9 miesięcy funkcjonowania Ministerstwa Zdrowia w ramach nowego rządu – podsumowanie prac

Eksperci z Gospodarczego Gabinetu Cieni Business Centre Club przeanalizowali, co udało się zrobić ze „100 konkretów na pierwsze 100 dni rządu”. Jak podkreślają, nie wdrożono elektronicznego systemu rezerwacji wizyt dla pacjentów, który miał spowodować skrócenie kolejek do lekarzy, wciąż nie są obsadzone wszystkie stanowiska konsultantów, a polityka kadrowa resortu zdrowia budzi niepokój. Pozytywnie oceniono natomiast rezultaty w zakresie pakietu bezpieczeństwa dla kobiet w tym wdrożenie programu refundacji in vitro. 

Ze „100 konkretów na pierwsze 100 dni rządu”, 14 dotyczyło systemu ochrony zdrowia. 10 z nich jest w trakcie realizacji lub zrealizowano. 

Anna Janczewska, minister ds. systemu ochrony zdrowia Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC, przekazała, że nadal nie wdrożono elektronicznego systemu rezerwacji wizyt dla pacjentów, który miał skrócić kolejki do lekarzy. 

W sierpniu ruszył nabór do programu pilotażowego centralnej e-rejestracji, który potrwa do 30 czerwca 2025. Obejmuje część badań profilaktycznych oraz wizyty w poradniach kardiologicznych. W 2023 roku zmarnowało się 1,3 mln wizyt, które nie zostały odwołane przez pacjentów. Powstaje pytanie, czy nie można byłoby wprowadzić w miarę szybko innych dodatkowych działań, by skrócić kolejki do lekarzy? 

– zastanawia się Anna Janczewska.

Eksperci BCC zwrócili uwagę, że nie obsadzono jeszcze wszystkich stanowisk konsultantów, w tym m.in. z zakresu zdrowia publicznego, stanowisko Głównego Ekonomisty Ochrony Zdrowia nadal jest wolne, a w resorcie zdrowia w ciągu 8 miesięcy dokonano już piątej reorganizacji i podziału kompetencji.

Zmiany, a przede wszystkim brak doświadczenia części kadry resortu nie służy prawidłowemu i sprawnemu jego funkcjonowaniu 

– uważa Anna Janczewska.

Eksperci BCC negatywnie ocenili też projekt rozporządzenia, który od 2025 roku ma skrócić (z 900 do prawie 170 pozycji) listę wskazań do rehabilitacji w warunkach szpitalnych. 

Pozytywnie oceniono natomiast rezultaty w zakresie pakietu bezpieczeństwa dla kobiet, w tym wdrożenie programu refundacji in vitro, zapewnienia dostępu do znieczulenia przy porodzie oraz możliwość wypisywania recept do antykoncepcji awaryjnej przez farmaceutów, wprowadzenie kar dla szpitali nierealizujących świadczeń zabiegu przerywania ciąży. 

Kolejki do lekarzy

Nie wdrożono elektronicznego systemu rezerwacji wizyt dla pacjentów, pomimo zapewnień minister zdrowia, że wdrożenie takiego rozwiązania jest proste. System ten miał w założeniu skrócić kolejki do lekarzy, co jest jedną z największych bolączek pacjentów korzystających z opieki zdrowotnej. W sierpniu ruszył nabór do programu pilotażowego centralnej e-rejestracji, który potrwa do 30 czerwca 2025 roku i obejmuje wybrane badania profilaktyczne oraz wizyty w poradniach kardiologicznych. Obecna sytuacja nie nastraja jednak optymistycznie, jeśli chodzi o szybkie rozwiązanie tego problemu. W 2023 roku zmarnowało się 1,3 mln wizyt, których pacjenci nie odwołali, z czego najwięcej dotyczyło świadczeń ortopedycznych, kardiologicznych, fizjoterapeutycznych, endokrynologicznych i onkologicznych. Eksperci z BCC zastanawiają się, czy możliwe byłoby szybkie wprowadzenie dodatkowych rozwiązań, które pomogłyby w skróceniu kolejek do lekarzy?

