Kroki milowe, czyli rozwój psychomotoryczny prosto wyjaśniony

Dzień dobry państwu.

Przede wszystkim bardzo się cieszę,że mogę przedstawić tutaj ten temat,ponieważ temat jest relatywnie świeży,a przede wszystkim bardzo ważny.I jak statystyki pokazują,ocena rozwoju psychomotorycznego dzieci w Polsce— nie tylko i wPolsce, również na świecie —pozostawia nam lekarzom wciąż wielewyzwań.

Kroki milowe.Kroki czy kamienie milowe zanglosaskiej literatury, raczej kamienie milowe to,

przepraszam, coś...O!Przepraszam, już.

To umiejętności, które obserwujemy udziecka w pewnej przewidywalnej, określonej przezekspertów kolejności, w określonym momencieżycia dziecka i odzwierciedlają one rozwójukładu nerwowego dziecka.Dlatego tak ważne jest,sukcesywne oglądanie dziecka i ocenianie właśniepod kątem tego, czy kamieniemilowe kolejne dziecko zdobywa, czy nie.

Kamienie milowe to jest jednaze składowych oceny rozwoju dziecka.

Na wizytach bilansowych, to Państwodoskonale wiecie, dzieje się bardzo dużo.To są takie wizyty, które,na które niestety NFZ wiem, żeprzewiduje trochę mało czasu, aleone są bardzo rozbudowane i wymagająod nas przede wszystkim ogromnejwiedzy, doświadczenia, no i właśnie czasu.Jak Państwo widzicie, monitorowanie rozwojupsychoruchowego dzieci oraz screening rozwojowy, tojest właśnie ten moment, wktórym mówimy o ocenie rozwoju psychoruchowego,to tylko jeden z elementów

tej oceny.Pozostałe macie Państwo wymienione poprawej stronie slajdu.Ja dzisiaj tylko o rozwojupsychoruchowym i o tym, jak kamieniemilowe możemy oceniać.Czy powinniśmy oceniać w naszychgabinetach lekarskich.

Pierwsze, o czym chciałam powiedzieć,co być może nie zawsze,czego nie zawsze jesteśmy świadomi,że kamienie milowe to jest tylkoi wyłącznie monitorowanie rozwoju dziecka.Czyli są, jest to pewnenarzędzia, te właśnie takie umiejętności, któremówią o tym, że dzieckojest w jakimś momencie, być możeprezentuje jakieś odchylenia od normyczy od centyli, dla których byłyustalone dane kamienie milowe.

Natomiast nie jest to screeningrozwojowy.Screening rozwojowy to testy przesiewowe,które są ustalone w niektórych państwach— bo w naszym akuratnie — według...I one się dzieją nawizytach bilansowych według ustalonego schematu.Do tego są wyszkoleni, wyszkolenispecjaliści i jest to jeden właśniez takich obowiązkowych elementów bilansowaniazdrowia dziecka.

Jeśli w tych testach screeningowychwychodzi, wychodzą nieprawidłowości, wówczas już dzieckojest kierowane do opieki wysokospecjalistycznej.Kamienie milowe natomiast właśnie służąnam do monitorowania rozwoju i ewentualniekierowania dziecka wcześniej na testprzesiewowy.

Dlaczego to robimy?Jakie są fakty?

Fakty są niestety, jak pokazujestatystyka światowa, mało optymistyczne, ponieważ niepełnosprawnościrozwojowe są po pierwsze powszechnei niestety są rozpoznawane dopiero częstoprzed osiągnięciem wieku szkolnego.Czyli tak jak pokazują wynikibadań oceniających efekty interwencji rozwojowych udzieci, to niestety jest todużo za późno.Takie interwencje powinny być, żebybyły skuteczne, powinny być podejmowane jaknajwcześniej, a już na pewnoprzed trzecim rokiem życia.

Drugi bardzo ważny fakt jesttaki: jak wyglądają teraz statystyki?Ja monitoruję sobie te statystykiod czasu do czasu i jeszczeosiem lat temu w grupieośmiolatków w Stanach Zjednoczonych mówiło się,że jedno dziecko na osiemdziesiątosiem prezentuje zaburzenia ze spektrum autyzmu.Teraz zobaczcie państwo, jest toaż jedno dziecko na trzydzieści sześć.Czyli ta częstość wzrasta lawinowoi tego też zresztą te kilkalat temu eksperci się spodziewali.

