Zespół Takotsubo – kiedy „zawał” nie jest zawałem? Kluczowe cechy diagnostyczne

Kardiomiopatia stresowa lub "zespół złamanego serca" to odwracalna dysfunkcja lewej komory, która klinicznie i elektrokardiograficznie naśladuje ostry zespół wieńcowy. Jak więc różnicować te stany?

Jak rozpoznać zespół Takotsubo?

Pacjenci z zespołem Takotsubo zwykle prezentują objawy typowe dla ostrego zawału serca (m.in. typowy ból w klatce piersiowej, duszność). Kluczowym elementem w etiopatogenezie zespołu złamanego serca jest jednak nadmierna stymulacja układu współczulnego i działanie katecholamin na miokardium, prowadzące do przemijającej dysfunkcji skurczowej lewej komory. 

Kryteria rozpoznania zespołu Takotsubo obejmują:

• Stwierdzenie przemijających zaburzeń kurczliwości lewej komory (które często są poprzedzone narażeniem na silny stres). Zaburzenia te powinny rozciągać się poza obszar zaopatrywany przez jedną tętnicę. 
• Brak istotnych zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych.
• Nowe zmiany w EKG (np. uniesienie odcinka ST) i/lub wzrost stężenia troponin.
• Wykluczenie zapalenia mięśnia sercowego oraz pheochromocytoma.

Zespół ten dotyczy przede wszystkim kobiet po menopauzie. 

Jak widać na powyższym zapisie EKG pacjenta z zespołem Takotsubo, nie jest możliwe stwierdzenie, czy to kardiomiopatia, czy też STEMI. 

kurs EKG

Zespół Takotsubo, po raz pierwszy opisany w Japonii w 1990 roku, swoją nazwę zawdzięcza obrazowi serca w wentrykulografii, w której przypomina kształtem pułapkę na ośmiornicę. Zanim pacjent zostanie poddany takiemu badaniu, ze względu na podejrzenie ostrego zespołu wieńcowego, zapewne w pierwszej kolejności zostanie mu wykonana angiografia, która nie wykaże zmian w naczyniach. Typowe zaburzenia kurczliwości, oprócz wspomnianej wentrykulografii, wykaże echokardiografia. 

Zespół Takotsubo a stresor w wywiadzie

Choć obecność stresora w wywiadzie często poprzedza wystąpienie kardiomiopatii, jego brak nie wyklucza rozpoznania zespołu Takotsubo. Stresor może być emocjonalny (śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pieniędzy, katastrofy, wypadek samochodowy itd.) lub fizyczny (TIA, udar, zaostrzenie astmy, poród itd.). W patogenezie kardiomiopatii stresowej postuluje się udział czynników hormonalnych, głównie spadku poziomu estrogenu po menopauzie oraz czynników genetycznych pod postacią polimorfizmu receptorów β-adrenergicznych. Obserwuje się także zwiększoną częstość występowania zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych u pacjentów z rozpoznanym zespołem Takotsubo. 

Rokowanie w zespole Takotsubo

Zespół Takotsubo jest na ogół stanem odwracalnym, a wyleczenie następuje po ok. 4-8 tygodniach. Leczenie farmakologiczne obejmuje przede wszystkim podawanie β-adrenolityków i inhibitorów konwertazy angiotensyny. W początkowym postępowaniu, przed wykonaniem badań obrazowych, ze względu na cechy ostrego zespołu wieńcowego, pacjent prawdopodobnie otrzyma również leczenie przeciwkrzepliwe. 

Trzeba pamiętać, że choć kardiomiopatia stresowa to zaburzenie przejściowe, pacjenci nie są wolni od powikłań. W jej przebiegu, podobnie jak w zawale serca, może dojść do arytmii, powikłań mechanicznych (np. niedomykalności zastawki mitralnej) czy wstrząsu kardiogennego.