Wyszukaj w publikacjach
7 kluczowych aspektów bilansów zdrowia dziecka – co warto zapamiętać?
Profilaktyka zdrowotna to pojęcie, które dotyczy nie tylko osób dorosłych, ale także pacjentów pediatrycznych. Podstawową formą jej realizacji wśród najmłodszych pacjentów są bilanse zdrowia dziecka. Które z aspektów ich przeprowadzania zasługują na szczególną uwagę?
Bilanse profilaktyczne, które zostały omówione w cyklu nagrań, to:
1. Znaczenie pierwszej wizyty patronażowej
Między 1. a 4. tygodniem życia dziecka realizowana jest pierwsza wizyta patronażowa. Ma ona na celu nie tylko ocenę stanu zdrowia noworodka, ale także wsparcie rodziców w nowej sytuacji życiowej.
Szczegółowy wywiad, uwzględniający m.in. pytania o żółtaczkę fizjologiczną czy otrzymane szczepienia i prowadzoną suplementację, powinien zostać uzupełniony o badanie przedmiotowe. Poza badaniami antropometrycznymi istotne jest wykonanie badań przesiewowych w kierunku licznych schorzeń, w tym wrodzonej dysplazji stawów biodrowych.
2. Systematyczność badań w pierwszym roku życia
W pierwszym roku regularne badania bilansowe zwykle skorelowane są ze szczepieniami obowiązkowymi – z tego powodu odbywają się zazwyczaj między 6. a 9. t.ż., między 3. a 4. m.ż., w 6. m.ż., w 9. m.ż. i w 12. m.ż. Ich rozkład i liczbę można jednak zmienić w zależności od indywidualnego zapotrzebowania.
Regularne wykonywanie badań antropometrycznych, w tym ocena przyrostu masy ciała, pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, co z kolei umożliwia szybką interwencję i wyrównanie szans dziecka w przyszłości.
3. Monitorowanie kamieni milowych rozwoju
Bardzo ważnym elementem badania dziecka jest regularna ocena rozwoju psychomotorycznego. Opiera się ona na monitorowaniu osiągania tzw. kamieni milowych rozwoju, które ocenia się w zakresie:
- motoryki dużej (np. w 3.-4. m.ż. dziecko powinno unosić klatkę piersiową w leżeniu na brzuchu);
- motoryki małej (np. w 9. m.ż. dziecko powinno przenosić klocki, wcześniej wykazując chwyt promieniowo-palcowy oraz zagarniający);
- mowy (np. w 12. m.ż. dziecko powinno mówić 1-2 słowa ze zrozumieniem, wykonywać pa-pa; odwracać się wołane po imieniu czy wokalizować w celu zwrócenia uwagi);
- rozwoju społeczno-emocjonalnego (np. w 6. m.ż. dziecko powinno między innymi cieszyć się na widok osoby bliskiej).
4. Bilanse zdrowia dziecka a kompleksowa ocena narządów zmysłów
W czasie bilansów zdrowia dziecka przesiewowo ocenia się także narządy zmysłów, ze szczególnym uwzględnieniem badania wzroku i słuchu.
Test "czerwonego odblasku" pozwala wykryć potencjalne problemy z przeziernością ośrodków optycznych oka, a test Hirschberga umożliwia wczesne wykrycie zeza.
W przypadku słuchu stosuje się dostosowane do wieku metody badania – od obserwacji reakcji na dźwięki u niemowląt po test szeptem u starszych dzieci.
5. Nie ma szkoły bez bilansu
Bilanse dwu- i czterolatka mają znaczenie nie tylko w aspekcie zdrowia i dobrostanu, ale także rozpoczęcia edukacji przedszkolnej. Poza rozwojem fizycznym duży nacisk kładzie się na umiejętności komunikacyjne i społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju mowy – np. dwulatek powinien posługiwać się minimum 20 słowami i codziennie uczyć się nowych. Ocenie należy poddać także narząd ruchu oraz – po raz pierwszy – zęby, celem oceny nie tylko higieny jamy ustnej, ale także prawidłowości zgryzu.
Gotowość szkolną należy ocenić podczas bilansu sześciolatka – dopiero wtedy można stwierdzić, czy stopień rozwoju fizycznego i psychospołecznego dziecka pozwalają na rozpoczęcie edukacji. Na tym etapie dziecko powinno między innymi potrafić stać na jednej nodze przez 10 sekund czy wykonywać proste zadania koordynacyjne. Istotna jest również ocena lateralizacji, która może mieć wpływ na przyszłe umiejętności pisania.
6. Monitorowanie dojrzewania i rozwoju
Bilanse zdrowia dziecka służą także ocenie dojrzewania płciowego, która nabiera znaczenia w okresie szkolnym. Wówczas wykorzystuje się skalę Tannera – regularne monitorowanie narządów płciowych pozwoli na wczesne wykrycie ewentualnych zaburzeń.
U dziewczynek rozwój piersi rozpoczyna się między 8. a 13. rokiem życia, a u chłopców powiększenie jąder obserwuje się między 9. a 14. rokiem życia. Warto wykorzystać ten czas na rozmowę edukacyjną – zarówno z rodzicami, jak i dzieckiem.
7. Znaczenie prawidłowej suplementacji
Właściwa suplementacja stanowi istotny element profilaktyki zdrowotnej, dlatego w czasie przeprowadzania bilansów zdrowia należy ocenić wskazania oraz – w razie potrzeby – wdrożyć suplementację:
Dzieci urodzone po 33. tygodniu ciąży powinny otrzymywać witaminę D3 w dawce 400 IU dziennie od pierwszych dni życia. W późniejszym okresie dawkowanie może ulec zmianie w zależności od wieku i indywidualnych potrzeb dziecka.
PARTNERZY PROJEKTU
Bilanse zdrowia, czyli całościowe spojrzenie na rozwój dziecka
Bilanse zdrowia dziecka dają możliwość holistycznego spojrzenia na jego rozwój – zarówno w aspekcie parametrów fizycznych, jak i funkcjonowania społecznego, emocjonalnego i poznawczego. To także czas, w którym możliwe jest zwrócenie uwagi na potencjalne zagrożenia, takie jak przemoc w rodzinie czy uzależnienia, które mogą wpływać na prawidłowy rozwój dziecka.
Powyższe aspekty stanowią jedynie zarys wiedzy zawartej w materiałach wideo przygotowanych przez lek. Iwonę Paciepnik, które dostarczają praktycznej wiedzy niezbędnej w codziennej praktyce pediatrycznej.
Nie masz możliwości obejrzenia nagrania? Przygotowaliśmy poradnik, zawierający skrót najważniejszych informacji merytorycznych.