Natomiast to, co też dlamnie było zaskoczeniem, jak przygotowywałam siędo tego wystąpienia, to to,że w ogóle zaburzenia rozwojowe występująu jednego na sześcioro dzieci.To są amerykańskie statystyki.Naszych statystyk tak precyzyjnych niemamy, nie dysponujemy nimi, ale patrzącna to, co się dziejena świecie, zakładam, że są onebardzo podobnie.Podobne.

Jakie są cele monitorowania rozwoju,czyli właśnie patrzenia na kroki milowe?Czy dziecko je osiąga, czynie?

Przede wszystkim właśnie ta wczesnaidentyfikacja, która daje nam szansę nato, żebyśmy terminowo podjęli interwencję,czyli właśnie jak najwcześniej i skoronie jest to test przesiewowy,a tylko monitorujący, to no właśniechodzi o to, żebyśmy mieliszansę częściej używać tych narzędzi izadziałać dużo wcześniej, zanim, no,będziemy musieli już potem kierować pacjentamoże, może ze zbyt dużymopóźnieniem.

To, co jeszcze dzieje sięwłaśnie między innymi w Stanach Zjednoczonych,to identyfikacja wiarygodnych kamieni milowychdzięki temu, że wszyscy lekarze używajątam, --Oceny według jednego schematu.To się w Polsce raczejnie dzieje, na tyle, na ileja-ja wiem, ponieważ nie mamy

jednego ustalonego -ymm schematu właśnie, kiedydziecko powinno osiągać jakie krokimilowe.I to, co jest najważniejszew najnowszych publikacjach dotyczących kamieni milowychto to, że odchodzi sięjuż od tak zwanej postawy wyczekiwaniaw ocenie rozwojowej.Jeżeli tylko dostrzegamy, właśnie monitorującpoprzez ocenę osiągania kamieni milowych, żedziecko nie rozwija się typowo,to właściwie powinniśmy od razuwysyłać dziecko do oceny testamiscreeningowymi, żeby mieć szansę zidentyfikować wcześniezaburzenia rozwojowe.

To, co podkreślają autorzynajnowszych kro-- kamieni milowych, którychpowinniśmy używać w ocenie rozwojowej,to to, że powinniśmy bardzo dokładniewsłuchiwać się w to, comówią do nas rodzice, czego sięobawiają, jakie mają wątpliwości codo rozwoju swoich dzieci.I sami oczywiście obserwować ioceniać dziecko i dzięki temu miećszansę na to, żeby stworzyćszansę właśnie dziecku, żeby mogło rozwijaćsię typowo i dialog międzynami a rodzicem, czyli taka świadomainformacja o-o tym, jakie jamam wątpliwości - ja lekarz, japediatra czy ja lekarz pierwszegokontaktu, w tej ocenie powinny byćprzekazane rodzicowi nie tylko wdokumentacji medycznej, ale również wypowiedziane.I dziecko powinno dostać konkretnezalecenia, czy raczej jego rodzic.

Co było, czy co jestbazą dla - oceny, którą terazmożemy prowadzić u dzieci iona dzięki tej publikacji z 2022roku wydaje mi się dużoprostsza.Otóż zweryfikowano to-- to jestamerykańska publikacja i ona bazuje naamerykańskich krokach milowych, które byłyopublikowane w 2004 roku, a terazwłaśnie zweryfikowane według określonych kryteriów,które przewidywały, że dzieci powinny byćobserwowane właśnie między innymi wtakich łatwych dla siebie warunkach, wwarunkach naturalnych i że eksperci,którzy byli zaangażowani w tworzenie, wtworzenie tych list kontrolnych mielina uwadze to, że dzieci, akuratwiększość dzieci powinno osiągać konkretnekamienie milowe w określonym wieku.I żeby nie było żadnychwątpliwości, powinniśmy tych granic w określonymwieku przestrzegać i dzieci wysyłaćdo oceny screeningowej, jeśli nie osiągajątych kamieni milowych.

No i teraz chcę przejśćdo tego, co prawdopodobnie dla Państwanajważniejsze, do tego, jakie krokimilowe, jak teraz te kroki milowewyglądają.

