Choroby tropikalne – kiedy podejrzewać i jak postępować?

Podróżowanie w egzotyczne kierunki, kiedyś zarezerwowane tylko dla nielicznych, staje się coraz powszechniejszą praktyką. Dla lekarzy oznacza to, że szansa spotkania pacjenta z chorobą tropikalną na którymś z etapów kariery rośnie. Obraz kliniczny tych jednostek chorobowych może sprawiać dużo problemów diagnostycznych. Kiedy więc powinniśmy podejrzewać, że mamy do czynienia z chorobą zakaźną spoza naszego regionu geograficznego oraz jakie postępowanie należy wówczas wdrożyć? 

Rejony tropikalne – czyli jakie?

Znaczna część podróży poza Europę wiąże się z ryzykiem przebywania na terenie endemicznym chorób tropikalnych. W celu ustalenia, na jakie patogeny mogli być narażeni wracający z podróży pacjenci, warto posłużyć się stroną amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC), na której, kraj po kraju, zebrane są wszystkie informacje dotyczące występujących tam chorób zakaźnych. Podobną funkcję ma rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Medycyny Morskiej, Tropikalnej i Podróży strona medycynatropikalna.pl.

Kiedy podejrzewać chorobę tropikalną?

Choroby tropikalne są niezwykle przepastną kategorią. Ich obraz kliniczny może się wahać od drobnych infekcji, przypominających nasze rodzime, przebiegające z nieżytem górnych dróg oddechowych i podwyższoną temperaturą, aż po gwałtowne, przebiegające ze skazą krwotoczną i niewydolnością wielonarządową stany zagrożenia życia.

Ramy czasowe pomiędzy podróżą a wystąpieniem objawów są również szerokie – okres wylęgania patogenów waha się od kilku dni w przypadku większości infekcji bakteryjnych i wirusowych, przez parę tygodni, jak w przypadku HAV, aż do wielu miesięcy w przypadku niektórych chorób pasożytniczych. Niektóre gatunki zarodźca malarii mogą powodować nawrót choroby nawet po kilku (!) latach.

O chorobie tropikalnej powinniśmy więc pomyśleć za każdym razem, gdy u pacjenta po powrocie z egzotycznych krajów rozwijają się objawy infekcji. Ukąszenie przez komara w wywiadzie lub kontakt z dzikimi zwierzętami oraz przebywanie na terenach wiejskich mogą wzmocnić to podejrzenie; pamiętajmy jednak, że nieobecność tych przesłanek nie wyklucza wystąpienia choroby tropikalnej.

Jest podejrzenie – i co dalej?

Nie jest prawdą, że wszystkie choroby przywleczone spoza naszej szerokości geograficznej wymagają specjalistycznego leczenia – część z nich ma charakter samoograniczający się i nie wymaga opieki szpitalnej. Jednak w przypadku wystąpienia wysokiej gorączki, gorączki o falującym charakterze, krwistej biegunki, żółtaczki oraz złego stanu ogólnego należy skierować pacjenta do szpitala. 

W Polsce istnieją dwa ośrodki medycyny tropikalnej: w Gdyni i Poznaniu. W pozostałych województwach opieka nad pacjentami z chorobami tropikalnymi odbywa się na Oddziałach Chorób Zakaźnych i to na Szpitalne Oddziały Ratunkowe działające przy tych jednostkach powinniśmy kierować osoby w złym stanie ogólnym.