Wyszukaj w publikacjach
Zakrzepica w sytuacjach szczególnych – jak postępować?
Leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w szczególnych sytuacjach klinicznych pozostaje jednym z największych wyzwań praktyki lekarskiej. Kobiety w ciąży, pacjenci po urazach ortopedycznych czy chorzy onkologiczni to grupy, w których standardowe wytyczne często okazują się niewystarczające.
Zakrzepica w ciąży – czy zawsze konieczna farmakoterapia?
Pacjentki ciężarne z wywiadem zakrzepicy stanowią szczególną grupę, w której decyzja o wdrożeniu leczenia przeciwkrzepliwego wymaga indywidualnej oceny. Niezbędne jest uwzględnienie zarówno ryzyka nawrotu, jak i potencjalnych powikłań krwotocznych w okresie ciąży i porodu.
Podstawowe elementy analizy to:
- charakter i przebieg wcześniejszych epizodów zakrzepicy;
- wyniki badań obrazowych, w tym USG żył kończyn dolnych oraz ocena odpływu w obrębie miednicy;
- indywidualne ryzyko krwawienia, szczególnie w kontekście porodu.
W praktyce klinicznej decyzja o wdrożeniu farmakoterapii przeciwzakrzepowej w ciąży zależy od wielu czynników. U części pacjentek z wywiadem zakrzepicy heparyna drobnocząsteczkowa jest wskazana już od pierwszego trymestru, u innych leczenie rozpoczyna się dopiero po ocenie dodatkowych czynników ryzyka i wyników badań obrazowych.
Monitorowanie obejmuje przede wszystkim regularne USG żył kończyn dolnych, a w wybranych przypadkach także żył miednicy. Nie ma jednoznacznych zaleceń co do częstotliwości kontroli ani czasu trwania terapii – u niektórych pacjentek leczenie kończy się po połogu, u innych konieczne jest jego przedłużenie.
Zakrzepica pourazowa – niedoszacowane ryzyko
U młodych pacjentów po urazach czy artroskopii kończyny dolnej profilaktyka przeciwzakrzepowa często bywa pomijana.
Ograniczona mobilność, utrzymujący się obrzęk czy brak oceny żył w badaniu USG przed zabiegiem mogą jednak prowadzić do zakrzepicy, mimo początkowo niskiej oceny ryzyka. W praktyce klinicznej problemem pozostaje zarówno wskazanie do włączenia farmakoterapii, jak i określenie czasu jej trwania. Otwarte pozostaje także pytanie o rolę kontrolnych badań ultrasonograficznych w okresie pourazowym i po drobnych zabiegach ortopedycznych.
Pacjent onkologiczny – balans między zakrzepicą a krwawieniem
U pacjentów onkologicznych ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych pozostaje bardzo wysokie, ale jednocześnie częste są krwawienia, szczególnie z przewodu pokarmowego. W takich sytuacjach decyzje terapeutyczne wymagają indywidualnej oceny i łączenia kilku strategii postępowania.
W praktyce klinicznej oznacza to konieczność rozstrzygania m.in.:
- kiedy i na jak długo przerwać leczenie przeciwkrzepliwe po epizodzie krwawienia, aby zminimalizować ryzyko zatorowości płucnej.
- jak bezpiecznie wracać do heparyny drobnocząsteczkowej – zwykle rozpoczynając od dawek profilaktycznych i zwiększając je w miarę stabilizacji parametrów morfologii krwi obwodowej i kontroli źródła krwawienia.
Praktyka zamiast schematów
Podejmowanie decyzji terapeutycznych w opisanych sytuacjach wykracza poza proste algorytmy. Należy łączyć wiedzę z zakresu farmakoterapii, diagnostyki obrazowej oraz oceny ryzyka powikłań. Kluczowe staje się także stosowanie metod niefarmakologicznych – od kompresjoterapii po aktywizację ruchową – które mogą wspierać skuteczność i bezpieczeństwo terapii.
W kolejnym odcinku wideo podcastu „Trudne decyzje” dr hab. n. med. Paweł Maga, prof. UJ, omawia trzy przypadki kliniczne, które dobrze ilustrują te dylematy.
Zobacz materiał i sprawdź, jak w praktyce podejmować decyzje terapeutyczne w sytuacjach, gdy schematy nie wystarczają!
