Komunikacja z pacjentem – jakie znaczenie ma dla lekarzy?

Najnowsze badanie, przeprowadzone z udziałem 427 lekarzy przez badaczy z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, pokazuje, jakie postawy prezentują medycy wobec nauki umiejętności komunikacyjnych. 

Naukowcy z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego przeprowadzili badanie dotyczące postaw lekarzy będących w trakcie szkolenia specjalizacyjnego wobec nauki umiejętności komunikacji lekarz-pacjent. Wzięło w nim udział 427 lekarzy z CMKP, specjalizujących się w różnych dziedzinach medycyny. Ponad 50% osób było poniżej 30. roku życia, a 70% badanych stanowiły kobiety. Wyniki opublikowano w czasopiśmie Medical Science Monitor.

Pytaliśmy o różne aspekty umiejętności komunikacyjnych. Interesowało nas m.in.: czy lekarze postrzegają komunikację jako kluczowe narzędzie w swojej pracy zawodowej i czy uważają, że silne umiejętności komunikacyjne są niezbędne, aby być dobrym lekarzem. Chcieliśmy się też dowiedzieć, czy medycy są zainteresowani rozwijaniem umiejętności komunikacyjnych, uznając je za równie istotne, jak poszerzanie wiedzy zawodowej. Pytaliśmy lekarzy w trakcie specjalizacji o naukę komunikacji medycznej, bo jesteśmy przekonani o tym, że skuteczna komunikacja w relacji lekarz-pacjent, ale także w zespole diagnostyczno-terapeutycznym jest kluczowa, jeśli chcemy podnieść jakość udzielanych świadczeń zdrowotnych i poprawić bezpieczeństwo pacjentów 

– mówi Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska, współautorka badania, rzecznik prasowy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. 

Kobiety chętniej się uczą?

Wyniki analizy pokazują, że kobiety wykazały bardziej pozytywne postawy wobec nauki umiejętności komunikacyjnych niż mężczyźni. Lekarze w wieku 41–50 lat osiągali najwyższe wyniki pozytywnych postaw. Choć różnice wiekowe nie zawsze okazały się statystycznie istotne, grupa ta wyróżniała się szczególnym entuzjazmem wobec rozwijania kompetencji komunikacyjnych.

Ich bardziej pozytywne nastawienie może wynikać m.in. z większej świadomości znaczenia skutecznej komunikacji dla poprawy jakości opieki nad pacjentem oraz z praktycznych doświadczeń, w których nieodpowiednia komunikacja prowadziła do nieporozumień lub problemów w leczeniu pacjentów. Te wyniki są o tyle zaskakujące, że stoją w przeciwieństwie do niektórych wcześniejszych badań sugerujących, że to młodsi lekarze są bardziej otwarci na rozwój kompetencji w tym obszarze 

– wyjaśnia Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska. 

Wyniki wskazały też, że rozwiedzeni lekarze prezentowali najwyższe wartości pozytywnych postaw. Z kolei dłuższy staż zawodowy wiązał się z bardziej negatywnym nastawieniem do nauki umiejętności komunikacyjnych. 

Kursy powinny być dopasowane do różnych grup 

Zdaniem badaczy z CMKP, wyniki badań podkreślają konieczność zindywidualizowanego podejścia do edukacji w zakresie komunikacji wśród kadry lekarskiej.

Skuteczność programów szkoleniowych w zakresie komunikacji wymaga uwzględnienia potrzeb tych grup, w których mogą wystąpić bariery utrudniające zaangażowanie w proces doskonalenia tego typu kompetencji miękkich. We wnioskach podkreślamy zatem, że programy szkoleń trzeba dostosować do odbiorców, m.in. wskazując, że szkolenia dla lekarzy z większym stażem powinny koncentrować się na wykorzystaniu ich rozległego doświadczenia, a z kolei programy dla lekarzy na wczesnym etapie kariery mogą kłaść większy nacisk na podstawowe umiejętności i pokazywać długoterminowe korzyści płynące ze skutecznej komunikacji. Wszystkie formy edukacji medycznej powinny obejmować uczenie się oparte na przypadkach, symulacje w warunkach możliwie zbliżonych do rzeczywistych i praktyki, także wykorzystujące analizę wideo. Są to sprawdzone i efektywne formy nauki umiejętności miękkich 

– mówi Pochrzęst-Motyczyńska. 

Przypomnijmy, że od roku akademickiego 2024/2025 obowiązują nowe standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którymi zajęcia z zakresu komunikacji z pacjentami i umiejętności pracy zespołowej mają charakter obowiązkowy. Na te zajęcia standard kształcenia przewiduje nie mniej niż 120 godzin podczas studiów, co ma na celu podniesienie jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych oraz poprawę bezpieczeństwa pacjentów.