Dzień walki z rakiem - plany rządu na onkologię w Polsce

4 lutego obchodzimy Dzień Walki z Rakiem. Choroby onkologiczne to druga przyczyna zgonów w Polsce. Pandemia koronawirusa odcisnęła znaczące piętno na polskiej onkologii, zakłócając leczenie, opóźniając diagnostykę i leczenie. Polski rząd zaprezentował swój plan na walkę z nowotworami. Najnowszą strategię przedstawiła też Komisja Europejska. 

W 2020 r. nowotwory zdiagnozowano u 2,7 mln osób w Unii Europejskiej, a 1,3 mln osób zmarło na tę chorobę. W Polsce odnotowuje się każdego roku ponad 100 tys. zgonów. Eksperci oceniają, że bez podjęcia zdecydowanych działań do 2035 r. liczba zachorowań na raka wzrośnie o blisko 25 proc., co sprawi, że nowotwory będą główną przyczyną zgonów w UE. Analizy opublikowane w „Lancet Oncology" pokazują, że liczba przypadków raka na świecie ze wskazaniem do operacji wzrośnie o 5 milionów zabiegów między 2018 a 2040 r. (z 9 mln do 13,8 mln). Największy względny wzrost zapotrzebowania na zabiegi chirurgiczne nastąpi w 34 krajach o niskich dochodach, gdzie naukowcy zauważają największe braki kadry medycznej. Ich zdaniem, w większości państw do 2040 roku liczba chirurgów onkologicznych powinna być 4-krotnie wyższa, zaś liczba anestezjologów prawie 5,5 razy.  

Pilotaż zmieni się w rozwiązanie systemowe 

Podczas konferencji prasowej, 4 lutego, przedstawiono najnowsze założenia strategii walki z nowotworami. Jak podkreślił premier Mateusz Morawiecki, walka z rakiem jest priorytetem rządu. 

Adam Niedzielski, szef resortu zdrowia, przekazał, że pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej zamieni się rozwiązanie systemowe. Do końca marca planowany jest projekt ustawy w tej sprawie.

Ustawa wejdzie w życie od 1 stycznia 2022, żeby ośrodki mogły się na tę zmianę przygotować – dodał Niedzielski. 

Premier Morawiecki podkreślił, że Krajowa Sieć Onkologiczna ma poprawić jakość leczenia na wszystkich etapach.

Zaczynając od profilaktyki, która jest absolutnie kluczowa, poprzez diagnostykę, proces terapii, aż po rehabilitację. Nie będziemy szczędzili środków, żeby profesjonalizować ochronę zdrowia w zakresie onkologii – mówił premier. 

Premier przypomniał, że w ciągu ostatnich kilku lat niemal podwojono wydatki na onkologię.

W roku 2009 wydatki na onkologię oscylowały w granicach 4,8 mld zł, w 2021 r. na ten cel przeznaczonych zostanie ponad 12 mld. Niezależnie od stanu epidemii, cała służba zdrowia będzie dalej stale podlegała zmianom, które mają zapewnić lepszy dostęp do specjalistów, a także jeszcze większe wykorzystanie procedur cyfrowych – zapewniał Mateusz Morawiecki. 

Minister Niedzielski wyjaśnił w jaki sposób będą finansowane ośrodki onkologiczne. 

Chcemy wesprzeć ośrodki onkologiczne. Zdecydowaliśmy się na formułę 3%+3%, gdzie 3% środków jest doliczane dla każdego ośrodka, a kolejne 3% dla ośrodków z kompleksowym zakresem usług – mówił minister Niedzielski. 

Pacjent będzie miał własnego koordynatora

Szef resortu zdrowia przedstawił też zmiany w procesie diagnostyki i leczenia.

