Kiedy należy podejrzewać zespół antyfosfolipidowy u pacjenta z nawracającymi zakrzepami?

Zespół antyfosfolipidowy (APS) należy podejrzewać w kilku szczególnych sytuacjach klinicznych. Charakteryzuje się on obecnością utrzymujących się przeciwciał antyfosfolipidowych (antykoagulant toczniowy, przeciwciała antykardiolipinowe i przeciwciała przeciwko β2-glikoproteinie I) oraz kryteriami klinicznymi, takimi jak zakrzepica naczyniowa lub powikłania ciążowe [1,2].

Główne wskazania do podejrzenia APS obejmują:

1. Niezwiązana z wyraźnymi czynnikami ryzyka zakrzepica żylna lub tętnicza u pacjentów <50 lat – młodzi pacjenci z nieprowokowanymi zdarzeniami zakrzepowymi powinni być oceniani pod kątem APS, zwłaszcza jeśli nie ma innych oczywistych czynników ryzyka,
2. Zakrzepica w nietypowych miejscach – zdarzenia zakrzepowe występujące w rzadkich lokalizacjach, takich jak żyły mózgowe czy żyły trzewne, powinny budzić podejrzenie APS,
3. Nawracająca zakrzepica – pacjenci z historią nawracających zdarzeń zakrzepowych, szczególnie jeśli występują pomimo stosowania odpowiedniej antykoagulacji, powinni być oceniani pod kątem APS. Dotyczy to zarówno zakrzepicy żylnej, jak i tętniczej,
4. Powikłania ciążowe – APS należy rozważyć u kobiet z historią nawracających poronień, szczególnie w drugim trymestrze, lub innych powikłań ciążowych, takich jak stan przedrzucawkowy czy wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu,
5. Związek z chorobami autoimmunologicznymi – APS często współwystępuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, szczególnie toczniem rumieniowatym układowym (SLE). Pacjenci z SLE i zdarzeniami zakrzepowymi powinni być testowani pod kątem przeciwciał antyfosfolipidowych.

Jak już wspomniano, diagnoza APS wymaga obecności kryteriów klinicznych (zakrzepica lub powikłania ciążowe) oraz laboratoryjnych (pozytywne przeciwciała antyfosfolipidowe w dwóch lub więcej przypadkach w odstępie co najmniej 12 tygodni). Testy powinny obejmować oznaczenia antykoagulantu toczniowego, przeciwciał antykardiolipinowych oraz przeciwciał przeciwko β2-glikoproteinie I.

Podsumowanie

APS należy podejrzewać u pacjentów z nawracającą zakrzepicą, szczególnie jeśli są młodzi, mają zakrzepicę w nietypowych miejscach, nawracające powikłania ciążowe lub współistniejące choroby autoimmunologiczne.

Referencje 

1. Mezhov, V., Segan, J. D., Tran, H., & Cicuttini, F. M. (2019). Antiphospholipid syndrome: a clinical review. The Medical journal of Australia, 211(4), 184–188. https://doi.org/10.5694/mja2.50262
2. Kleindorfer, D. O., Towfighi, A., Chaturvedi, S., Cockroft, K. M., Gutierrez, J., Lombardi-Hill, D., Kamel, H., Kernan, W. N., Kittner, S. J., Leira, E. C., Lennon, O., Meschia, J. F., Nguyen, T. N., Pollak, P. M., Santangeli, P., Sharrief, A. Z., Smith, S. C., Jr, Turan, T. N., & Williams, L. S. (2021). 2021 Guideline for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack: A Guideline From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke, 52(7), e364–e467. https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000375

Kody ICD-10