Polipy endometrialne – jak zarządzać ryzykiem onkologicznym?

Polipy endometrialne (EPs) są jedną z najczęstszych zmian wykrywanych w macicy, zarówno u kobiet przed, jak i po menopauzie. Chociaż większość z nich ma charakter łagodny, istnieje potencjalne ryzyko transformacji do nowotworu złośliwego. Skuteczne zarządzanie ryzykiem onkologicznym wymaga właściwej diagnostyki, oceny czynników ryzyka oraz wyboru odpowiedniego sposobu leczenia.

Patofizjologia i czynniki ryzyka przemiany złośliwej

Polipy endometrialne to egzofityczne rozrosty gruczołów i zrębu endometrium. Mogą być pojedyncze lub mnogie, różnią się rozmiarem i strukturą. Ryzyko ich złośliwej transformacji zwiększa się wraz z:

1. wiekiem (szczególnie po menopauzie),
2. obecnością krwawienia z macicy,
3. terapią tamoksyfenem,
4. występowaniem zespołów genetycznych, takich jak Lynch czy Cowden,
5. nadciśnieniem tętniczym, otyłością i terapią hormonalną​.

Szacuje się, że ryzyko nowotworzenia w polipach wynosi od 0% do 12.9%, przy czym najwyższe wartości notowane są w grupie kobiet po menopauzie.

Diagnostyka polipów endometrialnych

Transwaginalne USG jest podstawową metodą wykrywania EPs, szczególnie w fazie proliferacyjnej cyklu. Użycie funkcji Doppler poprawia czułość wykrycia poprzez identyfikację unaczynienia polipów​. Sonohisterografia zwiększa dokładność diagnostyczną, a histeroskopia pozostaje złotym standardem — umożliwia bezpośrednią wizualizację i jednoczesne pobranie wycinków.

Biopsja endometrium wykonywana w sposób ślepy ma ograniczoną wartość diagnostyczną i nie powinna być stosowana jako metoda pierwszego wyboru​.

Strategie zarządzania ryzykiem onkologicznym

1. Ocena ryzyka

Każdy przypadek powinien być analizowany indywidualnie z uwzględnieniem:

1. statusu menopauzalnego,
2. obecności objawów (krwawienia),
3. wielkości polipa (>10 mm istotnie zwiększa ryzyko nowotworzenia),
4. ekspozycji na tamoksyfen,
5. wywiadu rodzinnego w kierunku nowotworów​.

2. Kiedy usuwać polipy?

Bezwzględne wskazania do polipektomii obejmują:

1. objawowe polipy (najczęściej nieprawidłowe krwawienia z macicy),
2. polipy u kobiet po menopauzie,
3. polipy >10 mm,
4. polipy u kobiet stosujących tamoksyfen,
5. polipy w przebiegu zespołów genetycznych predysponujących do nowotworzenia​.

Postępowanie zachowawcze (obserwację) można rozważyć w przypadku:

1. małych (<10 mm) bezobjawowych polipów u kobiet przed menopauzą bez dodatkowych czynników ryzyka​.

3. Techniki leczenia

Histeroskopia operacyjna jest metodą z wyboru — umożliwia usunięcie zmiany w całości pod kontrolą wzroku, minimalizując ryzyko pozostawienia tkanek resztkowych​.

Nowoczesne techniki histeroskopowe obejmują:

1. mechaniczne resektory,
2. resektoskopy bipolarne,
3. laserowe wycinanie diodowe​.

Blind curettage (dilatacja i łyżeczkowanie) nie jest zalecana ze względu na niską skuteczność i ryzyko pozostawienia fragmentów polipa​.

Profilaktyka EP i dalsze postępowanie

1. Lewonorgestrelowy system domaciczny może zmniejszać częstość występowania polipów u kobiet leczonych tamoksyfenem, jednak jego stosowanie w profilaktyce nowotworzenia wymaga dalszych badań​.
2. Monitorowanie po polipektomii zalecane jest zwłaszcza u kobiet z czynnikami ryzyka nawrotu (wielokrotne polipy, polipy duże, niepełne resekcje).
3. Rekalkulacja ryzyka po zabiegu powinna obejmować analizę histopatologiczną usuniętego materiału.

Podsumowanie

Zarządzanie ryzykiem onkologicznym w przypadku polipów endometrialnych wymaga dokładnej diagnostyki, identyfikacji pacjentek wysokiego ryzyka oraz preferowania histeroskopowej resekcji jako standardu leczenia. Personalizacja decyzji klinicznych w oparciu o indywidualne czynniki ryzyka i dostępne technologie minimalizuje ryzyko nowotworzenia i poprawia wyniki kliniczne.