Jak Lekarski Egzamin Końcowy wygląda w innych krajach Europy?

Debata wokół Lekarskiego Egzaminu Końcowego nie ustaje. Kontrowersje wokół bazy pytań oraz jakości egzaminu powracają z każdą sesją egzaminacyjną. A jak wygląda weryfikacja wiedzy medycznej absolwentów oraz studentów ostatniego roku studiów za granicą? Wybraliśmy kilka europejskich krajów, by pokazać różnorodność i specyfikę lekarskich egzaminów państwowych za granicą. 

Niemcy

Egzamin Ärztliche Prüfung w Niemczech znacznie różni się od polskiego Lekarskiego Egzaminu Końcowego (LEK). Największą różnicą jest podzielenie go na trzy niezależne części zdawane w toku całych studiów. Do uzyskania prawa wykonywania zawodu niezbędne jest zdanie wszystkich części, a końcowa ocena jest sumą punktów uzyskanych na wszystkich etapach. Pierwsza część zdawana jest po drugim roku studiów, druga po piątym roku, a ostatnia po szóstym (praktycznym) roku, czyli na zakończenie studiów [1]. 

Pierwsza część, nazywana potocznie Physikum, obejmuje nauki podstawowe i przedkliniczne (chemia, biochemia, anatomia, biologia, fizjologia, fizyka, psychologia oraz socjologia). Składa się z części ustno-praktycznej oraz pisemnej. Test pisemny trwa dwa dni, po 4h każdego dnia, zawiera łącznie 320 pytań, a próg zdania to 60%. Jest organizowany i przeprowadzany przez organ państwowy IMPP (Institut für medizinische und pharmazeutische Prüfungsfragen), natomiast część ustno-praktyczną zdaje się na uczelniach macierzystych studentów.

Druga część to egzamin pisemny. Trwa trzy dni i, podobnie jak w przypadku Physikum, zawiera 320 pytań, a próg zdania wynosi 60%. Zakres tematyczny pytań to nauki kliniczne, takie jak choroby wewnętrzne, pediatria, ginekologia, neurologia, dermatologia i inne. Pytania dotyczą głównie przypadków klinicznych. 

Ostatnia część to egzamin ustno-praktyczny. Odbywa się dwa razy do roku: jesienią oraz wiosną i trwa dwa dni. Pierwszą częścią jest egzamin z udziałem pacjenta – zdający musi zebrać z nim wywiad, postawić diagnozę, ocenić rokowanie oraz przygotować plan leczenia. W drugim dniu odbywa się egzamin ustny przed komisją. Zakres tematyczny obejmuje choroby wewnętrzne, chirurgię oraz przedmiot wybrany przez zdającego [2]. 

Francja

We Francji odbywa się właśnie reforma kształcenia medycznego. Do tej pory studenci na ostatnim, szóstym, roku studiów zdawali Epreuves Classantes Nationales (ECN). Od jesieni 2023 roku egzamin (w nowej nazwie Epreuves Dématérialisées Nationales) zmienił również swoją strukturę. Zaliczenia przeprowadzane są przez organ państwowy CNG (Le Centre National de Gestion). 

Egzamin składa się z czterech części. Trzy z nich to testy zawierające około 100 pytań (otwartych i zamkniętych, z jedną lub wieloma prawidłowymi odpowiedziami). Czwarta część to zadania egzaminacyjne związane z dwoma medycznymi artykułami naukowymi. Zdający musi odpowiedzieć na pytania kliniczne oraz patofizjologiczne dotyczące artykułów. Obszar tematyczny pytań egzaminacyjnych to dokładnie wyszczególnione ponad 360 jednostek chorobowych, objawów patologicznych i sytuacji medycznych. Egzamin zdaje się na tabletach. 

Warto wspomnieć, że do odbycia obowiązkowego stażu podyplomowego, oprócz wyniku z teoretycznego egzaminu państwowego, liczy się również ocena przebiegu studiów medycznych oraz z egzaminów praktycznych. Egzamin praktyczny (w typie egzaminu OSCE) przeprowadzany jest wiosną na szóstym roku studiów, a więc kilka miesięcy po egzaminie teoretycznym. Odbywa się w tym samym czasie w całej Francji na uczelniach macierzystych studentów. Przewidziane są 356 scenariusze kliniczne, a każdy zdający ma przedstawione dziesięć z nich [3].

