Coraz więcej skarg pacjentów na brak informacji od lekarzy

Coraz więcej osób skarży się, że lekarze nie wywiązują się z obowiązku informacyjnego. W 2024 roku do Rzecznika Praw Pacjenta wpłynęło ponad 10 tysięcy zgłoszeń dotyczących naruszenia prawa pacjenta do informacji, a w samych trzech pierwszych kwartałach 2025 roku już blisko 7 tysięcy.

Lekarz ma obowiązek przekazać pacjentowi pełne, jasne i zrozumiałe informacje, tak aby mógł on w sposób świadomy podjąć decyzję dotyczącą leczenia. Zakres obowiązku informacyjnego lekarza zależy od wieku, stanu i woli pacjenta.

Świadomy pacjent to bezpieczny pacjent. Obowiązek informacyjny lekarza nie jest formalnością, ale elementem budowania zaufania i wspólnego podejmowania decyzji o leczeniu. Naszym celem jest, by każdy pacjent w Polsce wiedział, że ma prawo pytać i oczekiwać jasnych odpowiedzi 

– podkreśla Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.

Z danych Rzecznika wynika jednak, że w praktyce prawo to często bywa lekceważone. W 2024 roku aż połowa zgłoszeń od pacjentów dotyczyła braku informacji o przysługujących im prawach. W sumie wpłynęło 10 415 zgłoszeń. Skargi odnosiły się również do problemów z procedurą składania skarg. W ciągu pierwszych 3 kwartałów 2025 r. do Rzecznika spłynęło 6911 sygnałów i zgłoszeń. Dotyczyły one problemów z uzyskaniem informacji o stanie zdrowia lub zrozumiałego wyjaśnienia procedur medycznych. 

Jakich informacji powinien udzielić lekarz?

Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że obowiązek informacyjny lekarza to nie tylko wymóg formalny, ale element prawny i etyczny, który buduje partnerską relację z pacjentem. Prawo pacjenta do informacji obejmuje m.in. wiedzę o stanie zdrowia, rozpoznaniu, planowanym leczeniu, jego skutkach i możliwych następstwach, rokowaniu. Lekarz powinien przekazywać te dane w sposób zrozumiały i dostosowany do możliwości pacjenta, a pacjent ma prawo pytać i domagać się odpowiedzi w sposób dla siebie zrozumiały.

Obowiązek informacyjny realizowany jest w formie rozmowy z pacjentem. Nie ma wymogu zachowania szczególnej formy, jednak dla celów dowodowych ważne jest jej odpowiednie udokumentowanie 

– podkreśla Rzecznik. 

– Pacjent pełnoletni i przytomny – otrzymuje pełną informację o swoim stanie zdrowia oraz planowanym leczeniu.
– Pacjent małoletni powyżej 16 roku życia – prawo do informacji przysługuje zarówno jemu, jak i przedstawicielowi ustawowemu.
– Pacjent małoletni poniżej 16 roku życia – informacje otrzymuje przedstawiciel ustawowy, a pacjentowi przekazuje się je w zakresie i formie odpowiedniej do jego możliwości zrozumienia.
– Pacjent nieprzytomny lub niezdolny do zrozumienia informacji – informacje przekazywane są osobie bliskiej lub upoważnionej.
– Pacjent może również wskazać osobę lub osoby, którym lekarz będzie przekazywać informacje o jego stanie zdrowia.
– Na żądanie pacjenta lekarz może ograniczyć lub wyłączyć udzielanie informacji.
– Lekarz może ograniczyć informacje o rokowaniu, jeśli ich ujawnienie mogłoby zaszkodzić pacjentowi – wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, z poszanowaniem dobra pacjenta.

W ramach działań edukacyjnych, Rzecznik udostępnił grafikę opracowaną we współpracy z Uniwersytetem SWPS w projekcie Legal Design. Pokazuje ona, kto i w jakim zakresie powinien otrzymywać informacje o stanie zdrowia – od pacjentów pełnoletnich, przez małoletnich, aż po osoby niezdolne do świadomego wyrażenia zgody.