Polityka kadrowa Ministerstwa Zdrowia

Niepokój ekspertów z Gospodarczego Gabinetu Cieni Business Centre Club budzi polityka kadrowa Ministerstwa Zdrowia. W ciągu ostatnich ośmiu miesięcy resort przeszedł już piątą reorganizację, w tym kolejne zmiany podziału kompetencji. Mimo to wiele kluczowych stanowisk konsultantów pozostaje nieobsadzonych, w tym m.in. w obszarze zdrowia publicznego. Dodatkowo nadal nie powołano głównego ekonomisty ochrony zdrowia.

O obsadzie stanowisk nie zawsze decydują kompetencje, stanowiska obejmują czasami osoby bez żadnego doświadczenia w ochronie zdrowia. Taka karuzela zmian i brak doświadczenia części kadry resortu nie służy prawidłowemu i sprawnemu funkcjonowaniu

 – uważają eksperci.

Środowisko ochrony zdrowia wyraża również krytykę wobec ograniczonej otwartości minister zdrowia na rady i sugestie ekspertów.

Czarę goryczy przelewa próba politycznego podporządkowania Ministerstwu Zdrowia niezależnej organizacji, jaką jest Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Ministerstwo podjęło bowiem próbę wpływu na wybór dyrektora CMKP, odbierając tę rolę Kolegium Elektorów 

– przypominają eksperci. 

Ograniczenia w rehabilitacji

Ministerstwo Zdrowia planuje od przyszłego roku drastycznie ograniczyć listę wskazań do rehabilitacji w warunkach szpitalnych, zmniejszając ją z 900 do około 170 pozycji.

W przypadku szpitali dziecięcych oznacza to praktycznie ich likwidacje. Taka strategia może przynieść skutki odwrotne do zamierzonych oszczędności, generując dodatkowe koszty związane z wydłużeniem okresu niezdolności pacjentów do powrotu do pełnej sprawności 

– zwracają uwagę eksperci.

Resort zdrowia podjął decyzję o zmianach, mając na celu przeciwdziałanie nadużyciom w rehabilitacji, jakich dopuszczają się niektóre prywatne firmy świadczące te usługi. Jednak decyzja ta została oceniona jako zbyt pochopna. Krajowy konsultant w dziedzinie rehabilitacji sprzeciwia się wprowadzeniu tych regulacji w obecnej formie.

GOSPODARCZY GABINET CIENI BUSINESS CENTRE CLUB POZYTYWNIE OCENIŁ DZIAŁANIA RESORTU W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO KOBIET ORAZ ZAŁOŻEŃ ZMIAN SYSTEMOWYCH W OCHRONIE ZDROWIA. 

Bezpieczeństwo kobiet

W ramach realizacji rządowego pakietu bezpieczeństwa dla kobiet z „100 konkretów” osiągnięto postępy, dostosowując działania do obowiązujących przepisów. Do programu refundacji in vitro, który wystartował 1 czerwca, zakwalifikowało się już 15 tys. par, z czego 3 tys. kobiet jest obecnie w ciąży. Program zapewnia bezpłatne in vitro w 58 ośrodkach na terenie całego kraju. Na ten cel do 2028 roku przeznaczone będzie 2,5 mld zł, co umożliwi wsparcie dla 3 mln par. Dzięki konsekwentnym działaniom ministra zdrowia poprawiono również warunki opieki okołoporodowej, zwiększono dostęp do znieczulenia przy porodzie oraz umożliwiono farmaceutom wypisywanie recept na antykoncepcję awaryjną. Wprowadzono również kary dla szpitali, które odmawiają realizacji świadczeń związanych z przerywaniem ciąży. Powołano też zespół do spraw bezpieczeństwa zdrowotnego kobiet.

