Opieka koordynowana w POZ

Edukacja świadczeniodawców i lekarzy. Jasne zasady gry. Przygotowanie personelu. Wiedza po stronie pacjentów. W dwóch słowach: opieka koordynowana. W jeszcze jednym? …loading…

Siła w/dla* POZ

Fakty: opieka koordynowana ma być docelowym modelem opieki nad pacjentami ze schorzeniami przewlekłymi. Ma wspierać pacjentów w szybkiej diagnostyce najczęstszych schorzeń cywilizacyjnych, od cukrzycy przez astmę oskrzelową, po choroby serca i naczyń oraz tarczycy. Piramidę świadczeń, postawioną do tej pory na szpitalnej głowie, stawia znów na nogi - dając silne fundamenty w podstawowej opiece zdrowotnej. Szerokie kompetencje lekarza rodzinnego mają szansę zrealizować się dzięki narzędziom do ich skutecznej egzekucji. Duży koszyk badań. Nie tylko skierowanie do AOS, ale prawdziwa opcja konsultacji (konsylium lekarz-lekarz). Wzmocnienie zespołu POZ: pielęgniarki w roli edukatorek. I dietetyk. Dietetyk w POZ!

Siła wdrożenia projektu wiąże się nieodwołalnie z osobami, które za nim stoją. Wiara w powodzenie opieki koordynowanej w październiku była duża. Opór środowiska lekarzy rodzinnych - nieznany, potencjalnie równie duży. Pierwsze miesiące to sukces: 12 stycznia NFZ zaraportował ponad 10% podmiotów z podpisanymi umowami w opiece koordynowanej [1]. Wskaźnik, który miał być osiągnięty (wg niektórych) po roku od wprowadzenia reformy, zobaczyliśmy już teraz.

POZ/NFZ*

Fakty: 1 października 2022 roku wchodzi w życie reforma podstawowej opieki zdrowotnej. Najprościej jest na papierze. Wszystko zgodnie z zadaniami lekarza rodzinnego, z międzynarodową (WONCA) definicją roli POZ. Proces ofertowania przez POZ już taki przyjemny nie jest. Przypomina momentami sceny z Pulp Fiction. Obawiam się, że to z racji, nieodzownej przecież, obecności w postępowaniu narodowego płatnika - NFZ.

Reforma powinna wchodzić w życie poprzedzona długim okresem edukacji i przygotowania świadczeniodawców. Tymczasem: reforma weszła w życie. Zatem słowa uznania dla tych, którzy podjęli się działań edukacyjnych na ostatniej prostej starego roku. Polskiemu Towarzystwu Medycyny Rodzinnej, które na swoich stronach pisze o koordynacji od dnia wejścia reformy w życie. Porozumieniu Zielonogórskiemu, które aktywnie realizuje edukację w terenie poprzez spotkania lokalne.

Potencjał na więcej był. Nawet Centrala NFZ musiała go dostrzec po fenomenalnej frekwencji na webinarze z października 2022. Wyjaśniał on zasady opieki koordynowanej. Na kolejny krok, czyli portal z objaśnieniami i FAQ, czekaliśmy zaledwie chwilę. Do lutego 2023.

Dla zainteresowanych portal NFZ tu: https://koordynowana.nfz.gov.pl/

Mali/duzi*

Fakty: w opiece koordynowanej splatają się liczne wątki. Merytoryczny - aby skutecznie diagnozować i leczyć, trzeba znać EBM i wytyczne dla objętych koordynacją schorzeń. Praktyczny - aby skutecznie rozpoznać, trzeba sprawnie badać (spróbujcie sami poprowadzić pacjenta przez spirometrię z próbą rozkurczową). Organizacyjny - lekarz musi mieć czas na stworzenie Indywidualnego Planu Opieki Medycznej. Zgodnie z założeniem, Plan tworzony jest na półgodzinnej wizycie - musi zatem mieć dobrze zorganizowaną wokół siebie placówkę z dobrze zgranym zespołem. Finansowy - ktoś to wszystko musi rozliczyć, przesłać do NFZ, a placówka powinna zostać za to wynagrodzona.

Dużym POZ-om jest obiektywnie łatwiej. Mają zasoby kadrowe i często także doświadczenie organizacyjne, stworzone procedury i procesy. Czy mali ich dogonią? Moim zdaniem tak. Mają w sobie zwinność, której dużym brakuje. Dołóżmy do tego cyfryzację. Łączenie się w większe grupy i np. wspólne wyszukiwanie specjalistów do konsultacji czy zatrudnianie jednego koordynatora dla kilku placówek. Chęć edukacji (online i na warsztatach lokalnych). Wspólnie otrzymamy paliwo dające napęd zmianom w POZ.

Inicjatywy środowiska, takie jak www.koordynowana.pl, pokazują, jak to może zadziałać.

