Kiedy należy skierować pacjenta na operację bariatryczną?

Operację bariatryczną należy rozważyć u pacjentów i pacjentek z otyłością III stopnia (BMI ≥40 kg/m² lub ≥35 kg/m² z powikłaniami) oraz w przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów. Wskazania obejmują także BMI 30-34,9 kg/m² w szczególnych sytuacjach, np. przy cukrzycy typu 2. Decyzja powinna być poprzedzona interdyscyplinarnym przygotowaniem i szczegółową oceną korzyści oraz ryzyka.

Wprowadzenie

Według szacunków z ostatnich lat około 500 tysięcy osób w Polsce zmaga się z otyłością olbrzymią, co czyni ją poważnym problemem zdrowotnym. Stan ten znacząco obniża jakość życia oraz prowadzi do licznych powikłań, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy choroby sercowo-naczyniowe. Leczenie chirurgiczne jest często jedynym skutecznym rozwiązaniem w długoterminowej walce z otyłością III stopnia, szczególnie gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów.

Kwalifikacja do operacji

Zasady kwalifikacji do operacji bariatrycznej, zgodnie z wytycznymi ASMBS (American Society for Metabolic and Bariatric Surgery) i IFSO (International Federation for the Surgery of Obesity and Metabolic Disorders), obejmują:

• BMI jako podstawowe kryterium:
  • BMI ≥40 kg/m² u pacjentów bez chorób współistniejących;
  • BMI ≥35 kg/m² u osób z powikłaniami otyłości, takimi jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy obturacyjny bezdech senny;
  • BMI 30-34,9 kg/m² w szczególnych przypadkach, np. gdy leczenie zachowawcze zawiodło.
• wiek: brak górnej granicy wiekowej, choć wymagana jest indywidualna ocena ryzyka i korzyści;
• specjalne wskazania: operację można rozważyć jako terapię pomostową przed innymi zabiegami chirurgicznymi wymagającymi redukcji masy ciała.

Przygotowanie do operacji bariatrycznej

Skuteczność leczenia bariatrycznego zależy od właściwego przygotowania pacjenta lub pacjentki, które wymaga współpracy wielu specjalistów i może trwać do 12 miesięcy. Proces obejmuje:

• szczegółową ocenę stanu zdrowia i optymalizację leczenia powikłań,
• edukację pacjenta/pacjentki na temat diety, aktywności fizycznej i oczekiwanych rezultatów,
• wstępną redukcję masy ciała, aby zmniejszyć ryzyko powikłań okołooperacyjnych.

Celem jest nie tylko bezpieczne przeprowadzenie zabiegu, ale także długotrwałe utrzymanie efektów leczenia.

Korzyści i opieka pooperacyjna

Operacje bariatryczne prowadzą do znaczącej redukcji masy ciała, poprawy jakości życia oraz zmniejszenia ryzyka powikłań otyłości, takich jak choroby sercowo-naczyniowe. Długoterminowa opieka, zgodna z protokołem ERABS (Enhanced Recovery After Bariatric Surgery), jest kluczowa dla osiągnięcia trwałych rezultatów i ograniczenia powikłań. Zaleca się, aby pacjent/pacjentka pozostawał/a pod regularną kontrolą ośrodka chirurgicznego w perspektywie długoterminowej.

Referencje

1. Bąk‑Sosnowska M., Białkowska M., Bogdański P., Chomiuk T., Dobrowolski P., Gałązka‑Sobotka M., Holecki M., Jankowska‑Zduńczyk A., Jarosińska A., Jezierska M., Kamiński P., Kłoda K., Kręgielska‑Narożna M., Kuryłowicz A., Lech M., Major P., Mamcarz A., Mastalerz‑Migas A., Matyjaszek‑Matuszek B., Ostrowska L.,  Piwońska‑Solska B., Płaczkiewicz‑Jankowska E., Prejbisz A., Stachowska E., Stelmach‑Mardas M., Szeliga J., Szulińska M.,  Tarnowski W., Tomasiewicz K., Tomasik T., Tomiak E., Walczak M., Wyleżoł   M., Żak‑Gołąb A.: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Med. Prakt. wyd. specj.; wrzesień 2024: 1–116