Wyszukaj w publikacjach
Rozmowa z Dorotą Korycińską, prezeską zarządu Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej, prezeską zarządu Stowarzyszenia Neurofibromatozy Polska.
- Z najnowszego raportu „Dostęp pacjentów onkologicznych do terapii lekowych na tle zmian systemowych w Polsce ” opracowanego na zlecenie Onkofundacji Alivia wynika, że Narodowa Strategia Onkologiczna (NSO) nie jest realizowana zgodnie z planem. Jakie zastrzeżenia ma Ogólnopolska Federacja Onkologiczna?
Narodowa Strategia Onkologiczna jest programem, który ma wprowadzić kompleksowe zmiany w onkologii na lata 2020-2030. Główne jej cele to zwiększenie liczby pięcioletnich przeżyć oraz zmniejszenie liczby zachorowań na raka. 7 lipca 2023 roku Sejmowa Komisja Zdrowia przyjęła sprawozdanie z realizacji NSO za rok 2022, mimo wielu krytycznych głosów posłów i organizacji pozarządowych (w tym OFO i Alivii). Zgłaszaliśmy uwagi do braku realizacji wielu zadań, w tym brak unitów narządowych dla nowotworów urologicznych, ginekologicznych i raka płuca, nie wdrożono wytycznych diagnostyczno-terapeutycznych, nie powstał zapisany w strategii narodowy portal onkologiczny. Nie są realizowane, a w zasadzie zniknęły ze strategii, lekcje o zdrowiu. Nie mamy ustawy o badaniach molekularnych. Wiele zadań przesunięto na kolejne lata. Ogółem, zaledwie 35% zadań strategii zrealizowano zgodnie z pierwotnym harmonogramem.
- Z raportu wynika, że nie wydano też przewidzianych środków finansowych na realizację zadań strategii. Jak pani to ocenia?
Należy pamiętać, że ze sprawozdań rocznych NFZ wynika, że płatnik nie wydał również w ostatnich dwóch latach prawie 17 mld złotych. Nie zrealizowano zadań NSO, mimo, że są na to środki. Myślę, że jest to spowodowane problemami organizacyjnymi i brakiem umiejętności zarządczych. Z tej samej przyczyny NFZ nie wydał 17 mld złotych, a na koncie Funduszu Medycznego są ponad 4 mld złotych, a do końca roku mają wpłynąć jeszcze 4 mld złotych. To są paradoksy – według GUS wydatki prywatne szybko rosną i Polacy wydają już ponad 50 mld zł z własnej kieszeni na opiekę zdrowotną przy 150 mld zł wydatków publicznych. Jednocześnie w NFZ zostają pieniądze na koncie. Nie znajduję innego wyjaśnienia, jak tylko nieudolność.
- Co oznacza dla pacjentów brak realizacji zadań w ramach NSO?
Moim zdaniem nadal będą negatywne wskaźniki pięcioletnich przeżyć, zbyt późna diagnostyka, a w konsekwencji drogie i nieskuteczne leczenie. Polacy będą masowo umierać na raka.
- Jak wygląda dziś system opieki onkologicznej w Polsce?
System opieki onkologicznej w Polsce jest taki sam, jak w pozostałych obszarach zdrowia – jest kiepsko. Słabość systemu najlepiej widać, jeżeli porówna się kilka kluczowych danych Polski z innymi państwami. W pierwszym kwartale 2023 roku ukazał się raport "Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023" opracowany przez Komisję Europejską wraz z OECD. Dane nie pozostawiają złudzeń. Przodujemy w Europie we wskaźnikach umieralności na raka. 15% więcej Polek i Polaków umiera na raka niż obywateli w krajach unijnych.
Jakie są przyczyny? Niektóre są powszechnie znane – to niskie nakłady na opiekę onkologiczną. Mamy też niedobory kadry medycznej. Specjalizacje onkologiczne nadal nie są priorytetem dla młodych lekarzy, a starsza kadra zbliża się do wieku emerytalnego. Powstaje więc dziura pokoleniowa, bardzo niebezpieczna dla onkologii. Dane pokazują, że już teraz polscy pacjenci chorujący na raka zaledwie w 64% mogą liczyć na terminowość diagnostyki onkologicznej (raport DiLO NFZ z 06.10.2023r.) Kolejny problem to ciągły brak pomysłu na profilaktykę onkologiczną. Na mammografię zgłasza się zaledwie 36.4% uprawnionych (dane NFZ z 01.10.2023). Prewencja pierwotna również nie wygląda dobrze. Mimo wprowadzenia bezpłatnych szczepionek dla dwóch roczników chłopców i dziewcząt, skorzystało z nich do tej pory zaledwie 10% uprawnionych. Dodatkowe czynniki ryzyka to: nadmierne spożycie alkoholu, otyłość, brak aktywności fizycznej oraz zanieczyszczone powietrze.