Szwajcaria

Egzamin federalny w Szwajcarii składa się z dwóch części: teoretycznej – Clinical Knowledge oraz praktycznej – Clinical Skills (w typie egzaminu OSCE). Odbywa się raz w roku. Do egzaminu mogą przystąpić absolwenci studiów medycznych. Egzamin teoretyczny podzielony jest na dwie części. Pierwsza część jest częścią teoretyczną – należy odpowiedzieć łącznie na 300 pytań (pytania z jedną prawidłową odpowiedzią, prawda/fałsz, a od 2023 roku również nowe formy pytań, w tym krótkie filmiki). Większość pytań to krótkie opisy przypadków. Egzamin zdawany jest na tabletach. Próg zdania określany jest na podstawie wyników w całym kraju. 

Egzamin praktyczny polega na odegraniu scenek przedstawiających sytuacje kliniczne z przeszkolonymi osobami, symulującymi objawy chorobowe. Składa się z 12 stacji. Zdający musi przeprowadzić wywiad, zbadać pacjenta, postawić diagnozę i zaproponować leczenie. Aby uzyskać prawo wykonywania zawodu, należy zdać obie części egzaminu. W Szwajcarii nie obowiązuje staż podyplomowy [4].

Norwegia

W Norwegii odbywa się wspólny teoretyczny egzamin końcowy dla wszystkich czterech Wydziałów Medycznych w kraju w drugim semestrze ostatniego roku studiów. Jest to egzamin pisemny, przeprowadzany online. Trwa 4h, zawiera 140 pytań wielokrotnego wyboru (jedna prawidłowa odpowiedź i trzy dystraktory). Zakres tematyczny to przede wszystkim nauki kliniczne, ale również takie przedmioty jak etyka medyczna czy biochemia. Większość pytań ma formę krótkich przypadków klinicznych. Po opublikowaniu wyników (dostępnych tego samego dnia), studenci mają tydzień na przesyłanie uwag i zastrzeżeń w specjalnym formularzu on-line. Ponadto, w podsumowaniu po opublikowaniu wyników można przeczytać uzasadnienie prawidłowej odpowiedzi na każde pytanie. Próg zdania ustalany jest na podstawie rozkładu wyników (70% z 90-centylowego wyniku) [5]. 

Hiszpania

W Hiszpanii, po ukończeniu studiów medycznych, można przystąpić do egzaminu Médico Interno Residente (MIR), który umożliwia dalsze kształcenie w ramach specjalizacji. Bez niego można pracować jedynie jako lekarz bez specjalizacji. Pod pewnymi względami hiszpański egzamin bardzo przypomina Lekarski Egzamin Końcowy. 

Jest to egzamin teoretyczny, pisemny. Składa się z 210 pytań wielokrotnego wyboru. Za każdą prawidłową odpowiedź przyznaje się 3 punkty, a za każdą błędną – odejmuje 1 punkt. Co ciekawe, 10 pytań z puli ma charakter rezerwowy, bowiem często zdarza się, że przez literówki lub inne błędy, kilka z pytań jest anulowanych. Nie ma oficjalnego zakresu tematycznego na egzamin, istnieje jednak „nieoficjalny” program, przygotowany na podstawie poprzednich egzaminów, które są opublikowane na stronie internetowej hiszpańskiego Ministerstwa Zdrowia. Wynik z egzaminu stanowi 90% oceny końcowej w rekrutacji na specjalizację lekarską, pozostałe punkty to ocena osiągnięć akademickich [6].  Na rynku hiszpańskim oferowane są liczne kursy zawierające bazy pytań z poprzednich testów, przygotowujące do egzaminu. Egzamin jest szeroko krytykowany przez środowiska studenckie, a pytania często określane jako niejednoznaczne, zbyt specjalistyczne czy nieistotne [7]. 

Czy w Polsce będzie lepiej? 

Egzaminy państwowe na zakończenie studiów przyjmują różne formy. Warto zauważyć, że wiele z nich zawiera obowiązkowy egzamin praktyczny OSCE, w Polsce obecny jedynie na niektórych uczelniach. W żadnym z opisanych wyżej państw nie funkcjonuje również baza pytań. Bez wątpienia istnieją w Europie wzorce, z jakich mogłoby czerpać Ministerstwo Zdrowia i Centrum Edukacji Medycznych, aby Lekarski Egzamin Końcowy nie tylko realnie weryfikował wiedzę, ale sprawiał, że zdanie go i chęć uzyskania jak najlepszego wyniku przynosiła prawdziwą satysfakcję studentom i absolwentom kierunków lekarskich.