Personel/pacjenci*

Fakty: średnia wieku pielęgniarki w Polsce to 53 lata. Wzrasta liczba pielęgniarek pracujących po 70. roku życia [2]. Szwedzki lekarz POZ przyjmuje około 700 pacjentów w ciągu roku [3]. W Polsce protokoły bezpieczeństwa się nie przyjęły, więc i liczba pacjentów jest znacznie większa - sięga prawie 5000! Na jednego lekarza. A statystyka zapewne pomija wizyty recepturowe.

Z drugiej strony są pacjenci. Z dostępem do internetu, ale z trudnościami w samodzielnym opanowaniu czasem banalnych schorzeń. Nadużywający antybiotyków czy leków przeciwbólowych. O niskiej aktywności ruchowej, co sprzyja rozwijaniu się chorób cywilizacyjnych. A to sprzyja częstszym wizytom lekarskim. I przeciąża już i tak skrajnie przeciążony system.

Opieka koordynowana daje nadzieję w osobie koordynatora. Osoby na styku. W kontakcie z lekarzami, pielęgniarkami i dietetykami oraz pacjentem. Koordynatorzy potrzebują jednak nie tylko zachęt finansowych (te otrzymały POZ w postaci wynegocjowanych środków na zatrudnienie koordynatora). Potrzebna jest edukacja. Prawne osadzenie koordynatora w realiach systemu, z dostępem do danych wrażliwych. A więc oddanie mu narzędzi dla zapewnienia skutecznej koordynacji.

Edukacja/odpoczynek*

Fakty: Edu-Week, czyli czas na naukę w godzinach pracy, płatny przez pracodawcę. Jeden z istotnych benefitów w pracy programistów - ludzi, którzy muszą się dokształcać, bo zależy od nich życie innych. No! Jak to jest w medycynie, to wiecie.

Skuteczne wdrożenie koordynacji i zapewnienie opieki nad pacjentem przewlekle chorym w POZ oznacza szereg wyzwań edukacyjnych. Zarówno dla lekarzy, jak i pozostałego personelu. Więcej odpowiedzialności, nowe zadania, w koszyku nowe badania diagnostyczne (zlecanie, interpretacja). A to wszystko w okolicznościach wciąż aktualizowanych wytycznych, kilkusetstronicowych rekomendacji (Raport GOLD za 2023 rok ma 205 stron).

Edukacja będzie możliwa, gdy narzędzia do jej prowadzenia będą różnorodne i proste w wykorzystaniu. Dla każdego jednak oznacza to trochę co innego. Warto także, by porozmawiać o tym, w jakim standardzie (po godzinach, w weekendy, wieczorami online) przychodzi nam się na co dzień uczyć i czy tak to ma być aż do emerytury? Dłużej?

Szanse/zagrożenia*

Fakty: unijna perspektywa na kolejne lata stawia na opiekę ambulatoryjną. To ogromna szansa dla POZ, w tym na nowy sprzęt i kolejny jakościowy skok w opiece nad chorymi. Jednocześnie, wydatkowanie tych środków powinno być do cna optymalne - aby sprzęt na setki tysięcy złotych nie kurzył się przez większą część miesiąca. I tu wracamy do roli małych placówek POZ, łączenia się w grupy, inwestowania w edukację lekarzy i ich nowe umiejętności (ECHO w rękach lekarza rodzinnego?).

Jednocześnie kurczy się liczba praktyk lekarskich. Ogromne nabory i kolejne kierunki lekarskie nie odwrócą tego trendu. Wciąż czeka w szufladach ministerstwa projekt wspierania praktyk wiejskich i na terenach oddalonych. Bez tego POZ z 800-1000 pacjentów nie ma szans na przetrwanie. A bez POZ podobnych szans pozbawieni zostaną pacjenci. Jak już kilka razy w ostatnich latach udowodniono - na jakość życia w zdrowiu wpływa kod pocztowy miejsca zamieszkania.

Nie będzie także sukcesu reformy bez edukacji pacjentów. I to od najmłodszych lat, już w przedszkolach i szkołach. Budowanie zdrowego stylu życia idzie nam jednak słabo. Z przeprowadzonych badań wynika, że liczba dzieci 8-letnich z nadwagą i otyłością zwiększyła się z 32,2% w 2018 roku do 35,3% w 2021 roku [4]. Te dzieciaki, już jako dorośli, będą potrzebowały bardzo dużo koordynacji i bardzo wielu kontaktów z placówkami opieki zdrowotnej. 3 porady dietetyczne na rok w opiece koordynowanej to nawet nie przystawka.

Trzymam kciuki za wszystkich, którzy dołączają do opieki koordynowanej. Samemu codziennie widzę jej blaski i dostrzegam ogrom prac, jakie nas jeszcze czekają.

* wszystko, co oznaczone gwiazdką, jest w systemie potrzebne