Ja od razu uprzedzę, żeten kolejny slajd i kilka kolejnych

slajdów są dosyć dramatyczne wilości treści.Natomiast no zrobiłam to troszkęcelowo, ponieważ chcę, żebyście państwo, niewiem, przynajmniej ci, którzy mająszansę zrobić sobie nawet print screeny,żeby mieli takie ściągi poprostu domowe, dzięki którym będą mogły,mogli, będziecie mogli sobie Państwopomóc w swojej codziennej pracy.

Pozwoliłam sobie na czerwono pozaznaczaćte kroki milowe, które wydają siębyć szczególnie ważne, szczególnie ważnew określonych etapach rozwoju dziecka bądźte, które się zmieniły wporównaniu do tego, z czym mogliściePaństwo zapoznać się na przykładw trakcie swojej wcześniejszej edukacji.

I tutaj, jeśli chodzi omotorykę, to tutaj niezmiernie ważne jestpodtrzymywanie głowy, gdy dziecko leżyna brzuchu.Mówię o tym między innymidlatego, że jeśli dziecko tego nierobi, to jedną z pierwszychchorób, o której powinniśmy pomyśleć, ateraz jest to choroba leczonadość skutecznie, to SMA.

W szóstym miesiącu dziecko powinnopodnosić się na prostych ramionach wpozycji na brzuchu, co wcześniejbyło gdzieś zapadało pomiędzy czwartym iszóstym miesiącem.I zwracam państwa uwagę nato, że relatywnie spora część zkamieni milowych została przesunięta wwyższe pułapy wiekowe.To też jest bardzo ciekawe,co wydarzyło się w tych zakresach.

Dziewiąty miesiąc dziecko siedzi bezpodparcia, używa palców, aby zgarniać jedzeniedo siebie i tutaj toco byliśmy tak często uczeni, żepowinniśmy oceniać chwyt dziecka, czyon będzie dłoniowy, czy trójpalczasty, czydwupalczasty?To tutaj proszę spojrzeć jakprosto sprawdzamy, czy dziecko potrafi przygarnąćdo siebie jedzenie wtedy, kiedychce się po prostu nakarmić.Czyli właśnie wracam do tychnaturalnych warunków.I tutaj proszę zobaczyć, jakłatwo możemy zapytać rodzica, żeby zweryfikować,czy dziecko potrafi to wykonać,czy nie.I mieć taką pewność, żebędziemy zrozumiani.

W dziewiątym miesiącu dziecko przekładaprzedmiot z ręki do ręki.Kiedyś ten kamień milowy plasowanonieco wcześniej, między piątym a szóstymmiesiącem życia.

W dwunastym miesiącu dziecko podciągasię do stania.To również przesunięcie do wyższejgrupy wiekowej.Chodzi trzymając się mebli.Tu również przesunięcie i chwytpensetowy, który akurat w niektórych publikacjachdotychczas również był właściwy dladwunastego miesiąca życia.

Jeśli chodzi o kolejne etapyrozwojowe, to tutaj proszę spojrzeć naszeroką normę dla chodu samodzielnego,czyli chód bez trzymania się.Dziecko dwulatek chodzi po kilkuschodkach albo z pomocą, albo bez.Tutaj też wycofano się zdzielenia, czy dziecko będzie się przytrzymywało,czy nie będzie.I jeśli chodzi o trzydziestymiesiąc, to dziecko przewraca strony książki,kiedy ty mu czytasz, czyli

potrafi wykonać dość precyzyjny ruch ito jest dopiero dwu ipółlatek.

Proszę spojrzeć. Wspomnę jeszcze, że jatutaj pokazuję kroki milowe podczas tej--podczas tej prezentacji do trzeciegoroku życia, dość celowo, właśnie poto, żeby mieć świadomość tego,jakie umiejętności dzieci powinny prezentować doukończenia trzeciego roku życia.W publikacji, którą pokazałam, znajdzieciePaństwo kroki milowe dla dzieci doukończenia piątego roku życia.

Następnym obszarem, o którym chcępowiedzieć, to mowa i porozumiewanie siędzieci.

Zanim przejdę do szczegółów, tochciałam zwrócić uwagę na to, żemamy pewne podstawowe składowe językai że mowa to nie tylkosłowa, ale przede wszystkim napoczątku dźwięki, które są w pewnychstrukturach, na początku bardzo prostych,potem coraz bardziej skomplikowanych.Dzieci tworzą słowa, następnie onesą na początku niezrozumiałe dla rodziców,potem albo niezrozumiałe później dlaobcych, a potem są już zupełniezrozumiałe.

