Radiologia – czy praca zdalna faktycznie jest możliwa?

Podczas pierwszego jesiennego naboru na specjalizacje w 2023 r. najpopularniejszą dziedziną okazała się Radiologia i diagnostyka obrazowa. Przyczyn tak dużego zainteresowania tą specjalnością pośród studentów i lekarzy stażystów można upatrywać m.in. w preferowanym przez niektórych ograniczonym i krótkotrwałym kontakcie z pacjentem, jak również w nieustannym rozwoju teleradiologii i wynikających z tego faktu perspektywach komfortowej pracy.

Czym jest teleradiologia?

Czas pandemii i powszechna izolacja wymusiły na pracodawcach doskonalenie rozwiązań umożliwiających pracę na odległość. Nie inaczej było w radiologii. W maju 2019 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej wykonywanej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. 

Dokument ten szczegółowo wyznaczył standardy opieki zdrowotnej dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej, wreszcie porządkując wszystkie aspekty prawne. Zdefiniował też teleradiologię jako usługę polegającą na elektronicznym przesyłaniu obrazów radiologicznych, w celu ich opisu lub konsultacji, z jednego miejsca do innego za pomocą łączy do transmisji zapewnionych przez niezależnego dostawcę.

Obecnie – mimo zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego – codziennością jest opisywanie badań poza miejscem ich wykonania, a specjaliści za pomocą telemedycyny prowadzą nadzór nad rezydentami.

Dla kogo praca zdalna?

Zgodnie z rozporządzeniem, usługa teleradiologiczna może być wykonywana przez lekarza, który:

• w przypadku badań radiograficznych – posiada specjalizację I stopnia w dziedzinie rentgenodiagnostyki, radiologii lub radiodiagnostyki lub specjalizację II stopnia/tytuł specjalisty w dziedzinie rentgenodiagnostyki, radiologii, radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej;
• w przypadku badań tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego oraz cyfrowej angiografii subtrakcyjnej – posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie rentgenodiagnostyki, radiologii, radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej.

Wyżej wymienione kryteria jasno wskazują, że lekarz będący w trakcie szkolenia specjalizacyjnego z dziedziny radiologii i diagnostyki obrazowej nie może wykonywać swoich obowiązków w sposób zdalny. Niestety, wizja pracy w domowym zaciszu, zaraz po zakończeniu stażu podyplomowego, okazuje się marzeniem nie do spełnienia dla młodych medyków.

Przed lekarzami, którzy uzyskali tytuł specjalisty, pojawiają się liczne możliwości pracy na odległość. Wiele prywatnych firm, które świadczą szpitalom usługi z zakresu teleradiologii, zapewnia bardzo atrakcyjne wynagrodzenie. Posiadając zapewnioną przez pracodawcę stację do diagnozy i opisu badań, można pracować więc bez wychodzenia z domu.

Co sądzą pacjenci?

W maju 2022 r. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wyniki kontroli dotyczącej wykorzystania potencjału wysokospecjalistycznej aparatury medycznej. Dowiadujemy się z nich o niepokojąco wysokim odsetku badań obrazowych, które na opis musiały czekać ponad 2 tygodnie – wyniósł on 16%. 

Kontrolerzy byli szczególnie zaniepokojeni badaniami ze skierowaniami pilnymi, których opisy pojawiły się dopiero po dwóch miesiącach. Szpitale, tnąc koszty, wprowadzają outsourcing (korzystają z usług firm zewnętrznych). Powoduje to, że np. badanie przeprowadzone w szpitalnej pracowni tomografii komputerowej nie trafia prosto do pracującego tam radiologa, a może zająć miejsce w kolejce u lekarza pracującego na drugim końcu kraju. Budzi to oczywiste niezadowolenie pacjentów. 

Jak rysuje się przyszłość?

W środowisku medycznym od dłuższego czasu toczy się dyskusja na temat ryzyka zastąpienia lekarzy radiologów przez sztuczną inteligencję. Obecnie sytuacja w Polsce wygląda wręcz przeciwnie – wzrost znaczenia diagnostyki obrazowej, starzenie się społeczeństwa oraz popularyzacja programów skriningowych spowodowały deficyt specjalistów tej dziedziny. Co więcej, badania są coraz dokładniejsze, a to implikuje wydłużenie czasu potrzebnego na stworzenie opisu, od którego niejednokrotnie zależą dalsze decyzje terapeutyczne. 

Algorytmy AI (ang. artificial intelligence) znajdują szerokie zastosowanie m.in. w diagnozowaniu zmian nowotworowych, a prace nad powszechnym wykorzystaniem tej technologii w badaniach przesiewowych są coraz bardziej zaawansowane. W 2023 roku czasopismo "The Lancet Digital Health" opublikowało wyniki badań, w których porównano tradycyjną ocenę mammografii, przeprowadzaną przez dwóch radiologów, z analizą wykonaną przez jednego lekarza przy wsparciu algorytmu sztucznej inteligencji. Okazało się, że specjalista wspomagany AI wykrył o 4% więcej przypadków raka piersi niż  dwaj radiolodzy oceniający jeden obraz. Autorzy podkreślają, że dalsze wdrożenie tego algorytmu w innych ośrodkach badawczych ma na celu odciążenie lekarzy i przekierowanie ich uwagi na zaawansowaną diagnostykę. Chociaż nauka sztucznej inteligencji wciąż trwa, to nadal nie jest ona w stanie holistyczne podejść do pacjenta i, w przeciwieństwie do lekarza, nie da się jej ukarać za błąd.

Podsumowując, w dzisiejszym dynamicznie zmieniającym się świecie z rosnącym znaczeniem wirtualnej rzeczywistości, radiologia i diagnostyka obrazowa to interesująca ścieżka rozwoju kariery. Specjalista w tej dziedzinie dysponuje możliwościami wykonywania swoich obowiązków praktycznie w całości w sposób zdalny. Nowoczesne technologie nie tylko nie zastąpią radiologa, a wręcz stworzą mu dodatkowe możliwości pracy.