Teraz wysiłek liderów świata onkologii będzie uspójniony poprzez Krajową Sieć Onkologiczną. To przede wszystkim możliwość wymiany danych, konsultacji i standaryzacji leczenia w oparciu o najnowsze osiągnięcia. Każdy pacjent będzie konsultowany nie tylko przez jeden ośrodek - pojawia się ośrodek referencyjny w każdym województwie. Decyzja na temat leczenia nie będzie odnosiła się tylko do możliwości lokalnego ośrodka, ale do celu zdrowotnego. Każdy pacjent będzie miał swojego koordynatora leczenia, który przeprowadzi go przez proces diagnostyki, konsylium, proces terapeutyczny i rehabilitację ponowotworową, która będzie integralnym elementem leczenia. Pacjent onkologiczny nie będzie czuł się zagubiony w systemie. Ważnym elementem będzie dedykowana infolinia, za pomocą której pacjenci będą mogli umawiać się na wizyty – mówił minister Niedzielski. 

Unia Europejska ma nowy plan 

UE również przedstawiła nowe podejście do profilaktyki, leczenia i opieki w zakresie raka. Jak wskazują autorzy dokumentu, europejski plan walki z rakiem będą wspierały działania obejmujące różne obszary polityki, począwszy od zatrudnienia, edukacji, polityki społecznej i równości, poprzez marketing, rolnictwo, energetykę, ochronę środowiska i klimat, po transport, politykę spójności i podatki. KE planuje przeznaczyć na ten cel 4 mld euro.  

Europejski plan walki z rakiem skupia się na 4 obszarach działania:

• Profilaktyka za pomocą działań ukierunkowanych na kluczowe czynniki ryzyka, takie jak tytoń (celem jest zapewnienie, by do 2040 r. mniej niż 5 proc. ludności używało tytoniu), szkodliwe spożywanie alkoholu, zanieczyszczenie środowiska i substancje niebezpieczne. Ponadto, aby wyeliminować nowotwory wywoływane przez infekcje, w planie walki z rakiem określono cel polegający na zaszczepieniu do 2030 r. co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt i znacznym zwiększeniu poziomu szczepień chłopców.

• Wczesne wykrywanie nowotworów poprzez poprawę dostępu i jakości diagnostyki oraz wspieranie państw członkowskich w zapewnieniu, aby do 2025 r. 90 proc. ludności UE, która kwalifikuje się do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, miało do nich dostęp. 

• Diagnozowanie i leczenie poprzez działania mające na celu zapewnienie bardziej zintegrowanej i kompleksowej opieki nad chorymi na raka oraz podjęcie problemu nierównego dostępu do wysokiej jakości opieki i leków. Do 2030 r. 90 proc. kwalifikujących się pacjentów powinno mieć dostęp do krajowych kompleksowych ośrodków onkologicznych połączonych za pośrednictwem nowej sieci UE. Ponadto do końca 2021 r. zostanie uruchomiona nowa inicjatywa „Diagnostyka i leczenie nowotworów dla wszystkich” w celu ułatwienia dostępu do innowacyjnych diagnoz i innowacyjnego leczenia nowotworów.

• Poprawa jakości życia pacjentów chorych na raka i osób wyleczonych, w tym rehabilitacja, potencjalny nawrót nowotworu, choroby z przerzutami oraz środki wspierające integrację społeczną i reintegrację w miejscu pracy. 

Oprócz tego w celu wspierania nowych technologii, badań naukowych i innowacji zostanie utworzone nowe centrum wiedzy na temat raka. Przewiduje się również stworzenie europejskiej inicjatywy dotyczącej obrazowania raka, by wesprzeć opracowywanie nowych narzędzi wspomaganych komputerowo w celu udoskonalenia medycyny personalizowanej i innowacyjnych rozwiązań. Ponadto planuje się utworzenie „Inicjatywy na rzecz pomocy dzieciom chorym na nowotwór”, aby dzieci miały dostęp do szybkich i optymalnych metod wykrywania, diagnozy, leczenia i opieki. Wreszcie, aby określić tendencje, rozbieżności i nierówności między państwami członkowskimi i regionami, w 2021 r. utworzony zostanie rejestr nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom.