SARS-CoV-2 - bezpieczeństwo w codziennej praktyce

Na podstawie najnowszych doniesień naukowych i standardów prezentujemy krótkie Q&A pomocne w zachowaniu bezpieczeństwa w codziennej pracy medyka.

Jakimi drogami szerzy się zakażenie SARS-CoV-2?

O drodze kropelkowej oraz o ryzyku przeniesienia wirusa z powierzchni zanieczyszczonej do oczu, nosa, ust zapewne wiedzą już wszyscy. Biorąc pod uwagę, że utrzymuje się w powietrzu do 3h[1], również ta droga infekcji wydaje się prawdopodobna, jednak nie została jeszcze oficjalnie potwierdzona.  Pojawiają się także doniesienia o wykryciu fragmentów wirusowego RNA w stolcu[2,3] (jeden zespół badawczy uzyskał nawet dodatni wynik hodowli kału[4]) oraz krwi[3,5] niektórych chorych. Mimo to wciąż brak jest dowodów na szerzenie się zakażenia drogą krwi oraz fekalno-oralną.

Jak długo wirus SARS-CoV-2 utrzymuje się na różnych powierzchniach?

- do 3 h w powietrzu (aerozol)

- do 4 h na powierzchniach miedzianych

- do 24 h na kartonie[1]

- do 4 dni na szkle, banknotach

- do 7 dni na plastiku, stali

- po 7 dniach na masce chirurgicznej nadal stwierdzano 0,1% inokulum[5]

- do 1 min przy zastosowaniu roztworu etanolu o stężeniu min. 70%, roztworu nadtlenku wodoru 0,5% lub roztworu podchlorynu sodu 0,1%6

Jakie Środki Ochrony Indywidualnej (ŚOI) niezbędne są do bezpiecznego sprawowania opieki nad pacjentami z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem wirusem SARS-CoV-2?[7]

- maska chirurgiczna*

- wodoodporny fartuch z długim rękawem (np. chirurgiczny) – świeży do każdego pacjenta

- rękawiczki – świeże do każdego pacjenta

- przyłbica lub gogle*

* Przy procedurach generujących aerozol. W miejsce maski chirurgicznej zalecana maska filtrująca FFP3. Maska ta nie powinna być użytkowana bez przerwy dłużej niż 4-6 godzin. W przypadku braku należy rozważyć możliwość zastosowania maski filtrującej FFP2 lub tożsamej.

Czy należy wietrzyć pomieszczenia?

1 godzina uznawana jest za bezpieczny czas, jaki powinien upłynąć przed ponownym otworzeniem drzwi gabinetu po opuszczeniu go przez pacjenta podejrzanego o infekcję. Okna mogą być otwarte[8]. Jeśli w gabinecie przeprowadzano tzw. procedury generujące aerozol (wentylacja nieinwazyjna, bronchoskopia, tracheotomia, resuscytacja krążeniowo-oddechowa, intubacja dotchawicza) zaleca się czas 1-3 godzin[9]. Dopiero po upływie tego czasu można wejść do pomieszczenia i rozpocząć proces odkażania. Odkażanie przeprowadza przeszkolony personel kolejno neutralnym detergentem i środkiem przeciwwirusowym.

Czy pacjent z potwierdzonym lub podejrzeniem COVID-19 powinien być izolowany w dedykowanym pomieszczeniu?

Nie ma takiej konieczności, izolacja może odbywać się w standardowym pokoju badań przy zamkniętych drzwiach. W miarę możliwości należy również zapewnić dostęp do oddzielnej łazienki. Dedykowane pomieszczenie powinno pozostać dostępne dla przeprowadzania procedur generujących aerozol[10].

Jak często należy dezynfekować pomieszczenia wspólne?

Poczekalnia powinna być czyszczona co najmniej raz dziennie. Powierzchnie często dotykane (klamki, krzesła, barierki, przyciski w windzie, włączniki prądu, krany) - co najmniej dwukrotnie w ciągu dnia[9].

Zalecane zmiany w organizacji pracy personelu medycznego[7]:

- opracowanie systemu pracy zmianowej oraz zmian w zapisach umów cywilnoprawnych pracowników kontraktowych, uwzględniając tzw. wynagrodzenie za “postojowe”

- wykonywanie testów u pracowników prezentujących objawy chorobowe sugerujące tło infekcyjne o niejasnej etiologii

- oddzielenie wejść do budynku dla poszczególnych grup personelu i pacjentów, wprowadzenie rozwiązań umożliwiających ograniczenie konieczności korzystania z klamek

- zachowanie odległości 2 m między pracownikami w kontaktach interpersonalnych, weryfikacja i modyfikacja odległości między osobami siedzącymi obok siebie, rezygnacja ze wspólnego spożywania posiłków

- jak najczęstsze wietrzenie pomieszczeń (otwieranie okien co najmniej co godzinę)

- wyznaczenie stref do trzymania rzeczy osobistych (telefony komórkowe, klucze), używanie osobistych długopisów, ograniczenie dokumentów papierowych

- przecieranie powierzchni dotykowych co najmniej raz na 2 godziny

Referencje:

1. N. van Doremalen, T. Bushmaker et al. Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1. New Eng J Med, 3 2020
2. F. Xiao, M. Tang et al. Evidence for Gastrointestinal Q3 Infection of SARS-CoV-2. Gastroenterology, 04.2020
3. B. E. Young, S. W. Xiang Ong et al. Epidemiologic Features and Clinical Course of Patients Infected With SARS-CoV-2 in Singapore. JAMA, 03.2020
4. Y. Zhang, C. Chen et al. Isolation of 2019-nCoV from a Stool Specimen of a Laboratory-Confirmed Case of the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). China CDC Weekly, 02.2020
5. C. Huang, Y. Wang et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. The Lancet, 02.2020
6. A. Chin, J. Chu et al. Stability of SARS-CoV-2 in different environmental conditions. Lancet Microbe, 02.04.2020
7. G. Kampf, D. Todt et al. Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents. Journal of Hospital Infection, 3 2020
8. Zalecenia w COVID-19, Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, 25.04.2020
9. COVID-19: infection prevention and control guidance, wytyczne NHS, 27.04.2020
10. Disinfection of environments in healthcare and non-healthcare settings potentially contaminated with SARS-CoV-2, raport ECDC, aktualizacja z 12.03.2020
11. Interim Infection Prevention and Control Recommendations for Patients with Suspected or Confirmed Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Healthcare Settings, zalecenia CDC, 13.04.2020, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/infection-control-recommendations.html