No i oczywiście dzieci rozwijająz wiekiem swoje słownictwo.Wiedzą, jak używać składni.I to wszystko jest oczywiścieproces.Proces bardzo długi, ale teżproces, który się w którymś momenciepowinien skończyć.

I też warto, żebyśmy mieliświadomość, że dzieci komunikują się wpełni, powinny komunikować się, amy możemy tego oczekiwać, oczekiwać wpełni, z pełną ekspresją emocjonalną,sensu, zamiaru do już w szóstymroku życia, czyli potem to,co się dzieje w zakresie mowypo szóstym roku życia, tojuż jest tylko szlif.Natomiast rozwój mowy to takiprawdziwy i który powinniśmy bardzo dokładniekontrolować, to właśnie mowa doukończenia szóstego roku życia.

No i przechodzę do szczegółów.Dzieci w czwartym miesiącu gruchają,burzą.W szóstym wydają na zmianęz Tobą dźwięki.Czyli zwracamy uwagę, czy dzieckoz nami dialoguje.Natomiast dopiero później zaczyna tworzyćsylaby i pojedyncze, pojedyncze słowa.

W dwunastym miesiącu, tutaj teżwłaśnie do tego zakresu weszło to,że dziecko rozumie zakaz ito też jest bardzo ważne wtym obszarze rozwoju oceny rozwojowej,ponieważ to jest dość istotne, czyto, czego uczymy dziecko, tojakby przekłada się na taką praktykę,czyli jak powiemy dziecku stop,nie możesz przejść przez ulicę, ponieważtam jeżdżą samochody, to, tojest kwestia jego bezpieczeństwa, ale właśniedzięki temu możemy skontrolować, czydziecko rozumie i stosuje to, coczego próbujemy dziecko nauczyć.

W starszych grupach wiekowych.Tutaj też to, co sięzmieniło, to podążanie za wskazanym naprzykład za gestem i słowemto piętnasty miesiąc.Kiedyś było to dużo wcześniej.Wypowiadanie trzech, minimum trzech słówpoza mama i tata to osiemnaściemiesięcy, bez określania ile tychsłów powinno być.No i u dwu ipółlatków już jest to dość bardzoprecyzyjnie określone, że dziecko powinnoznać około pięćdziesięciu słów i ichznaczenie.Tak, to właśnie o tochodzi, czy dziecko rozumie znaczenie słowa,które wypowiada.Natomiast też to, co siępojawia i jest podkreślane, że dzieckorozumie funkcje zabawek tudzież przedmiotów,których używa.

I tutaj też zwracam uwagęna to, że zanim przejdziemy dooceny rozwojowej według tych tabelek,to powinniśmy sobie się zastanowić, czypotrafimy zadać rodzicowi pytanie tak,żeby rodzic nam trafnie na niei wyczerpująco odpowiedział.

Właściwie tyle w zakresie mowy.

Przejdę dalej do rozwoju poznawczego.Tutaj najciekawsza, najciekawsze co sięzadziało to w dwunastym miesiącu, żedziecko próbuje używać rzeczy zgodniez przeznaczeniem.I to jest bardzo podkreślane,że jeśli dziecko tego nie potrafi,to powinniśmy przyglądać się podkątem zaburzeń rozwojowych.Czy nie powinno dziecko byćscreeningowane i opiekowane.No i że składa minimumdwie rzeczy w całość.To też tutaj jest, powiedziałabymbardzo wcześnie, że, że tego wcześniejnie oczekiwano od dzieci, żebędą to robić.To nie muszą być klockiprecyzyjnie złożone.Mogą być troszkę bardziej, możetroszkę mniej skomplikowane przedmioty, ale powinnosię to już zadziać wdwunastym miesiącu życia.

W kolejnych miesiącach w zakresierozwoju poznawczego dziecko naśladuje czynności dorosłych,czyli np.Właśnie pomaga sprzątać czy myjenaczynia, czy coś, czy jakieś inneczynności, które rodzic w domuwykonuje.Należy się przyglądać, czy dzieckopowtarza to, co ja w domuprezentuję.Coraz bardziej dwulatki prezentują corazbardziej rozbudowaną zabawę.Potrafią łączyć, że jeżeli jedzenie,to, to się łączy z pokarmem,ze sztućcami, również z naczyniami.No i bardzo ważny moment,czyli zabawy udawane, które czy właśniew karmienie lalki, czy wlekarza, to, to już powinny prezentowaćnam dwu i półlatki orazrozwiązywać proste problemy.A jeśli nie potrafią rozwiązać,to powinny zwrócić się do nasjasno o pomoc.

