Diagnostyka COVID-19 z próbek śliny – alternatywa dla PCR?

Diagnostyka COVID-19 z próbek śliny – nowa alternatywa dla szybkich testów antygenowych czy może metoda o porównywalnej skuteczności do testów RT-PCR?

Mimo stabilizacji sytuacji epidemiologicznej w ostatnich tygodniach, naukowcy z całego świata nie próżnują, przygotowując się na nadchodzącą, kolejną falę zakażeń COVID-19. Tym razem na tapecie badaczy z Australii oraz Stanów Zjednoczonych znalazły się szybkie testy, które umożliwiają diagnostykę zakażeń wirusem SARS-CoV-2 z próbek śliny. 

Badacze z Uniwersytetu w Monash oraz Instytutu Doherty’ego wynaleźli przenośny spektrometr wykorzystujący promieniowanie podczerwone, który pozwala na wykrycie widma SARS-Cov-2 w próbkach śliny. Jak podkreśla prof. Bayden Wood z Uniwersytetu w Monash, głównymi zaletami tej technologii są: łatwość wykonania testu, szybkość otrzymywania wyniku, niska cena oraz ograniczenie ryzyka szerzenia się zakażeń poprzez ograniczenie kontaktu między pacjentami a medykami. W okresie badań do szpitala w Melbourne zgłosiło się 57 pacjentów z objawami COVID-19, u których wykonano zarówno test RT-PCR jak i pobrano próbki śliny do badań z użyciem spektometru. Czułość diagnostyki z użyciem spektometru wyniosła 93% natomiast swoistość 82%. Dla porównania, w tym samym badaniu czułość testu PCR oceniono na ok. 93%, a swoistość - 99%,

O krok dalej poszli badacze ze stanów Zjednoczonych - urządzenie miSherlock (Minimally Instrumented Sherlock) to efekt współpracy badaczy z uniwersytetów w Harvardzie i Massachusetts oraz Instytutu Wyssa. MiScherlock również opiera się na badaniu próbek śliny z wykorzystaniem spektroskopii, ale pozwala nie tylko na samo wykrycie obecności SARS-CoV2 w ślinie, ale też sprecyzowanie, z jakim wariantem wirusa mamy do czynienia, co może być kluczowe w obliczu nieustannie pojawiających się nowych wariantów, takich jak chociażby wariant Delta. Współautor miScherlock - prof. Xiao Tan z Instytutu Wyssa podkreśla, że głównym celem badań było wynalezienie urządzenia, które jest kompaktowe, przenośne i pozwoli pacjentom na samodzielne wykonanie badania w domu. W efekcie urządzenie współpracuje z aplikacją na smartfon, która pozwala pacjentowi samodzielnie odczytać wynik badania. W badaniu klinicznym, w którym wzięło udział 27 pacjentów z zakażeniem potwierdzonym wynikiem testu PCR oraz 21 zdrowych pacjentów, wykazano, że miSherlock charakteryzuje się czułością na poziomie 96% oraz swoistością na poziomie 93%. 

Przedstawione urządzenia pozwalają na przebadanie nawet 5 tys. próbek dziennie, z czasem oczekiwania na wyniki wynoszącym od kilku minut do godziny. Co więcej, oba urządzenia są przenośne, co pozwala na ich szerokie zastosowanie w takich miejscach jak lotniska czy hotele. Dodatkową zaletą tej metody diagnostyki jest fakt, że próbki do badań mogą być łatwo pobrane przez samych pacjentów, co zmniejsza ryzyko ekspozycji na wirusa wśród pracowników ochrony zdrowia. 

Zatem należy zadać pytanie - czy diagnostyka COVID-19 z próbek śliny może stać się nową codziennością? Jak najbardziej tak. Zarówno urządzenie australijskich badaczy jak i miSherlock są wciąż w fazie testów ale mają duże szanse okazać się równie skuteczne jak testy PCR. Przy jednocześnie niższej cenie (od 3 do 6$ za pojedyncze badanie), a także znacznie krótszym czasie oczekiwania na wynik możemy spodziewać się, że „testy ślinowe” mogą w przyszłości stać się główną metodą diagnostyki zakażeń COVID-19.