Piszemy doktorat – część 2. Wymagania formalne

W tej części naszego poradnika dla przyszłych doktorantów omówimy wymagania, jakie należy spełnić, by móc z powodzeniem obronić rozprawę doktorską. Wynikają one z ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym oraz z przepisów poszczególnych Szkół Doktorskich. 

Rekrutacja do Szkoły Doktorskiej

Większość doktorantów będzie przygotowywać swoje rozprawy w ramach kształcenia w Szkole Doktorskiej. By móc zrekrutować się do Szkoły Doktorskiej, należy posiadać stopień zawodowy magistra, magistra inżyniera lub równorzędny – w naszym przypadku stopień lekarza. Konieczne jest również formalne uzyskanie zgody proponowanego promotora na sprawowanie opieki naukowej nad przygotowywaną rozprawą. Nie można także być doktorantem innej szkoły doktorskiej.

By dostać się do wybranej szkoły doktorskiej, należy przejść otwarty proces rekrutacji. Do kryteriów branych pod uwagę możemy zaliczyć: 

•  Ocenę proponowanego projektu badawczego – pod kątem jego wartości naukowej, poziomu przygotowania teoretycznego, poprawności metodologicznej oraz wykonalności
•  Osiągnięcia naukowe – publikacje, doniesienia zjazdowe, nagrody naukowe
•  Średnią z egzaminów na studiach
•  Zagraniczne praktyki, staże
•  Działalność w organizacjach studenckich
•  Znajomość języka obcego (angielski) – poprzez zdanie egzaminu lub przedstawienie stosownego certyfikatu poświadczającego znajomość języka na poziomie minimum B2
•  Rozmowę kwalifikacyjną

Należy pamiętać, że każda szkoła doktorska publikuje swój regulamin i harmonogram rekrutacji, zatem przed złożeniem dokumentów koniecznie należy zapoznać się wcześniej z kryteriami branymi pod uwagę w interesującej nas szkole. 

Wymagania formalne dotyczące rozprawy doktorskiej

Za nami rekrutacja, przed nami 3-4 lata ciężkiej pracy nad przygotowaniem i obroną rozprawy. Proces ten składa się z kolejnych etapów, które warto zaplanować z wyprzedzeniem. 

Przede wszystkim, by móc złożyć rozprawę doktorską, doktorant musi mieć w dorobku co najmniej jedną publikację lub rozdział w monografii naukowej ujętej w wykazie czasopism naukowych Ministerstwa Edukacji i Nauki. Musi także osiągnąć efekty kształcenia na poziomie 8 PRK – czyli ukończyć pełen cykl kształcenia w Szkole Doktorskiej. Następnie składany jest wniosek o przeprowadzenie postępowania o nadanie stopnia doktora. Doktorant – oprócz meritum, jakim jest rozprawa doktorska - składa szereg dokumentów. W zależności od wymagań danej Szkoły Doktorskiej, mogą to być m.in. streszczenie rozprawy w języku angielskim, pozytywna opinia promotora, raport z Jednolitego Systemu Antyplagiatowego, informacje o opublikowanych w trakcie kształcenia artykułach naukowych i inne.

Kolejne etapy postępowania to:

1. Powołanie recenzentów i komisji egzaminacyjnej

Rozprawa, którą przygotowujemy, by móc zostać przedstawiona i obroniona, musi zostać poddana procesowi niezależnych recenzji. Co ważne, muszą to być osoby reprezentujące inne szkoły wyższe/jednostki organizacyjne niż ta, w której planujemy się bronić. Uczelnia – za pośrednictwem odpowiednich organów, np. Rady Naukowej – wyznaczy nam więc co najmniej dwóch recenzentów naszej pracy. Dodatkowo, powołana może być także komisja egzaminacyjna z reprezentantem dziedziny wiodącej, przedmiotu dodatkowego  i języka obcego.

2. Przyjęcie rozprawy doktorskiej i dopuszczenie do jej obrony

Jeśli nasza rozprawa doktorska otrzyma (w większości – pamiętajmy że recenzentów może być więcej niż 2; niektóre uczelnie powołują co najmniej 3 recenzentów) pozytywne recenzje, może być rekomendowana do publicznej obrony.

 3. Publiczna obrona rozprawy doktorskiej

Tradycyjnie, obrona rozprawy doktorskiej ma charakter publiczny. Oznacza to, że przyjść na nią może każdy zainteresowany. Obecnie, w czasie pandemii, wiele obron odbywa się w trybie zdalnym. W trakcie takiej obrony następuje przedstawienie sylwetki doktoranta przez promotora przed Komisją Doktorską, doktorant prezentuje główne założenia, wyniki i wnioski z przeprowadzonych badań a także odpowiada na zadane przez Komisję pytania i ustosunkowuje się do otrzymanych recenzji. Następnie odbywa się tajna narada Komisji, która głosuje nad przyjęciem obrony.

4. Nadanie stopnia doktora

Nadanie stopnia doktora ma miejsce po pozytywnej obronie rozprawy doktorskiej na wniosek odpowiedniej jednostki uczelnianej do tego uprawnionej, np. Rady Nauk Medycznych. Zwyczajowo, wręczenie dyplomu doktorskiego odbywa się podczas stosownych uroczystości, np. na posiedzeniu Senatu uczelni.

Poznaliśmy już początek i koniec drogi, jaką musi przebyć każdy doktorant, by uzyskać stopień doktora nauk medycznych. W kolejnej części cyklu omówimy rodzaje możliwych do przeprowadzenia przez lekarza-doktoranta badań naukowych. Przyjrzymy się także dwóm formom przedstawienia wyników swoich badań – rozprawie oraz cyklowi publikacji.