie higieny, zapobieganie zaparciom, nadwadze i otyłości, a także poprzez skuteczne leczenie chorób współistniejących, np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego [1].

Pacjentów i ich rodziny warto także zaznajomić z funkcjonowaniem organizacji takich jak Fundacja STOMAlife, która udostępnia Kartę Stomika, a także zapewnia integrację osób ze stomią oraz udostępnia im platformę do dzielenia się swoimi doświadczeniami. Prężnie funkcjonuje także Polskie Towarzystwo Stomijne Pol-ilko, które posiada stacjonarne oddziały w wielu większych miastach na terenie całego kraju.