Są wytyczne dla lekarzy i szpitali dotyczące aborcji

Minister zdrowia wraz z premierem i ministrem sprawiedliwości przedstawili wytyczne dotyczące przerywania ciąży. Jak zapowiedzieli, mają one zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne kobietom oraz bezpieczeństwo prawne lekarzom. 

Chcemy zamknąć decyzjami pewien rozdział, ale nie ostatni, walki w Polsce o dostęp do legalnej aborcji. Chociaż na ten moment nie ma możliwości zmiany prawa dotyczącego aborcji, chcemy zmienić realia jego stosowania. Pracowaliśmy wspólnie z panią minister zdrowia i z panem ministrem sprawiedliwości nad wytycznymi, które je zmienią. Skoro nie możemy szeroko otworzyć tej bramy z powodu braku większości w Sejmie, otwieramy furtkę. Szukamy takich sposobów działania, które w praktyce umożliwią dostęp do legalnej aborcji. Trudno znaleźć na sali sejmowej większość na rzecz projektów, które uczyniłyby aborcję do 12. tygodnia legalną. Nie oznacza to, że pozostajemy bezczynni w zakresie udostępnienia takich możliwości dla kobiet we wczesnym etapie ciąży. Nowe wytyczne zmienią nastawienie prokuratury oraz lekarzy 

– mówił premier Donald Tusk.

I zapowiedział, że dojdzie do jednoznacznej zmiany prawa, która uszanuje prawa kobiet w zakresie dostępu do aborcji.

Państwo będzie coraz skuteczniej stawało po stronie kobiety wtedy, kiedy będzie podejmowała te dramatyczne w jej życiu decyzje 

– dodał premier.

Jak mówił Donald Tusk, te wytyczne nie mogą zmienić przepisów prawa, bo potrzebna jest ustawa, ale zmieniają nastawienie i prokuratury i lekarzy, którzy "będą czuli, że jeśli staną po stronie kobiety, to prokuratura będzie także po stronie kobiety, a nie po stronie bezdusznych i złych zapisów". 

Wystarczy jedno zaświadczenie od lekarza 

Izabela Leszczyna, szefowa resortu zdrowia, przekazała, że te wytyczne mają być wykładnią stosowania obowiązującego prawa dla lekarzy i szpitali. 

Są dwa cele tych wytycznych. Po pierwsze, mają one zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne kobietom w ciąży, także tym, które ze względów zdrowotnych nie chcą donosić ciąży i oczekują jej terminacji, i mają zapewnić bezpieczeństwo prawne lekarzom, którzy będą te wytyczne stosować. Przesłanką do legalnego przerwania ciąży jest zagrożenie życia lub zdrowia kobiety oraz uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego. Zagrożenie zdrowia lub życia to dwie oddzielne przesłanki. Zaistnienie tylko jednej z nich wystarczy do przerwania ciąży. Ustawa nie precyzuje, czy chodzi o zdrowie somatyczne. Mówi ogólnie o pojęciu zdrowia. Jeśli kobieta zwróci się do lekarza psychiatry, który uzna, że jej ciąża jest zagrożeniem dla jej zdrowia psychicznego, to zaświadczenie od tego lekarza jest w świetle obowiązującego prawa wystarczającą przesłanką do terminacji ciąży. Ustawa nie precyzuje też, że zagrożenie zdrowia i życia ma być nagłe, wyjątkowo groźne. Ustawa nie mówi także o specjalizacji lekarza, który ma prawo do wydania takiego zaświadczenie. Ten lekarz ma mieć taką specjalizację, która będzie adekwatna do choroby kobiety ciężarnej 

– mówiła Izabela Leszczyna. 

I dodała, że kobieta w ciąży, zwracająca się do podmiotu leczniczego, który ma kontrakt z NFZ, z zaświadczeniem o tym, że ciąża jest zagrożeniem dla jej zdrowia, musi otrzymać tam świadczenie, jakim jest przerwanie ciąży.

Jeśli w takim podmiocie nie zostanie dokonana terminacja, to taki podmiot podlega karze. Kara dla placówki, która odmówi przeprowadzenia zabiegu, może wynieść do 2 proc. kontraktu lub może też ona stracić kontrakt z NFZ. Ponadto, Rzecznik Praw Pacjenta, uznając takie działanie za przekroczenie praw pacjenta, może nałożyć na taki podmiot karę do 500 tys. zł 

– mówiła Izabela Leszczyna. 

Co ważne, do podjęcia decyzji o aborcji będzie wystarczało jedno orzeczenie lekarskie.

Jeśli w szpitalu pojawi się pomysł zwołania konsylium, konieczność okazania drugiego orzeczenia, będzie to utrudnianie dostępu do procedury medycznej, która jest w koszyku świadczeń gwarantowanych 

– dodała minister zdrowia.

Wytyczne nie wykraczają poza obowiązujące prawo. 

Adam Bodnar: Prawa kobiet mają być w centrum 

Adam Bodnar, minister sprawiedliwości, odniósł się do kwestii przepisów dotyczących dopuszczalności aborcji w Polsce i zasad postępowania prokuratury.

Wydane w sierpniu wytyczne dla prokuratorów wskazują, że decyzja o aborcji ze względu na zdrowie psychiczne kobiety to okoliczność, która jest absolutnie dopuszczalna i nie powinna powodować zaangażowania prokuratury. Te wytyczne są wynikiem analizy 590 akt postępowań w tych sprawach. Ich celem jest uwrażliwienie prokuratorów i prokuratury na tego typu sprawy, na to, jak szczególną wagę powinniśmy przykładać do sytuacji kobiety, która znajduje się w trudnym momencie życiowym i w jaki sposób należy stosować te, wciąż obowiązujące przepisy prawa karnego, w taki sposób, by nie prowadzić do dodatkowej wiktymizacji, dodatkowego poniżenia. Bardzo ważnym elementem wytycznych jest odwołanie do wydanej jeszcze w 2023 roku decyzji Rzecznika Praw Pacjenta, który, interpretując przepisy ustawy z 1993 roku, uznał, że pojęcie zdrowia należy interpretować nie tylko w kategoriach zdrowia somatycznego, ale także psychicznego 

– mówił Adam Bodnar, szef MS.

I dodał, że ma nadzieję, że wytyczne "będą podstawą do kształtowania określonej praktyki funkcjonowania całego państwa".

Chodzi o to, żeby zmienić też atmosferę, filozofię działania państwa. Tu prawa kobiet mają być w centrum 

– mówił Bodnar.

Wytyczne w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży są dostępne tutaj.