ABC Działalności Naukowej: Rodzaje publikacji naukowych

Przed rozpoczęciem pisania swojej pierwszej publikacji, należy zapoznać się z dostępnymi formami. Zazwyczaj czasopisma preferują konkretne typy publikacji. Oznacza to, że redakcja może od razu odrzucić Waszą pracę z uwagi na jej rodzaj. Jeśli więc zależy Wam na konkretnym czasopiśmie - warto przed rozpoczęciem pisania zapoznać się z nim i sprawdzić, jakie konkretnie artykuły przyjmują.

Najczęstsze formy, z jakimi możemy się spotkać to:

1. prace oryginalne
2. artykuły przeglądowe
3. opisy przypadków
4. metaanalizy
5. listy do redakcji (recenzje, krytyki)

Praca oryginalna

Jeden z najczęstszych i najchętniej przyjmowanych przez redakcję gatunków. Jest to forma, która prezentuje nowe, niepublikowane wcześniej wyniki. Wymaga ona bardzo dużego nakładu pracy, więc zazwyczaj jest tworzona przez zespół autorów. Do jej napisania niezbędne jest zebranie danych, opracowanie ich metodą analizy statystycznej i, w końcu, stworzenie szczegółowego opisu uwzględniającego analizę i interpretację wyników, a także wysnucie konkretnych wniosków. 

Ta specyficzna forma publikacji naukowej ma też swoją charakterystyczną strukturę, w której obecny jest podział na następujące sekcje:

• wstęp,
• materiał i metody,
• wyniki,
• dyskusja i wnioski,
• bibliografia.

Termin „publikacja oryginalna” jest ujednoliconą nazwą grupy artykułów, w której skład wchodzą typowe, klasyczne prace oryginalne o standardowej długości oraz krótsze formy publikacji ograniczone limitami narzuconymi przez redakcję czasopisma, które bardzo często traktowane są priorytetowo.

Artykuły przeglądowe

Artykuł przeglądowy opiera się na przedstawieniu aktualnego stanu wiedzy na dany temat i stanowi pewnego rodzaju streszczenie. Przygotowanie takiego tekstu poprzedza dokładny i obszerny przegląd literatury, który opiera się głównie na publikacjach oryginalnych, innych publikacjach przeglądowych, książkach naukowych, a także danych publikowanych przez autorów. Forma takiej pracy jest zdecydowanie mniej skonkretyzowana niż w przypadku artykułów oryginalnych i powinna zawierać wstęp oraz obszerną część zawierającą merytoryczną treść, której najważniejszym elementem są konkluzje dotyczące aktualnego stanu wiedzy w danej dziedzinie.

,,Case report” = opis przypadku klinicznego

Jest to szczególny przypadek publikacji, w której przedstawiane są wyniki zebrane dla jednego szczególnego przypadku klinicznego (jednego pacjenta lub grupy pacjentów). Taka publikacja dostarcza informacji np. o rzadkich objawach (w tym objawach ubocznych leczenia) oraz pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmu choroby, a tym samym przyczynia się do podniesienia standardów leczenia w przyszłości. Taką publikację należy przygotować zgodnie z następującym podziałem: wstęp, opis przypadku, dyskusja i wnioski.

Opisy przypadków klinicznych bardzo często prezentowane są na konferencjach naukowych.

Metaanalizy

Metaanalizy to opracowania i analiza istniejących już wyników zebranych w trakcie wielu indywidualnych badań klinicznych, które zostały opisane wcześniej w publikacjach oryginalnych. Zwykle poprzedza ją przegląd systematyczny, który jest wieloetapowym procesem, podczas którego poszukiwane są wszystkie wiarygodne informacje dotyczące danego problemu klinicznego. Pozwala on w sposób obiektywny i zgodny ze stanem aktualnej wiedzy udzielić odpowiedzi na zadany temat. Ten rodzaj publikacji łączy elementy publikacji przeglądowe z publikacją oryginalną. Dużą przewagą metaanalizy nad pojedynczymi badaniami jest fakt, że stwarza ona możliwość analizy większej ilości danych, co pozwala na zmniejszenie błędów losowych i zwiększenie wiarygodności wyciąganych wniosków. 

Listy do redakcji

Są to krótkie publikacje często nawiązujące i odnoszące się do innych publikacji bądź książek. Recenzje warto pisać wtedy, kiedy dzieło wywiera lub może wywierać wpływ na inne badania. Taka forma publikacji pozwala na toczenie dyskusji naukowej, podczas której dochodzi do weryfikacji poszczególnych wyników. Recenzja danego tekstu z reguły jest krytyczna, recenzent musi się dobrze orientować w dziedzinie, do której należy omawiane dzieło. 

Jak przedstawione zostało powyżej - istnieje wiele typów publikacji naukowych, a wybór odpowiedniej formy powinien być odpowiednio dopasowany do przeprowadzanego badania i dostosowany do preferencji i umiejętności autora. Pamiętajcie, że baza pubmedu zawiera praktycznie wszystkie wymienione powyżej formy i dobrym rozwiązaniem jest wyszukiwanie podobnych tekstów - będzie to na pewno bardzo pomocne podczas pisania Waszej pracy.