3 miesiące po rozporządzeniu – co zmieniło się na rynku “marihuanomatów”?

Prężnie rozwijający się rynek klinik konopnych, tzw. “marihuanomatów”, jest przedmiotem zainteresowania wielu pacjentów i pacjentek, a także medyków i medyczek – tych, którzy zatrudniają się w takich placówkach oraz tych, którzy nie szczędzą słów krytyki (a czasem uznania) na temat tego zjawiska. 

Zjawiska – bowiem obecność klinik konopnych zdaje się wykraczać poza dotychczasowy, przyjęty model relacji lekarz-pacjent, zmieniając go w kierunku bliższym zależności “lekarz-klient”. Taki trend można zauważyć także w stylu pracy tzw. receptomatów – choć z pewnością w obu przypadkach znajdą się wyjątki od reguły. Wreszcie, kliniki konopne stały się interesujące także dla ministerstwa zdrowia, które rozporządzeniami stopniowo ograniczało możliwość wystawiania e-recept na medyczną marihuanę. 

Co zmieniło ostatnie rozporządzenie, zgodnie z którym recepta na ten surowiec farmaceutyczny może być wystawiona niemal wyłącznie po osobistym zbadaniu pacjenta/pacjentki?

Opinie

Co medycy sądzą o receptomatach (i nie tylko)?

Ile waży ten interes?

Marihuana od lat jest substancją psychoaktywną, po którą często sięgają Polki i Polacy. Tak popularna jak nielegalna – bowiem jej posiadanie czy rozprowadzanie w Polsce jest przestępstwem, z wyjątkiem tej medycznej.

Zmiany wprowadzone na rodzimy rynek z dniem 1 listopada 2017 roku zaczęły odnajdywać reprezentację w liczbie wystawianych recept:

Podczas przygotowywania tej publikacji 3.01.2025 r. wysłaliśmy wniosek o udzielenie informacji publicznej do Centrum e-Zdrowia z prośbą o wskazanie takich danych dla minionego roku – niestety nie otrzymaliśmy jeszcze odpowiedzi.

Ciekawym wydaje się porównanie tych liczb – łącznej wartości suszu konopnego w gramach – do tonażu, jaki w zestawieniu statystycznym podaje Centralne Biuro Śledcze Policji (CBŚP), w odniesieniu do zabezpieczonych ilości suszu przez funkcjonariuszy. Nie bez powodu porównujemy akurat te wartości, a nie np. statystyki podawane przez Komendę Główną Policji, bowiem CBŚP zajmuje się co do zasady likwidacją dużych, zorganizowanych grup przestępczych, tym samym to te liczby mogą w pewien (wciąż niedokładny) sposób rzucić światło na objętość marihuany na tzw. czarnym rynku.

Zarówno niezbywalną popularność marihuany, jak i rozwój branży klinik konopnych pokazują dane dla roku 2023. Po pierwsze, względem poprzedniego roku liczba wystawionych recept wzrosła ponad dwukrotnie. Co jednak istotniejsze, łączna wartość przepisanej marihuany wyniosła aż 4,6 tony, czyli prawie 4 razy tyle, co w roku 2022. Porównując tę wartość do ilości zabezpieczonej marihuany przez CBŚP okazuje się, iż centralna agenda policyjna, zajmująca się w Polsce zwalczaniem zorganizowanych grup przestępczych, w tym tych, które handlują substancjami psychoaktywnymi, przechwyciła “jedynie” niecałą połowę wolumenu marihuany, jaki wypisywany jest na receptę.

Ile jest “marihuanomatów”?

Wbrew pozorom – nie wiadomo. Próżno bowiem szukać oficjalnego wykazu placówek. Chcąc ocenić adaptację klinik do nowych przepisów postanowiliśmy sporządzić “grupę badawczą”. 

Wykonaliśmy wyszukiwanie z pomocą Google według schematu:

• wyszukiwanie haseł: “klinika konopna”, “recepta na medyczną marihuanę”, “recepta na marihuanę”, ‘medyczna marihuana”;
• z uzyskanych wyników wykluczyliśmy powtarzające się pozycje oraz strony internetowe nieoferujące konsultacji lekarskich (czyli np. sklepy oferujące tylko susz, olejki, blogi o konopiach itp.);
• dla każdego wyszukiwania uwzględniliśmy 20 klinik konopnych, które wskazywała wyszukiwarka Google.

Wyszukiwanie zaowocowało wynikiem 27 placówek – klinik konopnych. Czy rzeczywista liczba podmiotów działających w Polsce jest większa? Najpewniej tak, niemniej jednak zestawienie uwzględnia w dużej mierze kliniki, które bardzo często reklamują się w social mediach lub stanowią przedmiot rozmów z pacjentami, tym samym można wnioskować, iż cieszą się one znaczną popularnością.

Charakterystyka klinik konopnych

Wspomniane 27 placówek przeanalizowaliśmy pod kątem obecności na stronie internetowej informacji:

• o rozporządzeniu wprowadzającym nowe przepisy;
• o oferowanych wciąż teleporadach;
• o proponowanych sposobach “obejścia” przepisów.

Wśród 27 klinik, równo ⅓ z nich informowała za pośrednictwem strony internetowej o zmianach w zakresie wystawiania recept. 24 z nich (89%) prowadzi już punkty z wizytami stacjonarnymi, głównie w dużych polskich miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Trójmiasto, informując także o kolejnych otwieranych placówkach. Ustalenie, na ile punkty stacjonarne stosują się do znowelizowanych przepisów, pozostaje niemożliwe.

Wszystkie kliniki są zarejestrowane w Polsce, czasem w ramach indywidualnych praktyk lekarskich, czasem jako spółki z.o.o. Co ciekawe, kilka z nich należy prawdopodobnie do jednego właściciela, który jest wspólnikiem w innej spółce, powiązanej z kolei przez kolejnego wspólnika z podmiotem o nazwie… COOTAZ.