Koncepcja i założenia zmian systemowych w ochronie zdrowia

Minister zdrowia powołała Zespół ds. Zmian Systemowych w Ochronie Zdrowia, który od maja zajmuje się opracowywaniem opinii, współpracą z jednostkami Ministerstwa Zdrowia oraz przygotowywaniem rekomendacji dla ministra. Zgodnie z harmonogramem zespół ma przedstawić pierwsze efekty prac do końca października tego roku. W lipcu odbyło się spotkanie minister zdrowia z przedstawicielami samorządów wojewódzkich i powiatowych oraz dyrektorami szpitali, podczas którego zaprezentowano główne założenia planowanych zmian systemowych, w tym ideę powołania Powiatowych Centrów Zdrowia jako jednego z elementów „100 konkretów.” Wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny zapowiedział, że „we wrześniu rząd powinien rozpocząć prace nad kompleksową reformą systemu ochrony zdrowia, a od 1 stycznia wprowadzić ewentualnie projekt kompromisowy jako rozwiązanie zastępcze.”

Zmiana składki zdrowotnej

Planowana zmiana składki zdrowotnej, zapowiedziana w ramach „100 konkretów,” ma wejść w życie, przynajmniej częściowo, od 1 stycznia 2025 roku. Proponowane zmiany obejmują wprowadzenie składki w formie ryczałtowej i procentowej, jednak szczegóły dotyczące progów przejściowych są wciąż negocjowane. Premier zapewnił, że „przedsiębiorcy na pewno nie będą płacić składki od środków trwałych.” Nowa składka zdrowotna dla przedsiębiorców i osób samozatrudnionych będzie niższa od tej obowiązującej w poprzednich regulacjach rządowych.

EKSPERCI Z BCC PRZEKAZALI TEŻ SWOJE REKOMENDACJE

Ich zdaniem istnieje potrzeba pilnego opracowania strategii na wypadek kolejnej pandemii. Niezbędne jest pilne opracowanie strategicznego dokumentu, który określi zasady przygotowania kraju na kolejną pandemię oraz procedury działania. Autorzy kanadyjskiego raportu „The time to act is now” alarmują, że przyszła pandemia może okazać się groźniejsza niż COVID-19. Epidemiolodzy podkreślają, że wybuch kolejnej pandemii jest jedynie kwestią czasu i trzeba się przygotować się na nią skutecznie. Konieczne jest także przeprowadzenie audytu działań podjętych przez poprzedni rząd podczas pandemii, a wnioski z tego okresu powinny zostać uwzględnione w nowym dokumencie. Obecnie system ochrony zdrowia nie dysponuje jednoznacznymi wytycznymi dotyczącymi postępowania w takich sytuacjach. Przygotowanie takiej strategii wymagałoby współpracy z innymi resortami i powinno stać się jednym z priorytetów rządu oraz Ministerstwa Zdrowia. Kolejną kwestą, zdaniem BCC, jest zajęcie się ustawą o wynagrodzeniach, która budzi coraz więcej kontrowersji i wymaga pilnej dyskusji z udziałem wszystkich interesariuszy. W ciągu ostatnich trzech lat kosztowała NFZ 80 mld złotych i miała obowiązywać przez ten okres. Według ekspertów, Ministerstwo Zdrowia powinno dążyć do jej nowelizacji, ponieważ tegoroczne zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia nie przyniosło pacjentom widocznych korzyści, a szpitale, zmagające się z niedoborami środków, zmuszone są ograniczać przyjęcia.

Płace natomiast pochłaniają znaczną cześć szpitalnych budżetów, stanowiąc od 80 do 100 proc. budżetów jednostek 

– mówi Anna Janczewska.

Jak wyliczają eksperci, w systemie zdrowia może zabraknąć do końca roku 7–10 mld zł. Oprócz tego, ze względu na napięty termin realizacji Krajowego Planu Odbudowy, który ma się zakończyć z końcem sierpnia 2026 r., Ministerstwo Zdrowia powinno szczególnie zadbać o sprawne przeprowadzenie konkursów, by przeznaczone na ten cel 17 mld złotych zostało w całości i jak najbardziej efektywnie wykorzystane. Ministerstwo Zdrowia jest odpowiedzialne za reformy i inwestycje w ramach komponentu „D” w KPO: efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia. Zagadnienia funduszy europejskich podlegają pod Departament Oceny Inwestycji w Ministerstwie Zdrowia.

Pozostaje mieć nadzieję, że zatrudnione tam kierownictwo podoła tym ogromnym wyzwaniom, mimo że większość z nich nie posiada doświadczenia w ochronie zdrowia 

– uważa ekspertka.