W zakresie rozwoju społeczno-emocjonalnego powiem,że tutaj jest bardzo podkreślone, żejest to jeden z najmniejudokumentowanych obszarów rozwojowych.Jest tutaj najmniej literatury.Natomiast to wszystko tutaj podkreśliłamprzede wszystkim to, co my wiemy,że jest tak bardzo ważne,szczególnie jeśli przyglądamy się zaburzeniom autystycznym.I tutaj patrzymy, czy dzieckojuż właśnie w drugim miesiącu życiautrzymuje kontakt wzrokowy z badającym,czy prezentuje uśmiech społeczny, czy wdziewiątym miesiącu reaguje na własneimię, no i czy dzieli uwagęokoło dwunastego miesiąca życia.Czyli jeśli ma kłopot naprzykład, to spojrzy na rodzica albojakoś. Jeśli jest czymś podekscytowane, zafascynowane,to też czy jakoś potrafi toswojemu rodzicowi okazać.

W dalszych etapach,powiedziałabym, że wiele się nie zmieniło,natomiast naśladowanie zachowań dorosłych jestteż relatywnie wcześnie w dwu ipół, u dwu i półlatków.To też jest taka, bympowiedziała, nowość, która, która się pojawiła.To co podkreślają autorzypublikacji to to, że powinniśmy równieżzadać pewne ważne pytania rodzicowi.Czy dziecko bawi się zrodzicem?Jeśli się bawi, to jak?Czy lubi rzeczy i czylubi różnorodne rzeczy.Tutaj te lista-- lista pytańjest bardzo dosłowna i ona jestrekomendowana przez amerykańskich autorów dowłaśnie takiego wylistowania punktów, punkt popunkcie.Czy, dziecko nie prezentujejakichś niepokojących objawów.I te pytania są dlanas, dla lekarzy, żebyśmy mieli pełnyobraz sytuacji, mimo oceny właśnierozwojowej na podstawie milowych kroków, któreprzedstawiłam wcześniej.

Tutaj przedstawiam Państwu charakterystykę nietypowegorozwoju, ponieważ jeśli już kierujemy dzieckodo specjalistów, to warto wiedzieć,co i czym nazywamy.Tutaj również, jeśli chodzio ilość, liczbę domen, w których,obserwujemy opóźnienia rozwojowe,to, no warto też właśnie posługiwaćsię profesjonalnie, pewnymi terminami.

I to co chciałam, doczego chciałam Państwa zachęcić, to, toteraz, no zdecydowana większość rodzicówmałych dzieci mówi w języku angielskimi się nim porozumiewa swobodnie.Nie mamy po polsku takichaplikacji, no ale są w językuangielskim i można sobie takąaplikację po prostu zainstalować na telefoni rodzic sam może obserwować,jak rozwija się jego dziecko izgłaszać się do nas wtedy,kiedy ma jakiekolwiek obawy.I to, co chciałam Państwu,na tym prawym, na tejprawej rycinie zwrócić uwagę.Tutaj czerwoną strzałką wskazane sąmomenty, w których w Stanach Zjednoczonychzd-dzieje się profesjonalny screening rozwojowy.Tego u nas nie ma,natomiast może przynajmniej te punkty, żebyzostały w Państwa pamięci, żeto są takie krytyczne momenty, wktórych powinniśmy przyjrzeć się dzieckui je ocenić.Dla nas lekarzy AmerykańskaAkademia Pediatrii tutaj proponuje swojenarzędzia pomocowe, żebyśmy umieliposługiwać się narzędziami do monitorowania orazscreeningu rozwojowego u dzieci.Natomiast dla nas samych toco, do czego zachęcam, że jeślimonitoring mnie lekarza budzi wątpliwości,to po prostu zalećmy standaryzowany screening,żebyśmy mieli no chyba czystesumienie i żeby dziecko miało szansęrozwijać się typowo i funkcjonowaćjak najlepiej w społeczeństwie.

Bardzo dziękuję.