Jakie zmiany skórne mogą sugerować chorobę nowotworową?

Niepokojące zmiany skórne mogą być pierwszym sygnałem nowotworu narządowego. Wśród nich wymienia się przerzuty skórne, chorobę Pageta oraz zespoły paraneoplastyczne, takie jak rogowacenie ciemne czy zapalenie skórno-mięśniowe. Wczesna diagnostyka dermatologiczna może mieć kluczowe znaczenie dla rokowania pacjenta.

Skórne przerzuty nowotworowe – sygnał zaawansowanego procesu nowotworowego

Przerzuty nowotworowe do skóry są stosunkowo rzadkie, ale ich obecność najczęściej wiąże się ze złym rokowaniem. Pojawiają się w wyniku rozsiewu komórek nowotworowych drogą limfatyczną, krwionośną lub przez naciekanie miejscowe. Klinicznie manifestują się jako niebolesne guzki, grudki lub nacieki, często zlokalizowane w pobliżu guza pierwotnego. Przykładowo, rak sutka może dawać przerzuty do skóry klatki piersiowej, natomiast nowotwory przewodu pokarmowego mogą manifestować się jako guzki w okolicy pępka (guzek siostry Mary Joseph).

Choroba Pageta – wyprysk czy nowotwór?

Choroba Pageta brodawki sutkowej jest związana z rakiem przewodowym sutka. Zmiana przypomina przewlekły wyprysk – pojawia się rumień, nadżerki i łuszczenie. Rzadszą sytuacją jest pozasutkowa odmiana choroby Pageta, związana z nowotworami jelita grubego, gruczołu krokowego lub pęcherza moczowego. Rozpoznanie wymaga biopsji skóry i badań immunohistochemicznych.

Zespoły paraneoplastyczne – skóra jako barometr nowotworu

Niektóre dermatozy mogą zwiastować obecność nowotworu wewnętrznego jeszcze przed jego wykryciem. Przykłady obejmują:

1. rogowacenie ciemne złośliwe – ciemne, aksamitne plamy w fałdach skórnych (szyja, pachy, pachwiny) związane z rakiem przewodu pokarmowego;
2. zapalenie skórno-mięśniowe – rumienie wokół oczu (objaw heliotropowy), zmiany na grzbietach rąk (objaw Gottrona), związane z rakiem jajnika, płuc i przewodu pokarmowego;
3. objaw Lesera-Trelata – nagły wysiew licznych brodawek łojotokowych może wskazywać na nowotwór przewodu pokarmowego;
4. rumień nekrolityczny wędrujący – związany z guzem trzustki produkującym glukagon;
5. acrokeratosis bazex – rogowacenie na nosie, uszach i dłoniach może zwiastować nowotwory głowy i szyi.

Kiedy zachować czujność onkologiczną?

Należy zwrócić szczególną uwagę na:

1. nowe, nietypowe zmiany skórne o szybkim rozwoju,
2. uporczywy świąd skóry bez uchwytnej przyczyny,
3. przewlekłe owrzodzenia i nadżerki,
4. zmiany skórne, które nie reagują na standardowe leczenie dermatologiczne,
5. nietypowe lokalizacje zmian przerzutowych (pępek, skóra owłosioną głowy, blizny pooperacyjne).

Kody ICD-10

Referencje

1. Narodowy Instytut Onkologii. (2024). Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na raka skóry.
2. Owczarek W, Rutkowski P, Słowińska M et al. Recommendations on the treatment of basal cell carcinoma and squamous cell carcinoma prepared by the Oncology Department of the Polish Dermatology Society and the Melanoma Academy Department of the Polish Society of Oncological Surgery. Oncol Clin Pract 2015; 11: 246–255.