Mamy więc mało kadry medycznej, mało pieniędzy, wiele czynników ryzyka oraz narastającą liczbę chorych na raka. Nie jest to dobra perspektywa.
- Dlatego ważna jest przede wszystkim profilaktyka.
W Polsce dominuje medycyna naprawcza. Ja jestem zwolennikiem prewencji i edukacji i chociaż inwestycja w te obszary przyniesie efekty za wiele lat, to warto zacząć ją już dziś.
Chcę podkreślić, że zadania NSO i założenia KSO, poza niektórymi szczegółami, są dobre. Jest jeden warunek – należy je realizować i analizować. Gdy tego brakuje, to nawet najpiękniejsze plany pozostaną jedynie na papierze. Chciałabym też, żeby wdrożono w szkołach prawdziwe lekcje o zdrowiu, zajęto się poważnie profilaktyką – pierwotną i wtórną oraz zniwelowano nierówności w zdrowiu. Wielu mieszkańców Polski zwyczajnie nie ma czym dojechać do lekarza ani do odległego szpitala, wielu nie ma na to środków finansowych. Często powtarzam, że system ochrony zdrowia projektują mieszkańcy dużych miast dla mieszkańców dużych miast. Organizacja opieki onkologicznej pozostawia wiele do życzenia. Pacjenci zgłaszają, że termin badania jest dłuższy niż oczekiwanie na wizytę, na którą powinni się zgłosić z otrzymanymi wynikami. Na badania radiologiczne kolejki są krótsze niż kiedyś, ale na opisy czeka się bardzo długo. Trwa turystyka diagnostyczna, chorzy szukają miejsc, w których badania będą wykonane chociaż trochę wcześniej. To są absurdy, które trzeba zmienić.
- Raport Onkofundacji Alivia pokazuje, że nie we wszystkich obszarach jest źle.
Dostęp do terapii przeciwnowotworowych w Polsce jest obecnie na najwyższym poziomie od 5 lat.
Zgadza się. Poprawił się wskaźnik dostępności refundowanych terapii onkologicznych Oncoindex. Jest on najwyższy od lat. Z tego powinniśmy się cieszyć. Nadal odbiegamy od krajów unijnych pod tym względem, lecz jest dużo lepiej niż było kiedyś. To bardzo dobry trend.
- Resort zdrowia chwali się rozwijaniem Krajowej Sieci Onkologicznej, która ruszyła bez weryfikacji danych z pilotażu. Pilotaż miał na celu skuteczniejsze i sprawniejsze zorganizowanie leczenia pacjentów chorych na nowotwory, aby skrócić czas oczekiwania na diagnozę, badania i terapię. Wciąż nie ma końcowego raportu z pilotażu, co niepokoi m.in. organizacje pacjentów. Czy Krajowa Sieć Onkologiczna w obecnej formie, spełni oczekiwania?
30 marca 2023 roku prezydent RP, Andrzej Duda podpisał ustawę o Krajowej Sieci Onkologicznej, mimo braku raportu z przeprowadzonego pilotażu sieci. Nie mam żadnej wiedzy na temat funkcjonowania KSO po podpisaniu ustawy. Zgodnie z zapisami rozporządzenia z 13 grudnia 2018 roku w sprawie programu pilotażowego opieki nad świadczeniodawcą w ramach sieci onkologicznej co 6 miesięcy minister zdrowia miał otrzymywać z NFZ informację o przebiegu realizacji zadań pilotażu KSO, a po 3 miesiącach od otrzymania sprawozdań końcowych miał być sporządzony raport końcowy, opublikowany w domenie publicznej. Ogólnopolska Federacja Onkologiczna wysyłała wiele pism w tej sprawie do NFZ i MZ, zadawaliśmy też pytania podczas wielu parlamentarnych posiedzeń komisji i podkomisji zdrowia, niestety, do tej pory nie otrzymaliśmy żadnego raportu, jedynie odpowiedzi o kolejnych przesunięciach terminów publikacji. Ostatni termin opiewał na koniec sierpnia 2023 roku. Mamy połowę października, raportu jak nie było, tak nie ma. To jest chyba najbardziej tajemniczy raport w ochronie zdrowia w ostatnich latach.
