Pewni w leczeniu próchnicy, zagubieni w diagnostyce nowotworowej – badanie przygotowania zawodowego młodych lekarzy dentystów

Uniwersytet Medyczny w Poznaniu przeprowadził ogólnopolskie badanie dotyczące samooceny przygotowania zawodowego studentów ostatniego roku kierunku lekarsko-dentystycznego oraz lekarzy dentystów stażystów. Wyniki nie napawają optymizmem:

 polscy studenci stomatologii i młodzi lekarze dentyści czują się nieprzygotowani do części kluczowych procedur klinicznych 

– alarmują autorzy badania. 

Ogólnopolskie badanie, w którym udział wzięli przedstawiciele wszystkich dziesięciu uczelni medycznych w Polsce kształcących na kierunku lekarsko-dentystycznym, zainicjowali naukowcy z Kliniki Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu – dr hab. Kacper Nijakowski oraz lek. dent. Jakub Jankowski. Dostarcza ono cennych informacji na temat kwestii wymagających poprawy w programach nauczania stomatologii w Polsce. 

Do oceny wykorzystano zwalidowany kwestionariusz DU-PAS (Dental Undergraduates Preparedness Assessment Scale), obejmujący pytania dotyczące zarówno umiejętności klinicznych, jak i kompetencji społecznych. 

Pomysł zrodził się podczas jednej z konferencji naukowych, gdy natrafiliśmy na badanie ankietowe przeprowadzone w Arabii Saudyjskiej, z wykorzystaniem właśnie kwestionariusza DU-PAS. Od razu wiedzieliśmy, że musimy sprawdzić, jak wygląda sytuacja w Polsce. Po powrocie rozesłaliśmy zaproszenia do udziału do wszystkich ośrodków akademickich kształcących wówczas na kierunku lekarsko-dentystycznym. W badaniu uczestniczyli przedstawiciele wszystkich 10 uniwersytetów medycznych, które w danym momencie kształciły studentów kierunku lekarsko-dentystycznego 

– mówi dr hab. Kacper Nijakowski z Kliniki Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, jeden z inicjatorów badania. 

W sumie elektroniczną ankietę swojego przygotowania zawodowego wypełniło 1281 osób – 739 studentów ostatniego roku i 542 lekarzy dentystów stażystów (zeszłorocznych absolwentów). Większość respondentów stanowiły kobiety (75,1%). 

Dobrzy w zbieraniu wywiadu, słabo przygotowani do diagnostyki onkologicznej 

Wyniki dość wiarygodnie odzwierciedliły to, co wcześniej obserwowaliśmy w naszej uczelni. W ankiecie studenci i lekarze dentyści stażyści potwierdzili problemy, które zgłaszają na co dzień. Zastanawiało nas, jak wygląda to w innych ośrodkach akademickich i jak te wyniki przełożą się na realia w skali ogólnopolskiej. Szersze spojrzenie ujawnia, jak powszechne są te problemy

 – mówi lek. dent. Jakub Jankowski z Kliniki Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Choć większość uczelni osiągnęła porównywalne wyniki, niektóre nieznacznie wyróżniały się na tle innych. Jednak, jak podkreślają autorzy, należy pamiętać, że była to subiektywna samoocena, a nie analiza rzeczywistych kompetencji klinicznych. 

Największą pewność siebie ankietowani deklarowali w zakresie zbierania wywiadu medycznego, przeprowadzania badania stomatologicznego oraz leczenia próchnicy i odbudowy zębów materiałami estetycznymi. Jednak już w bardziej zaawansowanych procedurach, jak zakładanie koron protetycznych czy wykonywanie zdjęć skrzydłowo-zgryzowych, ich samoocena wyraźnie spadała. 

Szczególnie niepokojący jest niski poziom pewności w zakresie rozpoznawania zmian onkologicznych w jamie ustnej 

– dodaje lek. dent. Jakub Jankowski.

Zaobserwowano też istotne różnice w wynikach w zależności od płci i etapu edukacji – mężczyźni i stażyści uzyskali wyższe oceny w zakresie umiejętności manualnych i kompetencji społecznych. Jak podkreślają autorzy badania, ankietowani przede wszystkim zgłaszają problemy w zakresie profilaktyki i diagnostyki onkologicznej oraz przeprowadzania leczenia protetycznego, które często wymagają wiedzy wysokospecjalistycznej i wieloletniego doświadczenia klinicznego. 

Nie bez powodu kształcenie na kierunku lekarsko-dentystycznym składa się z kształcenia przed- i podyplomowego. Tym samym obserwujemy wzrost samooceny u lekarzy dentystów stażystów, co powinno wiązać się z faktycznym wzrostem poziomu umiejętności podczas bardziej zaawansowanych procedur klinicznych

 – uważają medycy. 

Przyszłość kształcenia lekarzy dentystów w Polsce – czas na reformę?

Wyniki badania są dostępne na stronie prestiżowego czasopisma „BMC Medical Education”. Co ważne, wszystkie uczelnie, których studenci wzięli udział w badaniu, zostały zaproszone do współautorstwa publikacji. Wyniki zaprezentowano również podczas konferencji w Lublinie, w obecności przedstawicieli ministerstwa zdrowia oraz środowisk akademickich oraz przekazano je Polskiej Komisji Akredytacyjnej podczas wizytacji na uniwersytecie. Badacze chcą, aby te dane posłużyły jako impuls do zmian.

Nasze badanie pozwoliło na analizę samooceny studentów i lekarzy dentystów stażystów pod kątem kluczowym umiejętności praktycznych i kompetencji społecznych. Jednak do pełnego obrazu sytuacji potrzebna jest dodatkowo analiza kliniczna tych umiejętności przez wykwalifikowany personel akademicki w sposób wystandaryzowany 

– dodaje dr hab. Kacper Nijakowski.

Jak podkreślają naukowcy, pora zacząć weryfikować realne kompetencje, a nie tylko samoocenę. 

Obecnie nie ma wdrożonego wystandaryzowanego narzędzia do oceny kompetencji klinicznych lekarzy dentystów równolegle na wszystkich uczelniach w kraju. Próbą takich działań będzie wprowadzony od naboru 2024/2025 obowiązkowy egzamin OSCE, który od roku akademickiego 2028/2029 stanie się częścią końcowej oceny studentów kierunku lekarsko-dentystycznego. Wierzymy, że przeprowadzone przez nas badanie, ze względu na udział wszystkich ośrodków akademickich, będzie stanowić punkt wyjścia dla decydentów, aby bardziej przyjrzeli się obszarom, w których przyszli i nowi lekarze dentyści zgłaszają problemy, już nawet w samoocenie. Nasze badanie to punkt wyjścia. Teraz konieczne są kolejne kroki: standaryzacja oceny klinicznej, realne zmiany programowe i wsparcie instytucjonalne

 – mówią naukowcy.