Teleporady – czy to jeszcze możliwe?

Wśród uzyskanych wyników dwie placówki, zgodnie z informacjami podanymi na stronie internetowej, w dalszym ciągu oferują teleporady celem uzyskania recepty na medyczną marihuanę (stan na dzień: 26.01.2025 r.). 

Pierwsza z nich jest tak naprawdę sklepem z suszem konopnym oraz akcesoriami, jednakże okazuje się, że w ofercie ma także produkt o nazwie “Konsultacja Lekarska – Medyczna Marihuana”. W opisie produktu widnieje zapis:

(...) Zakup vouchera obejmuje konsultacje lekarską w celu leczenia medyczną marihuaną oraz wydanie e-recepty jeśli pacjent kwalifikuje się do korzystania z niej. Po zakupie vouchera nasz konsultant oddzwoni w celu ustalenia daty teleporady. Dla każdego pacjenta, który skorzystał z vouchera, na każdą kolejną konsultacje przysługuje voucher o wartości 50 zł widoczny po zakupie pierwszego.

Każdy pacjent, który skorzystał już z oferty konsultacji w wyokości 200 zł, otrzymuje kod rabatowy na otrzymanie e-recepty przez lekarza prowadzącego, w wysokości 100 zł.

W przypadku kontynuacji, i potrzeby wystawienia e-recepety na dalsze leczenie wystarczy dokonać zakupu na voucher i podanie odpowiedniego kodu rabatowego w koszyku. Wówczas zostanie Państwu przesłany kod recepty na adres e-mail podany przy rejestracji, lub na życzenie klienta wiadomością na numer kontaktowy. Dodatkowo, każdy pacjent po zakupie pierwotnego vouchera ma możliwość skorzystania z dodatkowej porady używając kodu podanego przez lekarza, oferującego rabat w wysokości 50 zł oraz e-recepte. (...) 

(pisownia oryginalna, stan na dzień 26.01.2025 r.)

Inne rozwiązanie proponują właściciele drugiej kliniki konopnej, którzy na stronie internetowej zamieścili obszerny baner, informujący o rozporządzeniu, a także o tym, iż wszelkie świadczenia wykonywane za pośrednictwem (...) będą nadal wykonywane przez lekarzy za pośrednictwem telemedycyny lub wizyt stacjonarnych w ramach sieci współpracy z punktami krajowymi POZ (stan na dzień 26.01.2025 r.). Ponadto zamieszczono obszerny komentarz, odwołujący się m.in. do aktów prawnych takich jak:

• ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty;
• kodeks etyki lekarskiej;
• ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia;
• analiza prawna Narodowego Centrum Zdrowia i Biologii Człowieka Instytut Zdrowia w Warszawie.

Istnieje jeszcze jeden sposób, aby zapewnić trwałość funkcjonowania klinik konopnych, bowiem rozporządzenie przewiduje możliwość wystawiania recept na medyczną marihuanę bez konieczności osobistego zbadania pacjenta – w przypadku lekarzy udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, kontynuujących wcześniej rozpoczęte leczenie konopiami. 

W związku z tym, jedna z klinik na stronie internetowej umieściła dokładną instrukcję (z załączonymi zrzutami ekranu), jak na Internetowym Koncie Pacjenta zmienić deklarację wyboru lekarza POZ na lekarkę zatrudnioną w tym podmiocie (!).

Przypadkowe znaleziska

Podczas researchu natrafiliśmy także na kilka ciekawych znalezisk:

• niektóre kliniki oferują obszerną listę wskazań do stosowania medycznej marihuany, a jedna z nich sugeruje nawet stosowanie substancji w psychozie – a więc stanie, który co do zasady jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania jakichkolwiek substancji psychoaktywnych i który przez nie może być wywołany – dotyczy to również marihuany, w jakiejkolwiek postaci;
• jedna z klinik zastrzega, iż nie udziela konsultacji osobom poniżej 25. roku życia;
• w okresie sprzed wprowadzenia nowych przepisów, jedna z klinik rozsyłała częste mailingi do swoich klientów, przypominając o nadchodzących zmianach i braku możliwości uzyskania surowca, oferując również kody rabatowe na “zamówienie ostatniej szansy”, Black Friday czy kod ZDROWIE50 w ramach rekompensaty za utrudniony dostęp do lekarzy w sezonie urlopowym;
  • posiadamy jedynie maile wysyłane przez jeden z podmiotów, wobec czego nie możemy stwierdzić ze stuprocentową pewnością, iż inne postępowały w taki sam sposób.
• wśród oferowanych świadczeń jedna z placówek oferuje także pomoc prawną dla osób zatrzymanych przez służby.

Nihil novi?

Nie do końca – zdecydowana większość wytypowanych placówek zastosowała się do wprowadzonych przepisów, bowiem usługi świadczy w warunkach stacjonarnych, głównie w dużych polskich miastach.

Pod znakiem zapytania pozostaje to, na ile zmieniła się “szybkość i trafność” wystawianych recept, a więc czy medyczna marihuana wciąż wypisywana jest głównie rekreacyjnym użytkownikom i użytkowniczkom, czy osobom cierpiącym z powodu bólu nowotworowego czy chorującym na padaczkę.

Biorąc jednak pod uwagę popularność placówek w okresie przed rozporządzeniem, wolumen przepisywanej substancji czy nawet strategię marketingową jednej z nich w okresie tuż przed nowelizacją przepisów, trudno wierzyć w to, iż placówki te w “nowej rzeczywistości” odstąpiły całkowicie od przepisywania medycznej marihuany poza wskazaniami medycznymi.