Jak przygotować się na tropikalne wakacje?

Egzotyczne kraje to destynacja coraz częściej wybierana przez Polaków. Czekają tam nie tylko niezapomniane widoki, niecodzienna fauna i flora, ale także całkowicie odmienny klimat. Niemałym wyzwaniem dla naszego organizmu mogą okazać się również warunki sanitarne oraz odmienne drobnoustroje i wywoływane przez nie choroby, m.in. malaria, żółta gorączka, gorączka krwotoczna Denga i dur brzuszny [1]. Co doradzić pacjentom planującym egzotyczne wakacje, aby upragniony wypoczynek nie został zakłócony wizytami w placówkach ochrony zdrowia?

Od czego zacząć przygotowania?

Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie chorób tropikalnym są szczepienia ochronne, które można wykonać w placówkach specjalizujących się w medycynie podróży [2]. Część krajów Afryki i Ameryki Południowej wymaga szczepienia przeciw żółtej febrze, inne szczepienia są zalecane. Proces immunizacji powinien rozpocząć się około 6-8 tygodni przed planowanym wyjazdem [3]. Przyjmujący w poradni specjalista medycyny morskiej i tropikalnej doradzi również, jakie inne choroby stanowią zagrożenie w danym regionie i ułożyły plan profilaktyki [4]. Czasem wskazane jest wykonanie wielu szczepień, a zatem nie należy zwlekać z wizytą do ostatniej chwili.

Jak chronić się przed malarią?

Najbardziej efektywną, ale niepozbawioną działań niepożądanych, formą profilaktyki przeciwmalarycznej jest chemioprofilaktyka oparta o atowakwon z proguanilem, chlorochinę, doksycyklinę lub meflochinę. Należy stosować ją zgodnie ze schematem odpowiednim dla wybranego leku, rozpoczynając jego przyjmowanie 1-7 dni przed przybyciem do strefy zagrożonej malarią i kontynuując w czasie całego pobytu oraz przez 1-4 tyg. po opuszczeniu regionu endemicznego.

Pomocne są również mechaniczne metody ochrony, utrudniające zarażenie dzięki ograniczeniu liczby ukąszeń przez wektory choroby, czyli komary. Zastosowanie znajduje tu odzież zakrywająca większość ciała, nakrycie głowy, repelenty (środki odstraszające komary w postaci aerozoli, płynów, kremów), moskitiery w oknach i nadłóżkowe, nocleg w klimatyzowanym pomieszczeniu [1].

Działania profilaktyczne

Podczas każdej podróży konieczne jest również przestrzeganie ogólnych zasad higieny [5]:

• częste mycie rąk, szczególnie przed każdym posiłkiem;
• picie wody tylko butelkowanej; 
• mycie zębów i produktów spożywczych wodą butelkowaną;
• wybieranie posiłków i napojów pochodzących z pewnych źródeł.

Co powinno znaleźć się w apteczce podróżnika [6]?

Jak chronić się przed słońcem?

Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne może prowadzić do oparzeń słonecznych, szybszego starzenia się skóry, a także do uszkodzeń komórek, zwiększając w ten sposób ryzyko rozwoju nowotworów skóry.

W celu ochrony przed niekorzystnym działaniem promieni słonecznej należy [7]:

• unikać wychodzenia na dwór w godzinach 10:00-14:00 – wtedy promieniowanie słoneczne jest najbardziej intensywne;
• nosić odzież zakrywającą większą część ciała;
• zakładać nakrycie głowy, np. chustkę, czapkę z daszkiem, kapelusz;
• wybierać okulary słoneczne wyposażone w filtr UV;
• stosować kremy z filtrem (najlepiej SPF 50) – należy pamiętać o ich reaplikacji po 2-3 godzinach oraz po każdorazowym wyjściu z kąpieli w morzu/jeziorze.

Jak zapobiegać zakrzepicy podczas długiego lotu samolotem?

Loty samolotem, którym towarzyszy długotrwałe unieruchomienie, wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zakrzepicy żył głębokich. Istnieją jednak proste działania, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia takiego incydentu:

• luźne, wygodne ubrania – obcisłe spodnie i buty zaburzają krążenie krwi;
• pończochy kompresyjne – wywierają stopniowany ucisk, wspomagając krążenie krwi w kończynach;
• odpowiednie nawodnienie – suche powietrze w samolocie sprzyja odwodnieniu; 
• ruch – spacerowanie po pokładzie samolotu, wykonywanie prostych ćwiczeń izometrycznych (kręcenie stóp, rozciąganie nóg);
• konsultacja z lekarzem przed podróżą u osób z grup ryzyka (kobiety ciężarne, osoby po epizodzie zakrzepowo-zatorowym lub po przebytym niedawnym złamaniu kończyny bądź operacji chirurgicznej, chorzy onkologicznie) – do rozważenia podaż heparyny drobnocząsteczkowej [8]

Czy warto się ubezpieczyć?

Jednym z dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wizę jest polisa ubezpieczeniowa – zakup właściwego pakietu ubezpieczeniowego często jest więc konieczny. Jednak nawet jeśli nie ma takiego ścisłego wymogu, warto się ubezpieczyć, aby uniknąć zmartwień związanych z kosztami leczenia, ratownictwa lub stratami wynikającymi z nieszczęśliwego wypadku. Warto pamiętać, że nie we wszystkich krajach akceptowane są polisy wydane przez polskie firmy. W takich przypadkach konieczne jest zakupienie ubezpieczenia na miejscu.