Ratownicy medyczni czekają na zmiany – rozmowa z dr. n. med. i n. o zdr. Michałem Kucapem

Rozmowa z dr n. med. i n. o zdr. Michałem Kucapem, krajowym ekspertem Ratownictwa Medycznego Polskiego Towarzystwa Ratowników Medycznych 

– Szykują się spore zmiany w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Czy ten projekt spełnia oczekiwania środowiska?

Można powiedzieć, że częściowo spełnia postulaty, o które zabiegaliśmy. Na pewno oczekiwaną zmianą jest projekt ustawy o zmianie ustawy o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w artykule 18. Ujęto w nim kartę ustawicznego rozwoju ratownika medycznego oraz problemy z prawem wykonywania zawodu ratowników, którzy ukończyli edukację po 22 czerwca 2023 r. Czekaliśmy też na zapis dotyczący dodatku za przepracowane godziny nocne i świąteczne. Tego nam brakowało od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemiologicznego na terenie naszego kraju. To jest zapis, który bardzo pozytywnie został odebrany w środowisku ratowników medycznych.

–  Projekt nowelizacji ustawy o ratownictwie medycznym zakłada również, że jeden szpitalny oddział ratunkowy będzie zabezpieczał obszar zamieszkały przez nie więcej niż 200 tys. mieszkańców, w tym pozwalający na dotarcie zespołu ratownictwa medycznego z miejsca zdarzenia do tego oddziału w czasie nie dłuższym niż 45 minut. Inną zmianą jest czas przyjęcia pacjenta w izbie przyjęć lub szpitalnym oddziale ratunkowym od zespołu ratownictwa medycznego. Ma wynosić 15 minut. Czy to realne? 

Z natury jestem optymistą i wierzę, że to będzie zrealizowane. Wszystko zależy od lokalizacji szpitala i napływu pacjentów. Tak naprawdę, aby ten czas był realny i możliwy do osiągnięcia, jest wymagana ogromna współpraca oddziałów szpitalnych z izbami przyjęć lub szpitalnymi oddziałami ratunkowymi. Zdarza się, że gdy pacjent długo przebywa w izbie przyjęć lub w szpitalnym oddziale ratunkowym, pojawia się problem przekazania do dalszej hospitalizacji w oddziale. Czasami te oddziały są przepełnione lub jest brak współpracy pomiędzy oddziałem a izbą przyjęć czy SOR-em. Zapis w ustawie na pewno pozwoli na ograniczenie tego typu sytuacji, gdy pacjenci są bez wskazań przetrzymywani w izbie przyjęć lub szpitalnym oddziale ratunkowym. Najczęściej dzieje się to w godzinach nocnych. Aby zapis w ustawie był realizowany, wymagana jest wzorowa współpraca całego personelu szpitalnego.

– W projekcie pojawiła się też propozycja, by motocykle ratunkowe, prowadzone przez osobę uprawnioną do medycznych czynności ratunkowych, które dotychczas były składową wybranych zespołów ratownictwa medycznego, jeździły samodzielnie do zdarzeń. Na każde 400 tys. mieszkańców ma przypadać maksymalnie jeden zespół motocyklowy i mają one działać od 1 maja do 30 września, do 12 godzin w ciągu jednej doby. Jak wiele takich motocykli mamy w Polsce? 

Motocykle ratunkowe są idealnym rozwiązaniem, szczególnie w dużych miastach. Docierają do miejsca zdarzenia znacznie szybciej niż ambulans. Faktycznie, obecnie funkcjonujące motocykle ratunkowe w większości przypadków są przypisane do zespołu specjalistycznego, a ich interwencja, czyli wyjazd, jest w momencie zadysponowania wizyty zespołowi specjalistycznemu. Jednak kilka motocykli funkcjonujących w Polsce jest już wpisanych jako motocykle współpracujące z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne. Polega to na tym, że taki motocykl jest wysyłany przez dyspozytora medycznego. Niestety, obecnie problem polega na braku widoczności tego motocyklu w systemie SWD PRM (Systemu Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego – red.), dlatego konieczne są zmiany. Motocykle będą prowadzone przez osoby z wykształceniem medycznym, zgodnie z wymogami w ustawie, czyli: przez lekarza systemu, ratownika medycznego lub pielęgniarza czy pielęgniarkę systemu. Będą wysyłane do zdarzeń, w których będzie bezpośredni stan zagrożenia życia oraz do miejsc trudno dostępnych, gdzie dojazd zespołu ratownictwa medycznego nie będzie możliwy. Obecnie na terenie naszego kraju mamy motocykle w dużych miastach takich jak: Łódź, Bydgoszcz, Białystok, Zielona Góra, Gdańsk, Olsztyn, Katowice, Sosnowiec. Jest ich około 10 w Polsce. 

– Rząd planuje również uregulować kwestię dodatków za pracę w niedzielę, święta i w godzinach nocnych dla zespołów ratownictwa medycznego. Na jakie stawki liczą ratownicy medyczni?

Dodatek za przepracowane godziny nocne oraz w niedzielę czy święta, tzw. 45 i 65%, był już wypłacany w trakcie przepisów regulujących stan zagrożenia epidemiologicznego na terenie naszego kraju. Niestety, po wycofaniu przepisów związanych ze stanem pandemicznym, dodatek ten w niektórych podmiotach wstrzymano. Tu była potrzebna regulacja prawna, aby dysponenci ratownictwa medycznego mogli dalej je wypłacać. W wielu przypadkach dodatek wypłacano na zasadzie porozumienia dysponenta ratownictwa medycznego z pracownikami. Stawki te wynoszą 45% dodatku do godziny za pracę w nocy oraz 65% dodatku do godziny za pracę w święta lub niedzielę.

– Czego pana zdaniem zabrakło w ustawie?

Jest kilka zagadnień, które należałoby omówić, ale nie da się wszystkich zmian wyprowadzić jednorazowo. W mojej ocenie bardzo zabrakło tematyki związanej z oceną jakości i poszczególnymi medycznymi czynnościami ratunkowymi wykonywanymi przez personel zespołu ratownictwa medycznego. Środowisko oczekuje także wcześniejszych emerytur.

Praca powyżej 55. roku życia czy w wieku 60 lat jest niemożliwa w tym zawodzie. Osoba w tym wieku często ma ograniczenia fizyczne, a praca w zespole dwuosobowym jest dużym obciążeniem psychicznym i fizycznym. Straż pożarna czy policja w wieku 55 lat odchodzą na emeryturę. Kolejne dwa nasze postulaty, wysłane do Ministerstwa Zdrowia, to rozpoczęcie standaryzacji procesu udzielania medycznych czynności w zespołach ratownictwa medycznego oraz rozpoczęcie wdrożenia wykorzystania mierników jakości udzielania medycznych czynności ratunkowych w zespołach ratownictwa medycznego i SOR-ach.