Torbiel pilonidalna – jak skutecznie leczyć, aby zapobiec nawrotom

Choroba pilonidalna, znana również jako torbiel pilonidalna, jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalną tkanek miękkich okolicy krzyżowo-guzicznej, najczęściej związaną z obecnością włosów wrastających pod skórę. Charakteryzuje się obecnością zatoki skórnej, często z licznymi kanałami przetokowymi, której główną przyczyną jest wrośnięcie włosów w skórę i reakcja zapalna na ciało obce. W wyniku mechanicznego drażnienia (np. ucisku podczas siedzenia) dochodzi do wrastania włosów w skórę, co prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego i formowania się torbieli, przetok i stanów ropnych.

Typy torbieli pilonidalnej – klasyfikacja i formy kliniczne

Wyróżnia się następujące postacie kliniczne:

• bezobjawowa torbiel – przypadkowo wykryta zatoka bez cech zapalenia,
• torbiel zapalna (ropień) – ostry stan zapalny z bólem i wysiękiem z możliwymi objawami ogólnymi,
• przewlekła postać przetokowa – z nawrotowymi wysiękami,
• choroba nawrotowa – po leczeniu chirurgicznym.

Czynniki ryzyka rozwoju choroby pilonidalnej – kto choruje najczęściej?

Do rozwoju torbieli pilonidalnej predysponują:

• młody wiek (15–30 lat),
• płeć męska,
• siedzący tryb życia,
• nadmierne owłosienie (zwłaszcza w okolicy sakralnej) i potliwość,
• urazy i mikrourazy okolicy krzyżowej,
• otyłość.

Jak rozpoznać torbiel pilonidalną? – diagnostyka i badanie fizykalne

Choroba ta dotyczy bywa marginalizowana ze względu na pozornie błahy charakter. W rzeczywistości jednak może prowadzić do znacznego dyskomfortu, wycofania społecznego i konieczności interwencji chirurgicznej. Do najczęstszych objawów zgłaszanych przez pacjentów należą:

• ból w okolicy krzyżowo-guzicznej,
• zaczerwienienie i obrzęk,
• sączenie ropne lub krwisto-ropne,
• widoczne otwory przetokowe.

Ważne!

• W przypadku gorączki, nasilonego bólu i obrzęku, szybko narastającego guza w okolicy krzyżowo-guzicznej oraz objawów ogólnego zakażenia należy podejrzewać ropień lub rozległe zapalenie tkanki podskórnej. Skieruj pilnie na SOR lub do poradni chirurgii ogólnej.

Kiedy wykonać USG lub MRI? Diagnostyka obrazowa w torbieli okolicy krzyżowo-guzicznej

Rutynowo nie prowadzi się diagnostyki obrazowej, jednak może być ona przydatna w przypadku:

• nietypowej lokalizacji,
• rozległych przetok,
• podejrzenia powikłań.

Do oceny obecności ropni, przetok najczęściej przydaje się USG tkanek miękkich, natomiast w przypadku nawrotów lub wątpliwości diagnostycznych można wykonać MRI.

Jak leczyć torbiel pilonidalną? Metody chirurgiczne i zachowawcze

Istotne jest wczesne leczenie torbieli pilonidalnej i zapobieganie możliwym powikłaniom, do których należą:

• ropień,
• przewlekła przetoka,
• rak kolczystokomórkowy zatoki pilonidalnej (w bardzo rzadkich przypadkach).

Leczenie ostrego ropnia

Pierwszym krokiem jest nacięcie i drenaż ropnia – zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub przewodowym. Nie wykonuje się wtedy jednoczesnej radykalnej operacji ze względu na wysokie ryzyko zakażeń i powikłań gojenia.

Leczenie choroby przewlekłej

Strategia leczenia zależy od stopnia zaawansowania, lokalizacji i preferencji pacjenta. Możliwe są:

• metody klasyczne (otwarte):
  • wycięcie zmiany z pozostawieniem rany do gojenia przez ziarninowanie,
  • wycięcie z pierwotnym zeszyciem rany,
  • wycięcie z plastyką przesunięciową (metody: Limberga, Karydakisa, Bascoma);

• techniki minimalnie inwazyjne:
  • EPSiT (ang. endoscopic pilonidal sinus treatment),
  • SiLaC (ang. sinus laser closure),
  • fenolizacja – wstrzykiwanie fenolu.
    

Leczenie nawrotów

W przypadku nawrotów stosuje się często techniki bardziej radykalne, np. plastykę metodą Limberga. Kluczowe jest dokładne usunięcie wszystkich przetok i zminimalizowanie napięcia tkanek. Metody endoskopowe można powtórzyć w przypadku nawrotu, jednak ich skuteczność bywa niższa niż pierwotnie.

Opieka po zabiegu i zapobieganie nawrotom torbieli pilonidalnej

Rekomendacje obejmują:

• regularną depilację laserową lub mechaniczną okolicy krzyżowo-guzicznej,
• utrzymywanie higieny,
• unikanie długotrwałego siedzenia i pocenia się,
• normalizację masy ciała u osób otyłych.

Gojenie rany może trwać od 2 do 8 tygodni w zależności od metody leczenia. Kluczowa jest regularna kontrola i edukacja pacjenta.

Choroba pilonidalna w pigułce

Choroba pilonidalna jest przewlekłą dolegliwością, której leczenie powinno być zindywidualizowane i dostosowane do stopnia zaawansowania oraz preferencji pacjenta. Nowoczesne, małoinwazyjne techniki, takie jak EPSiT czy laseroterapia, zyskują na znaczeniu, oferując pacjentom szybszy powrót do codziennej aktywności. Kluczową rolę odgrywa profilaktyka nawrotów oraz właściwe postępowanie pooperacyjne.