Polska onkologia na tle Unii Europejskiej: wciąż wiele do zrobienia

Z opublikowanego przez Europejską Organizację ds. Walki z Rakiem (European Cancer Organization - ECO) raportu wynika, że Polska nadal pozostaje w tyle za większością państw członkowskich UE pod względem profilaktyki nowotworowej i badań przesiewowych. Wskaźniki śmiertelności związanej z chorobami onkologicznymi są w naszym kraju znacznie wyższe od średniej unijnej. Jednym z głównych powodów jest zbyt późne wykrywanie chorób, wynikające z niskiego udziału społeczeństwa w badaniach profilaktycznych.

Eksperci podkreślają, że konieczne są pilne działania w zakresie profilaktyki, wczesnego wykrywania nowotworów oraz opieki ukierunkowanej na potrzeby pacjenta.

W najnowszym „Raporcie Krajowym European Cancer Pulse” eksperci zwrócili uwagę na kluczowe problemy w polskiej strategii przeciwnowotworowej. Jak podkreślono, choć wprowadzono szczepienia przeciwko wirusowi HPV dla obu płci, poziom wyszczepialności jest nadal bardzo niski - jedynie 17% dziewcząt się zaszczepiło, co jest znacznie poniżej unijnego celu wynoszącego 90%. Oznacza to, że wiele młodych osób wciąż narażonych jest na ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy i inne nowotwory powiązane z tym wirusem. Zwrócono też uwagę na inne problemy zdrowotne, takie jak otyłość i nadmierne spożycie alkoholu, które wymagają interwencji - niemal 20% dorosłych Polaków cierpi na otyłość, co zwiększa ryzyko rozwoju wielu typów nowotworów. 

Udział społeczeństwa w badaniach przesiewowych także odbiega od europejskich standardów: jedynie 32% uprawnionych kobiet poddało się badaniu w kierunku raka piersi (średnia w UE: 54%), tylko 11% badaniom w kierunku raka szyjki macicy (UE: 56%), a 14% - badaniom na raka jelita grubego (UE: 36%).  Mimo tych braków, Polska wyróżnia się na tle Europy wdrożeniem ogólnokrajowego programu badań przesiewowych w kierunku raka płuca. 

Eksperci podkreślili także, że w Polsce nie istnieje prawo do bycia zapomnianym (Right to Be Forgotten), które chroniłoby byłych pacjentów onkologicznych przed dyskryminacją, np. przy ubieganiu się o kredyt czy ubezpieczenie.

Brak takiego mechanizmu naraża osoby, które przeżyły raka, na problemy przy korzystaniu z usług finansowych 

– czytamy. 

Braki kadrowe poważną barierą 

W raporcie zwrócono też uwagę na niedobór kadry medycznej w Polsce.

Polska należy do krajów o jednym z najniższych wskaźników liczby lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i pielęgniarek w Unii Europejskiej, z liczbą pielęgniarek o 36% mniejszą oraz lekarzy rodzinnych o 60% mniejszą niż średnia unijna. To utrudnia zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej w całym kraju

– czytamy w publikacji. 

Rekomendacje ECO dla Polski

W oparciu o opinie czołowych specjalistów, Europejska Organizacja ds. Walki z Rakiem wskazuje trzy najważniejsze działania, które powinny być natychmiast podjęte. To: zwiększenie świadomości społecznej na temat wczesnych objawów nowotworów oraz czynników ryzyka, takich jak zła dieta, brak ruchu czy alkohol; poprawa dostępności badań przesiewowych i wsparcie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie promocji zdrowego stylu życia oraz kierowania pacjentów do specjalistów. Kolejnym punktem jest zwiększenie równości w dostępie do opieki onkologicznej w różnych regionach i grupach społecznych poprzez nowoczesne rozwiązania cyfrowe, lepszą koordynację i odpowiednie regulacje prawne.

Eksperci podkreślają, że Polska poczyniła już kroki w dobrym kierunku, np. wprowadzając nowe terapie onkologiczne i budując kompleksowy system opieki nad pacjentami. Wciąż jednak pozostaje wiele do zrobienia.

Nadal musimy pokonać wiele wyzwań, w szczególności ograniczenia w finansowaniu systemu opieki zdrowotnej oraz konieczność zachęcania obywateli do korzystania z narzędzi profilaktyki i prowadzenia zdrowszego stylu życia

– mówi prof. Piotr Rutkowski z Narodowego Instytutu Onkologii, współprzewodniczący sieci „Health Systems and Quality Cancer Care Network” przy ECO.